Tíminn - 18.02.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 18. febrúar 1982

7
erlent yfirlit
■ Weinberger og Hussein í konungshöllinni i Amman
Nálgast Hussein
Sovétríkin?
Misheppnad ferdalag Weinbergers
■ SIÐAN herlög tóku gildi i' Pól-
landi, hefur athygli fjölmiöla á
Vesturlöndum beinzt meira aB
málefnum Póllands en nokkru
fréttaefni öðru. OBru máli gegnir
um lönd þriðja heimsins. Þar
þykja atburBimir i E1 Salvador
meiri tiBindum sæta, enda til-
heyrir E1 Salvador þriBja heimin-
um.
Um siBustu helgi varB nokkur
breyting á þessu. Þá beindist at-
hyglin einna mest aB för Caspars
Weinberger varnarmálaráöherra
til Arabalanda. Um skeiö benti
sitthvaö til.aB för hans gætiborið
þann árangur, aB Jórdania
nálgaðist samstarf við Bandarik-
in og þaB gæti leitt til þess, aB
Jórdania hjálpaði til að auBvelda
samninga Egypta og Israels-
manna.
Ýmsir fréttaskýrendur hafa
haldið þvi fram, aB ísraelsmenn
og Egyptar þyrftu aB fá Jórdani
sem þriBja aBila aB viBræBum
þeirra, þvi að hugsanlegt væri að
leysa mál vesturbakkans svo-
nefnda meB þvi aB tengja hann
Jórdaniu á einhvern hátt. Vestur-
bakkinn tilheyrBi Jórdaniu áður
en tsraelsmenn hert(Scu hann.
Hussein konungur Jórdaniu
hefur i seinni tið verið fráhverfur
þeirrihugmynd aB vesturbakkinn
tengdist Jórdani'u á ný, nema þaB
gerBist i fullri samvinnu viB
Frelsishrey fingu Palestinu-
manna og önnur Arabariki.
Samt hafa Bandarikjamenn og
Egyptar ekki viljað gefa von um
þetta alveg upp á bátinn. Þetta
hefur m.a. byggzt á þvi að áBur
fyrr hafBi Jórdania nánari sam-
vinnu viB Bandarikin en önnur
Arabariki.
Þessi tengsl rofnuöu hins vegar
að mestu eftir aB þær viBræBur
hófustsem kenndar eru viB Camp
David. Jórdania gekk þá i sveit
með þeim Arabarikjum, sem
snerust gegn þessum viBræBum.
SiBan hefur sambúB Jórdaniu
og Bandarikjanna fariB kólnandi
og Jórdania ekki fengiB vopn frá
Bandarfkjunum eins og áður.
Þetta hefur m.a. leitt til þess, aB
Jórdanir sömdu á slðastliðnu ári
viB Rússa um aB kaupa af þeim
vopn aðallega til loftvarna.
ÞESSI vopnakaup bar verulega
á góma, þegar Hussein konungur
heimsótti Reagan á siBastl.
hausti. Reagan reyndi þá aB fá
Hussein til aB hætta við þau en
fékk afsvar.
Tilgangurinn með áBurgreindu
ferBalagi Weinbergers til Araba-
landa varsá aB ná einhvers konar
samvinnu viB þau um hernaBar-
mál. Weinberger heimsótti Oman
og Saudi-Arabiu, auk Jórdaniu.
I Oman fékk Weinberger góðar
móttökur, enda hefur soldáninn
þar áður fallizt á aB leyfa Banda-
rikjunum herstöBvar I landinu.
Hins vegar mun Weinberger
hafa fengiB dræmar undirtektir I
Saudi-Arabiu. Þó samdist um að
rikin settu á fót samvinnunefnd
um hernaðarmál, en ekki fylgdu
þvi neinar skuldbindingar og þyk-
ir þvi, aB hér sé i raun ekki um
annað en formsatriði aB ræBa.
Mest athygli beindist aB heim-
sókn Weinbergers til Jórdaniu af
ástæBum,sem áBur eru greindar.
Þessi athygli jókst um allan
helming, þegar þaB spurðist, aB
Weinberger hefBi boBið, aB
Bandarikin seldu Jórdaniu vopn,
ef þess væri óskaB.
