Tíminn - 18.04.1982, Side 9

Sunnudagur 18. aprll 1982
9
menn og málefni
SI'iM'I
H
Ahrif Framsóknar meiri en
fulUruatalan gefur til kynna
Senn líður að lokum þess kjör-
timabils er sveitarstjórnir voru
kosnar til að sitja og kosninga-
skjálfti farinn að gripa um sig,
enda ekki nema rúmur mánuð-
ur þar til kosið verður. 1 siðustu
kosningum fyrir fjórum árum
bar það helst til tiðinda, aö
meirúiluti Sjálfstæðisflokksins i
Reykjavik féll, og þótti mörgum
það vonum siðar. Sjálfstæðis-
flokkurinn hafði þá ráðið borg-
inni einn, lengur en elstu menn
mundu, eiginlega alla tið siðan
Reykjavikvar gefið borgarnafn
og fór að bera höfuð og herðar
yfir aðra þéttbýlisstaði á land-
inu. Jónas Guðmundsson
hafnarstjórnarmaður m.a. seg-
ir reyndar, að Sjálfstæðisflokk-
urinn hafi stjórnað Reykjavik
siðan 1906 og fram til siðustu
kosninga. Að visu varð flokkur-
inn ekki til fyrr en lögnu siðar,
en rétt má vera hjá Jónasi, að i-
haldsmeirihlutinn nái allt aftur
til fyrsta áratugar aldarinnar
þótt nafnabreytingar hafi orðið
á honum siðar. Það eru ekki
bara kommarnir sem taka sér
ný heiti, þótt þeir séu nú allra
flokka lauslátastir i þessu efni
og punti oftar en aðrir flokkar
upp á frontinn með nýjum og
aðlaðandi nafngiftum.
Meirihlutinn
varð að
minnihluta
Það varð mikill brestur þegar
sá gróni ihaldsmeirihluti var
allt i einu orðinn að minnihluta,
og irafárið slikt, að engu var
likara en Sjálfstæðismenn i
Reykjavik hefðu ekki lengur
jörð til að ganga á. Upp var
komin sú skelfilega staða, að
augljóst var að vinstri flokkarn-
ir mundu taka höndum saman
og mynda meirihluta i borgar-
stjórn Reykjavikur. Það verður
að viðurkennast að allir vinstri
menn voru ekki jafnánægðir
með niðurstöðuna, þótt allir
gleddust yfir að ihaldið væri
komið i minnihluta. Þótti sum-
um satt best að segja, að
Alþýðubandalagið hefði fengið
óþarflega marga borgarfulltrúa
á kostnað hinna vinstri
flokkanna. En hvað um það —
gamla.gráa ihaldið var að velli
lagt og meirihluti myndaður á
þann veg að allir sem að honum
stóðu máttu allvel við una.
Ekki vantaði hrakspárnar frá
gamla meirihlutanum frá 1906.
Glundroðakenningin var sett
fram og mikið á henni hamrað
fyrst i stað. Hún er i stuttu máli
sú, að vinstri menn kæmu sér
aldrei saman um neitt, hefðu
ekki hundsvit á æbri f jármálum
og allt mundi fara i handaskol-
um i stjórn borgarinnar.
Reykjavik gæti enginn stjórnað
nema Sjálfstæðismenn. En það
fór með glundroðakenninguna
einsog leiftursóknina góðu, hún
sprakk i höndum skapara sinna,
og þvi meira sem hamast var
viö að sanna að kenningin væri
góð og gild og á rökum reist kom
æ betur i ljós eftir þvi sem á
kjörtimabilið leið, að hún var
aldrei annað en bumbusláttur
þeirra sem settu kenninguna
fram.
Ágreiningur og
uppákomur
Raunin er sú, að samstarfið
hefur gengið vonum framar,
framkvæmdir á ýmsum sviðum
verið miklar og fjármálastjórn-
in i betri skorðum en i mörg
undangengin ár og afkoma
borgarsjóðs sist verri en flestra
opinberra sjóða á þessum
siðustu og bestu timum. Sam-
starfsflokkarnir bárugæfu til að
ráða traustan atorkumann i
stöðu borgarstjóra. Hefur
reynslan sýnt, að borgarstjóri
Reykjavikur þarf alls ekki að
vera kjörinn pólitikus. Egill
Skúli Ingibergsson hefur gegnt
starfi sinu með sóma og áunnið
sér virðingu allra borgarbúa, og
er einsýnt að þess verði farið
á leit við hann að gegna starfinu
áfram að loknum næstu
kosningum.
