Tíminn - 12.02.1982, Qupperneq 8

8
Wímm
Föstudagur 12. febrúar 1982.
Íiisteii
Utgefandi: Framsoknarflokkúrinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjori: Sig-
uróur Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson.Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. olafsson. Fréttastjóri: Páll Mignússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir. Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Utlítsteiknun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agustsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir. Maria Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórn. skrifsvofur og auglýsingar: Siðumúla 15. Reykjivik. Simi:
36300. Aualýsinaasinii: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86303. — Verð i lausasölu
-6.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 100.00— Prentun: Blaðaprent hf.
Fækkun í
Straumsvík
■ Nýlega var skýrt frá þvi i fiölmiðlum, að unnið
væri að ýmsum tæknibreytingum i álverinu i
Straumsvik. Markmiðið með þeim er að gera
reksturinn hagkvæmari og ódýrari. Talið er, að
hægt verði að fækka starfsmönnum um 100, þegar
þessar breytingar eru komnar til framkvæmda.
Svipaðir atburðir eru að gerast á sviði stóriðj-
unnar viðs vegar um heim. Tölvuvæðingin svo-
nefnda á mestan þátt i þessu, en fleiri tækni-
breytingar beina þróuninni i þessa átt. Þetta er
ein af helztu orsökum atvinnuleysisins i stóru
iðnaðarrikjunum.
Svipuð þróun á sér nú stað i stóriðjunni og i
landbúnaði og sjávarútvegi undanfarna áratugi
og heldur þar raunar áfram enn.
Þetta er engan veginn bundið við stóriðjuna
eina, heldur gerist ekkert siður á sviði hinna
minni iðnaðarfyrirtækja. Hér á landi er t.d. að
finna fleiri dæmi þess, að starfsmönnum hjá til-
teknum fyrirtækjum hafi fækkað verulega eða
staðið i stað, þótt framleiðslan hafi margfaldazt.
Vélar hafa leyst mannshöndina af hólmi.
Vafalaust mun þetta gerast i enn rikari mæli i
náinni framtið.
Það er þvi ákaflega hæpið að treysta þvi, að
iðnaðurinn eða nánar tiltekið framleiðslu-
iðnaðurinn geti að verulegu magni tekið við þvi
vinnuafli, sem bætist hér við á næstu áratugum.
Nýr íramleiðsluiönaður mun að visu bætast við,
en vafasamt er aö hann geri betur en að bæta i
skörðin vegna starfsmannafækkunar, sem verð-
ur hjá hinum eldri fyrirtækjum af völdum tækni-
væðingarinnar.
Þetta leiðir hugann að þvi að mun betur þarf að
sinna öðrum atvinnugreinum en þeim þremur,
sem nú er lögð á mest áherzla, þ.e. landbúnaði,
sjávarútvegi og framleiðsluiðnaði, þótt áfram
verði að treysta rekstrarskilyrði þeirra eftir
megni. Vaíasamt er þó, að þeir skapi miklu fleiri
atvinnutækifæri.
Sennilega biða möguleikarnir fyrir ný atvinnu-
tækifæri mest á sviði hins svonefnda þjónustu-
iðnaðar, eins og samgangna, ferðamannaþjón-
ustu, listsköpunar, veitingastarfsemi o.s.frv.
Vaxandi þörf verður fyrir allt þetta, m.a. vegna
þess, að vinnutiminn mun styttast og tryggja
verður fólki aðstöðu til að notfæra sér tómstund-
imar á sem fjölbreyttastan hátt.
Samgöngurnar geta sennilega átt mun rikari
þátt i þvi að fjölga atvinnufyrirtækjum íslend-
inga en þegar er orðið. Það er t.d. ánægjulegt til
þess að vita, að islenzk skipafélög annast sigling-
ar i vaxandi mæli á erlendum vettvangi, jafn-
hliða þvi sem þau fullnægja enn betur þörfum Is-
lendinga sjálfra. Það er lika mikilvægt, að is-
lenzk flugfélög annast fólksflutninga milli heims-
álfa og vöruflutninga erlendis.