Hussein er sagBur hafa tekiB
þessu heldur vel, en hann myndi
þóekki bera slika ósk fram, nema
hann hefBi þaB tryggt áBur, aB
hún yrði samþykkt.
Weinbergermun hafaheitiB þvi
aB hann skyldi mæla meB þessu
viB stjórnina þegar hann kæmi
heim til Washington.
STJÓRN Israels hafBi hálft I
hvoru gert sér vonir um, aB Wein-
berger myndi ekki fara framhjá
Israel i för sinni til áðurnefndra
Arabalanda, enda þótt það hefBi
ekki veriB ákveBið i' upphafi. Eðli-
legt væri, að hann kæmi þar viB i
heimleiBinni.
Þegar ljóst var, að ekki yrBi úr
slikri viBkomu hans og þærfréttir
bættust viB, aB hann hefði boBiB
Jórdaniu vopn, hófst I tsrael ein-
hver mesta mótmælahreyfing,
sem sögur fara af.
Begin stóö ekki lengur meB
tæpan meirihluta á þingi, heldur
sameinuðust allir flokkar um aB
mótmæla slfkum fyrirætlunum af
hálfu Bandarikjanna.
1 Bandankjunum létu GyBingar
i ljós fyllstu andstöðu við vopna-
söiu til Jórdaniu.
Eins og oft áður, lét Banda-
rikjastjórn undan siga slikri
áróBursherferB af hálfu Israels-
manna. Reagan forsetihefur lýst
yfir opinberlega, aB ekkert verBi
úr vopnasölu til Jórdaniu og
Bandarikin muni halda allar
hernaöarlegar skuldbindingar
sinar viB Israel.
Það mun þvi verBa minna en
enginn árangur af ferö Weinberg-
ers til Arabalanda, þar sem hún
hefur orðið til, að Bandarikin
endurtóku enn einu sinni stuðning
sinn viö Israel.
Þá geta þessir atburðir hæg-
lega orðið til þess, að Jórdania
auki samskiptin viö Sovétrikin og
fáienn meirivopn þaðan en hing-
að til hefur veriB samiö um. Við
þetta myndu áhrif Rússa styrkj-
ast i' þessum heimshluta.
Þá velta fréttaskýrendur fyrir
sér,hvaða áhrif þetta munihafa á
Israelsstjórn. Kunnugt er, aö
Sharon varnarmálaráðherra hef-
ur lagt til, að ráðizt verði á
stöövar PLO I Libanon. Begin
hefurhingaö tillagztgegn þvi.En
telur hann sig ekki standa betur
að vigi eftir þessa nýju yfir-
lýsingu um hollustu Bandarikj-
anna?
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Nkomo rekinn
úr ríkisstjórn
Zimbabwe
■ Forsætisráðherra Zimb-
abwe, Robert Mugabe rak i
gær Joshua Nkomo og fjóra
flokksbræður hans úr rfkis-
stjórn sinni, en Mugabe hefur
ásakaö flokk Nkomo ZAPU-
flokkinn um að brugga laun-
ráð gegn rikisstjórn sinni,
eftir að talsvert magn vopna
fannst á stöðum sem tilheyra
ZAPU-flokknum.
Samstarfi flokkanna er þvi
lokið i rikisstjórn Zimhabwe,
og hyggst Mugabe ásamt
flokksbræörum sinum, stjórna
landinu einn i framtiðinni.
Mugabe sagði aö visu þegar
hann rak Nkomo aö það væri
undir flokksbræörum Nkomo
komið hvort þeir yrðu áfram i
rlkisstjórninni eöa ekki, en
taliö er öruggt að þeir muni
fylgja foringja sinum, Nkomo.
Nkomohefur harðneitað þvi
aö vopnabirgöir þær sem
fundust á afskekktum býlum
sem eru i' eigu ZAPU-flokks-
ins, hafi veriö þar með hans
vitneskju og hefur hann látið
að þvi liggja aö þetta hafi
verið bragö undirbúið af
Mugabe og mönnum hans til
þess aB koma höggi á sig og
sinn flokk.
Stjórnvöld i Zimbabwe yfir-
tóku i fyrradag 11 fyrirtæki I
eigu flokks Nkomo, sem and-
svar viö vopnafundinum, og
Mugabe sagði i gær aö til frek-
ari aðgerða yrði gripið gegn
þeim sem földu vopnin, en
hann greindi ekki frekar frá
þvi hverjir þaö væru.