Auðvitað hefur samstarfið
ekki gengið alveg snurðulaust,
enda ekkert eðlilegra en að
menn og konur greini á um
margs kyns málefni, ekki sist i
meirihlutasamstarfi sem þrir
stjórnmálaflokkar taka þátt i,
og eru að mörgu leyti ólikir inn-
byrðis, þótt allir kenni sig við
vinstri stefnu. En slikt skerpir
aðeins samstarfsviljann.
Einkum hefur það verið i
minni háttar málum sem mest
hefur borið á ágreiningi, og oft
hafa þær Sjöfn og Guðrún
skemmt okkur mæta vel með
uppátækjum sinum og orða-
hnippingum, enda báðar hinir
mestu skörungar og ekki sýnt
um að láta hlut sinn, sist hvor
fyrir annarri. Hvelíur út af
sýningum i myndlistarhúsinu á
Klambratúni, hafnargerð i
Tjörninni eða hvort útitaflið
neðan við Gamla Bernhöfts-
bakariið er til yndisauka eða
ekki, eru einkum til þess fallin
aö hleypa fjöri i borgarlifið, og
er það vel.
Ágreiningsefnin innan meiri-
hluta borgarstjórnar hafa sjálf-
sagt verið mörg, glundroöi
hefur það ekki verið, og mál
verið leyst á þann veg að allir
hafa sæmilega mátt við una.
Fámennt en
góðmennt
Ein af hrakspánum i byrjun
kjörtimabilsins var sú, að
kommarnir mundu öllu ráða i
skjóli fjölda borgarfulltrúa.
Þetta hefur heldur ekki reynst
rétt. Að visu hefur enginn full-
trúa Framsóknar eða Alþýðu-
flokks fengið að renna i
Elliðaárnar fyrsta veiðidag á
vorin. Þeir hafa látið Sigurjóni
Péturssyni það ljúflega eftir,
enda sómir maðurinn sér vel við
svoddan athöfn, og ekkert al-
múgayfirbragð yfir þeim til-
tektum hans. Eins fer það for-
seta borgarstjórnar einkar vel
að taka viö norska jólatrénu, og
þvi óþarft aö láta öðrum það
eftir.
1 ráð og nefndir borgarinnar
hefur fólk verið kjörið að lýð-
ræðislegum hætti. Minna má á,
að þótt Framsóknarflokkurinn
hafi ekki nema einn borgarfull-
trúa á þvi kjörtimabili sem nú
er að liða, hafa fulltrúar hans
gegnt viðamiklum embættum i
stjórn Reykjavikur. Kristján
Benediktsson er til að mynda
formaður Fræðsluráðs og
Gerður Steinþórsdóttir er for-
maður Félagsmálaráðs sem á
hennar tið hefur aukist og eflst
vegna aukinnar félagslegrar
þjónustu og framkvæmda alls
kyns til að sinna henni. Eirikur
Tómasson er formaður Iþrótta-
ráðs, sem er þýðingarmikill
póstur i starfi að uppeldis- og
æskulýðsmálum og til al-
menningsheilla yfirleitt.
Óneitanlega urðu það fram-
sóknarmönnum mikil vonbrigði
að ná ekki inn nema einum
borgarfulltrúa i siðustu borgar-
stjórnarkosningum. En bót var í
máli, að fulltrúi flokksins,
Kristján Benediktsson, var og'
er einn reyndasti stjórnmála-
maðurinn sem völ er á til að
vinna að málefnum Reykvik-
inga. Hann hefur átt sæti i
borgarstjórn og borgarráði i
mörg kjörtimabil og gjörþekkir
störf borgarstjórnar og þau
vandamál sem leysa þarf til að
vel farnist.
Sáttasemjari
I siðustu borgarstjórnar-
kosningum voru margir nýliðar
kjörnir, ekki sist meðal þeirra
sem nú skipa meirihlutann. Það
var þvi ekki litils um vert þegar
gengið var til samstarfs, að
hafa til ráðuneytis og samvinnu
jafn reyndan mann og kunnug-
an innviðum borgarstjórnar og
Kristján.