Um þessi málefni þarf að hugsa meira og
undirbúa aðgerðir á viðari grundvelli en nú er
gert. Annars getur mistekizt að finna hinni upp-
vaxandi kynslóð næg verkefni.
Þ.Þ.
menningarmál
Múrrista á
Kjarvalsstöðum
Kjarvalsstaðir
Gunnsteinn Gislason
Múrrista, veggmyndir.
20 myndir.
fi. febr.-22. febr. 1982
Vesturgangur.
Múrsmiði
■ Maður verður þess óneitan-
lega var, að myndlist okkar er að
veröa fjölbreyttari. Ungir fram-
sæknir myndlistarmenn velja
gjarna sérgreinar i listum, i stað
þessað frelsa heiminn i venjulegu
málverki i oliu, eða vatnslitum,
eða með hefðbundinni geröhögg-
mynda.
Um þetta má nefna allmörg
dæmi. Við eigum orðið nokkra
flinka grafíklistamenn, vefara og
leirkerasmiði. Enn aðrir vinna i
gler. Um mdrsmiði hefur þó ekki
verið mikið, þótt einstaka mynd-
listarmaður hafi reynt fyrir sér
með mosaik, og gjört myndir.
Og nú höfum við fengið enn eina
sérgreinina, en það er múrrista.
MUrrista er ævaforn aðferð til
að búa til listaverk, og er til i
ýmsum hliðstæöum. Sgrafitto
(Sgraffito) er gömul aðferð til að
skreyta húsveggi, og var þekkt á
Italiu á 15. öld og var snemma i
brúki iSviss,á vissum stööum, og
hefur verið um aldir. Þessi aðferð
er ýmist notuö ásamt málverki,
eða ein sér, og á vorum dögum
einnig i smærri myndverk,
færanleg. Þá er aöferðin einnig
notuð i gerð leirmuna. Gunn-
steinn Gislason lýsir aðferðinni
með svofelldum oröum i sýn-
ingarskrá (sjá einnig mynd);
„Nafnið sgraffito er komið af
italska orðinu sgraffiare sem
þýðir rista. Fyrr á timum var
þessi veggmyndatækni notuð
samhliða al fresco myndum sem
hluti af byggingalistinni. Munur-
inn á fresco og sgraffito myndum
felst i þvi að i stað þess að mála
múrinn er skafið i blauta steyp-
una til að fá myndina fram.
Uppistaðan i múrristu er fin-
mulinn hvitur marmari, kalk og
steinlitir. Veggurinn sem skreyta
á er lagöur virneti og rappaður.
Að þvi loknu eru lituð múrlög
dregin hvert yfir annað eftir þvi
hve margir litir eiga að vera i
myndinni. Siðasta lagið er yfir-
leitt hvitt.
Að þessu loknu er vinnuteikning
fest á múrinn og framkölluð i
blauta steypuna. Myndin er siðan
skorin til með beittum hnif og litir
og form skafin fram. Þegar allur
raki er horfinn úr steypunni má
verja hana með blöndu af hreinu
bývaxi og parafinvaxi sem brætt
er inn i múrinn.”
Og nú hefur Gunnsteinn borið
þessa list með sér hingað, þótt
eigi sé hún með öllu óþekkt hér,
eða vissar greinar hennar.
Gunnsteinn Gíslason
Gunnsteinn Gíslason hefur að
baki langt nám í myndlist og
mikla reynslu. Hann er fæddur
árið 1946 og stundaöi nám við
Myndlista- og Handiöaskóla Is-
lands 1963-1967 i kennaradeild og
frjálsri myndlist. Innritaðist i
Edinburgh College of Art 1967 og
lagði stund á veggmyndagerö og
glerhönnun. Kennarar hans voru
John W.C. Lawrie og Helen N.