Opinber rannsókn
á dauða s.-afrísks
verkalýðsleiðtoga
■ Dómsmálaráöherra Afriku
sagði i' gær að opinber rann-
sókn myndi fara fram á dauða
dr. Neil Aggit, hvita verka-
lýðsleiðtogans, sem fannstlát-
inn i klefa sinum fyrir 12 dög-
um siðan. Dr. Aggit var verk-
lýðsleiðtogi þeldökkra i SuBur-
Afríku, og haföi honum verið
haldið föngnum af afrisku lög-
reglunni itvo mánuði, án þess
aB nokkur kæra væri lögð
fram.
AkvörBun dómsmálaráö-
herrans hemur i fjölmargra
ásakana suöur-afriskra
verkamanna aö leiðtogi þeirra
hafi veriB barinn og kvalinná
alla lund af lögreglunni, á
meöan hann var i fangelsi.
Suöur-afriska lögreglan hefur
haldið þvi fram frá því hann
fannst látinn i klefa sinum aö
hann hafi framiö sjálfsmorö.
Hreinsunar-
adgerdir
í Póllandi
■ Pólsk stjórnvöld hafa sagt
að mikiB hafiverið um það að
brotiö hafi veriB gegn herlög-
unum IPóllandiuppá slðkast-
ið. Var frá þvi greint i gær, aö
stjórnvöld hefðu skipulagt
miklar aðgerðir öryggissveita
i Póllandi, til þess aö kanna
hversu vel herlögunum væri
hlýtt af pólskum borgurum.
Sögðu yfirvöldin að á
tveggja daga timabili i siðustu
viku heföu næstum 150 þúsund
Pólverjar gert sig seka um að
brjóta á einhvern hátt gegn
herlögunum. Flestir þeirra
fengu aðeins áminningu, en
3500 voru færðir til lögreglu-
stöðva, og enn er ekki ljóst
hvort þeir eru enn I haldi, eða
hefur verið sleppt.
Pólska fréttastofan greindi
frá þvi i gær að i rannsókn
öryggissveitanna heföi m.a.
verið farið i verslanir, farar-
tæki veriö stöðvuð, vegfar-
endur yfirheyrðir, ibúðir
rannsakaðar, og farþegar á
járnbrautarstöðvum teknir til
yfirheyrslu.
Þessar aðgerðir pólskra
stjórnvalda hafa verið harð-
lega fordæmdar af vestrænum
sendifulltrúum á öryggisráð-
stefnunni i Madrid, og þá eink-
um af sendifulltrúum Banda-
rikjanna, en formaður sendi-
nefndar þeirra sagði i gær að
jjessar fregnir væru mjög svo
hörmulegar og þær sýndu ljós-
lega að hernaðarleg yfirvöld i
Póllandi væru i beinni and-
stöðu við póslku þjóðina.
VESTUR-ÞÝSKALAND: Stjórnvöld I Vestur-Þýskalandi hafa
nú takmarkað ferðafrelsi sovéskra diplómata, til þess að láta I
ljósi andstöðu sina við setningu herlaganna i Póllandi. Auk þess
hafa stjórnvöld I Vestur-Þýskalandi takmarkað á ýmsan hátt
opinbersamskiptiVestur-Þjóðverja og Sovétmanna, ss. með þvi
að aflýsa eöa seinka ýmsum samvinnuviðræðum sem ráðgerðar
höföu verið á næstunni.
JAPAN: Japönsk stjómvöld hafa nú tilkynnt pólskum diplómöt-
um I Tokyo að ferðafrelsi þeirra hafi verið takmarkað. Segja
stjórnvöld i' Japan að skýringin á þessari ákvöröún sé einfald-
lega sú að hún sé andsvar við skerðingu i feröafrelsi erlendra
diplómata i Varsjá.
BANDARÍKIN: Bankavextir i Bandarikjunum hækkuðu enn i
gær, og nam hækkunin hálfu prósentustigi, þannig að vaxtapró-
sentan nemur nú 17 prósentum. Reiknað er með þvl að vextir
verðihækkaðir um hálft prósentustig I viðbót innan skamms.