Enda hefur sú raunin orðið á,
að i þau fjögur ár, sem vinstri
meirihlutinn hefur stjórnað
Reykjavik hefur starf þessa
eina framsóknarmanns i
borgarstjórninni haft mun meiri
þýðingu, en fulltrúatala flokks-
ins segir til um. Það er ekki sist
Kristjáni að þakka að glund-
roðakenningin hefur aldrei orð-
ið annaö en áróðursslagorð i
munni sjálfstæðismanna.
Kristjáni er ekki lagið að slá um
sig og geipa af störfum sinum,
en það er vitað mál að þegar
gusugangur milli fulltrúa hinna
samstarfsflokkanna hefur
gengið full hátt, hefur það verið
hlutverk Kristjáns að verja
skútuna boðaföllum og lægja
öldur. Hann hefur verið sátta-
Oddur Olafsson,
skrifar
semjari meirihlutans og gengt
þvi hlutverki af festu og hóg-
værð. Þegar litið er yfir farinn
veg i lok kjörtimabilsins sést
vel, að engar hrakspár hafa
ræst, þvert á móti er sist verra
að búa i Reykjavik i dag en var
undir ihaldsstjórn.
Fleiri en vinstri
menn ánægðir
Tæpast er hægt að væna Jónas
Kristjánsson ritstjóra Dag-
blaðsins og Visis um að hann sé
hallur undir vinstri villu. S.l.
miðvikudag skrifaði hann
leiðara i blað sitt og gerði úttekt
á stjórn Reykjavikur s.l. fjögur
ár,þar segir m.a.:
„Þegar skipti urðu á meiri-
hluta i borgarstjórn Reykja-
vikur fyrir fjórum árum, töldu
sumir, að borgarhrun væri
framundan, og aðrir, að Iðavöll-
ur mundi risa i borginni. Hvor-
ug spáin varð að raunveruleika.
1 stórum dráttum hafa
borgarmálin gengið sinn vana-
gang. Breytingar hafa orðið
færri og viðaminni en búast
hefði mátt við. Ekki hefur til
dæmis orðið vart sveiflu frá
hægri til vinstri, ef þær áttir
hafa þá einhverja merkingu.
Sumpart stafar þetta af, að
fyrrverandi meirihluti hafði
gengiö lengra til félagshyggju
en titt er um flokka, sem taldir
eru starfa á hægri væng stjórn-
málanna. Gamli meirihlutinn
var búinn að stela glæpnum frá
hinum nýja.
Einnig veldur þessu, að i
Reykjavik hefur mótast öflug
sveit embættismanna, sem eru
tæknimenn og hafa oft betri
lausnir á hraðbergi en þeir, sem
hugsa i hugmyndafræðiiegu
mynstri. Enda eru borgarmál
aðallega tæknileg.
Raunar er athyglisvert,
hversu heppin Reykjavik hefur
verið með embættismenn. Þeir
falla ekki sem heild i hið
kunnuglega alþjóðamynstur
hinnar dauðu handar opinbers
rekstrar, þótt hér eins og annars
staðar sé misjafn sauðurinn.
Meirihluti þessa kjörtimabils
hefur reynt að auka umsvif
stjórnmálamanna i borgarmál-
um. Fjölgun borgarfulltrúa er
sú afleiðing, sem mest ber á, en
hugmyndir um viðtækar
breytingar á stjórnkerfinu hafa
ekki náð fram að ganga.
Ekki verður hins vegar séð,
að þessum meirihluta hafi fylgt
meiri losarabragur fjármála,
sem stundum þykir fylgja svo-
kölluðum vinstri flokkum. Þvert
á móti hafa f jármálin verið i til-
tölulega traustu horfi á kjör-
timabilinu.
Núverandi meirihluti hefur
hneigst að þvi að spara undir-
búningskostnað með þvi aö
leyfa byggingar á auðum svæð-
um i borginni. Fyrri meirihluti
vildi hins vegar eiga slik svæði
til góða til að mæta seinni tima
aðstæðum.