Turner. 1968 var Gunnsteini boðið
(einum nemanda skólans) aö
taka þátt i samsýningu skoskra
höggmyndalistamanna i Banda-
rikjunum. Vorið 1969 lauk hann
D.A. (Edin.) prófiog héltsýningu
viö skólann og var prófverkefnið
kirkjuskreyting, unnin i sgraffito.
Setti upp vinnustofu i Reykja-
vik 1969 og hóf einnig kennslu við
Vogaskóla það haust. Veturinn
1971 kenndi Gunnsteinn námsönn
i veggskreytingu við Myndlista-
og handiöaskólann.
Haustið 1972 hóf Gunnsteinn
nám i kennslugreinum mynd-
mennta við Konstfackskolan T1 i
Stokkhólmi og lauk þaðan prófi
1975. Þáum haustið var hann ráð-
inn kennari og deildarstjóri viö
myndlistadeild Fjölbrautaskól-
ans í Breiðholti og stundakennari
i kennslufræðum við Myndlista-
og handiðaskólann.
Hann byrjaði að sýna myndir
árið 1967 á samsýningum, en sýn-
ingin á Kjarvalsstöðum mun vera
fyrsta einkasýning hans.
Múrv'erkið
Það er gaman að skoða múr-
verk Gunnsteins Gislasonar, og
það má hverjum manni vera
ljóst, að þarna er á ferðinni agað-
ur og vandvirkur myndlistar-
maöur. Liklegt má telja að hann
eigi eftir að vinna verk i þessu
landi, vegna þess að áhugi fyrir
veggskreytingum — úti og inni —
er meiri núna hér á landi, en oft
áður.
A sýningunni eru 20 myndir.
Flestar smáar, ef miöað er við þá
stærð, sem slikar myndir ná á
réttum stöðum, t.d. sem vegglist
á salarkynnum, eða á húsum.
Ekki getur Gunnsteinn þó talist
timamótamaður i öðrum skiln-
ingi, en þeim aöhann kemur með
nýtt efni. Úrvinnsla fcffma og
myndbygging er vönduð, en að
öðru leytiþekktogsú hin sama og
iðkuð hefur veriö lengi. A hinn
bóginn eru myndirnar allar i há-
um gæðaflokki, hvaö útfærsluna
snertir. Mikinn skáldskap greinir
maður ekki, en hinn ljúfi tónn,
sem listamaðurinn hefur tileink-
að sér, fellur i geð. Sérlega
skemmtilegt verk þótti mér
(kringlótt) mynd, sem Reykja-
vikurborg hefur nú eignast. Þar
opnast veggurinn, ef svo má
segja.
Það er ekki alltaf jafn auövelt
að ráða efni abstraktmynda af
nöfnum þeirra, fremur en að
fylgja söguþræði spilaðra tón-
verka. Aftur á móti fer maður
stundum nærri um hugarheim
myndlistarmanna við að lesa
myndanöfnin. Myndheiti Gunn-
steins eru t.d. Vor, Stormur, Upp-
haf dags, Vorfugl I, Þriliða, Dag-
draumur, Leysingar, Austanregn
og Huldukona.
Það eref til vill miskunnarlaust
að segja i blöðum, að sérstök þörf
séfyrir ákveðna listamenn í land-
inu, umfram einhverja aðra. En
þótt ég vildi nú ekki alveg fallast
áað hafa öll hús með múrristum,
þá fæ ég ekki annað séð en þarna
sé kominn fram heppilegur mað-
ur fyrir byggingalist okkar. Til að
auðga hana og fegra.
Mulningur Gunnsteins Gisla-
sonar mun vera marmari. Gam-
an væri að vita, hvort islensk
steinefni eru nothæf i svona
myndir?
Islenskt grjót erfagurt, en vont
grjót, svona byggingafræöilega,
þvi veðrun er mikil hér á landi.
Þaðerástæða tilaö hvetja sem
flesta til þess að koma að Kjar-
valsstöðum og sjá þessar myndir.