Meirihlutinn vill stækka borg-
ina til austurs upp á svæðið
norðan Rauðavatns, en fyrri
meirihluti hafði ráðgert að
stækka hana til norðurs á svæð-
ið umhverfis Korpúlfsstaði.
Þetta er eitt aðaldeilumái
borgarstjórnar.
Hér hefur dæmigert tæknimál
verið gert pólitiskt. Annar hóp-
urinn verður að vera á móti þvi,
sem hinn er með, og öfugt.
Þannig er búin til pólitisk deila,
sem ekki á sér hugmynda-
fræðilega stoð i flokkakerfinu.”
Svo mælir Jónas Kristjáns-
son.
Kynferði og
stefnumörkun
Borg af stærð Reykjavikur,
þar sem þriðjungur lands-
manna býr verður aldrei
stjórnað svo að öllum liki og á-
vallt skapast ný og ný úr-
lausnarefni sem leysa þarf.
Einnig eru framkvæmdum og
alls kyns þrifamálum takmörk
sett af fjárhagsástæðum fyrst
og fremst. Stjórn Reykjavikur
verður þvi aldrei fullkomin, en
aðalatriðið er að kjörnir fulltrú-
ar leitist við að haga sinum
verkum þannig að þau verði
sem flestum borgarbúum til
hagsbóta. Þótt einstök fram-
kvæmdaatriði séu umdeilanleg
geta Reykvikingar vel við unað
hvernig til hefur tekist þetta
kjörtimabil.
Að öllu jöfnu hefur það ekki
verið háttur stjórnmálamanna
að ákveða fyrir kosningar i
hvers konar stjórnarsamstarfi
þeir muni taka þátt að þeim
loknum. Nú fyrir þessar borgar-
stjórnarkosningar hefur
Alþýðubandalagið ákveðið að
taka þátt i vinstri stjórn að þeim
loknum og oddvitar Fram-
sóknarflokks og Alþýöuflokks
hafa látiðað þvi liggja, að til séu
þeir ef tilskilinn meirihluti næst.
Talsverðar breytingar hafa orð-
ið, og verða þessar kosningar
með nokkuð öðrum brag en
hinar siðustu. Borgarfulltrúum
hefur verið f jölgað og nýr fram-
boðslisti bæstvið. A honum eru
konur eingöngu. Ekki hafa þær
látið uppi aðrar pólitiskar skoð-
anir en að þær séu kvenmenn,
og muni hafa þá staðreynd að
leiðarljósi i ákvarðanatöku,
þegar þar að kemur.
Hins vegar hafa allar þær
mörgu konur sem skipa aðra
framboðslista ákveðnar póli-
tiskar skoðanir og stefnu og
skera sig ekki úr karlpeningn-
um á listunum að þvi leyti.
Hér skal engum getum að þvi
leitt hvaða möguleika kvenna-
listakonur hafa til að koma full-
trúa i borgarstjórn, eöa jafnvel
fleirum. En það getur sett strik i
reikninginn þegar semja á um
meirihlutasamstarf að kosn-
ingum loknum. Sumir segja að
kvennalistinn sé heldur vinstra
megin við Alþýðubandalagið og
stefnuskráin samkvæmt þvi, að
þvi marki sem hún getur talist
marktæk. Aðrir þykjast grilla i
eina og eina Heimdallarstúlku
inni á milli. Þvi er bágt að sjá i
hvaða fylkingu kvennalistinn
skipar sér, ef svo fer að hann
komi fulltrúa að, eða hvaða
glundroða það kann að vekja
upp.
En hvað sem þvi liður munu
framsóknarmenn treysta á
dómgreind almennings i
komandi kosningum og minna
þáá ,sem gera vilja hlutkvenna
enn meiri i stjórnmálum en nú
er, að i þrem fyrstu sætum lista
Framsóknarflokksins eru tvær
konur. Og ef við eigum að vera
bjartsýn skal itrekað, að i fyrstu
fimm sætunum eru þær þrjár.
En það er ekki aðalatriðið
hvort það er karl eða kona sem
kosinn er, heldur hitt — að
kjörnir fulltrúar séu vel hæfir til
að takast á við þau verkefni er
þeir bjóða sig frarn til að gegna
og hafi til að bera dugnað og
vilja til að leysa þau af hendi.