Tíminn - 16.05.1982, Blaðsíða 17

16
17
■ ,,Ef ég þekki þessa ferö rétt þá
förum viö I heimsókn á Springer-
blööin og þar segja menn okkur
hve slæmt þeir hafi þaö fyrir
austan miirinn, siöan förum viö I
heimsókn á Radio Free Europa
og þar segja menn okkur hve
slæmt þeir hafi þaö fyrir austan
márinn og þar á eftir veröum viö
leidd eins og hundar i bandi um
Austur-Berlín”.
Þetta haföi einn af dönsku
kollegum mfnum aö segja um
fimm daga ferö hóps norrænna
blaöamanna tilBerllnar á vegum
Inter Nations sem er deild innan
þýska menntamálaráöuneytisins
og sér um kynningar á landinu.
Þaö sem danskurinn sagöi
reyndist ekki alveg i samræmi viö
raunveruleikann þvi i staöinn
fyrir aö fara á ofangreinda fjöl-
miöla hittum viö nokkra af
stjórnmálamönnum Vestur-Ber-
lina r og þeir sögöu okkur allir hve
slæmt menn heföu þaö fyrir vest-
an múrinn... slöan vorum viö
leidd eins oghundar Ibandi um A-
Berlln.
Berlin er um margt heillandi og
einstök borg ekki hvaö slst vegna
þess aö óviöa mætast austriö og
vestriö á jafnótviræöan hátt og
þar, á milli er aöeins einn
ókllfanlegur múr, Berllnarmiír-
inn en V-Berlin hefur oft veriö
kölluö gluggi austursins til
vesturs, gluggi sem margir hafa
hug á aö stökkva I gegn um.
Checkpoint Charlie
Þekktasta mannvirki Berli'nar
er vafalaust miírinn sem skiptir
henni I tvennt en þessi múr var
byggöur 1961 til aö stööva straum
flóttamanna vestur um og eftir aö
hann var risinn var V-Berlln ein-
angruö borg mitt I óvinalandi
kommúnismans en þaö ööru
fremur leiddi til þess aö John
heitinn Kennedy sagöi hin frægu
oröer hann var þarna I heimsókn
1963 „Ich bin ein Berliner”.
Berllnarbúar hafa löngum veriö
þekktir fyrir húmor sinn og sumir
brostu aö þessum oröum þvi
Berliner þýöir einnig á máli inn-
fæddra kleinuhringur meö sultu.
ast þvl örlltiö hvernig hinn
helmingurinn býr. Þekktasta
hliöiö er Checkpoint Charlie og
fór hópur okkar þar I gegn I nitu
sem aö ööru leyti var full af
bandariskum skólastelpum, en
þær reyndust gera fremur daufan
og óathyglisveröan túr nokkuö
skemmtilegan
Skvaldriö i þeim stoppaöi ekki
allan tlmann og um leiö og viö
fórum i gegnum Charlie var eins
og þær væru aö fara inn I hiö
brennheita helvíti...
„Guö, stelpur sjáiöi manninn
þarna I svarta leöurjakkanum,
hann lltur út fyrir aö geta drepiö
okkur allar”, galaöi ein...
Onnur stalst til aö taka mynd I
Austurhluta Charlie en þaö er
bannaö meöan viö biöum eftir
vegabréfaathuguninni sem tók
rúman hálftima...
„Ertu vitlaus Cindy vöröurinn
þarna sá þig” sagöi vinkona
hennar. og hún svaraöi: „Guö,
stelpur veröum viö skotnar
núna”.
Stelpurnar reyndu slöan aö
halda uppisamræöum um allt viö
alla en þaö varö stundum enda-
sleppt. Ein þeirra snéri sér aö
einum Finnanum I hópnum:
„Og hvaöan ert þú?” spuröi
hún.
„Frá Finnlandi” var svariö.
„0, fyrirgeföu en ég tala ekki
finnsku”...
Sumir okkar hlógu aö þessum
látum I skjátunum, aörir óskuöu
þeim noröur og niöur.
Austur-Berlin
Aö aka frá Vestur-Berlln og inn
I austurhlutann er eins og aö aka
inn i annan heim mun grárri og
llflausari og þaö fyrsta sem
feröalangurinn rekur augun I eru
fánarnir, fáni A-Þýskalands og
rauöur fáni Sovétrikjanna sem
hanga hliö viö hliö á ljósastaur-
um, byggingum og raunar hvar
sem þvl veröur viö komiö.
Rútutúrinn var farinn um valda
hluta A-Berli'nar, Unter den
Linden Brandenborgarhliöiö,
tröllaukiö striösminnismerki
húsinu sitt hvoru megin viö múr-
inn.
Tveir af Sviunum fóru á eigin
vegum inn i austurhlutann og
komu þaöan ihálfgeröu „sjokki”.
Þau fóru inn á krá eina og þar sat
ma. fremur sóöalegur náungi viö
mikla bjórdrykkju. Hann spurði
þau hvort þau væru frá vestur-
hlutanum eða útlendingar. Er
hann fékk svariö tók hann aö
syngja Horst Wessel sönginn meö
mikilli raust. Viöbrögö annarra
gesta voru aö Hta undan eöa
ganga út, en sviarnir uröu mjög
miöur sln.
Eftir förina til A-Berlinar sát-
um viö saman á veitingahúsi og
ræddum muninná þessum tveim-
ur borgarhlutum. Besta almenna
skýringiná högum fólks kom frá
Vinnie ö. Nielsen frá Danmörku.
Hún sagöi aö síöast er hún var
fyrir austan járntjaldiö hafi hún
velt þessu fyrir sér og á leiö
þaöan til Stokkhólms I flugvél
hafi húnáttað sig á muninum, en
hann væri sá aö fólkiö fyrir aust-
an heföi aldrei kynnst neinum
lúxus á svipaöan hátt og vestur-
landabúar, þekkti ekki hugtakiö.
Ty rk j av anda m álið
Berlin er fjóröa stærsta tyrk-
neska borgin I heiminum og allir
þeir fulltrúar þingsins I V-Berlin
sem viö ræddum viö komu á einn
eða annan hátt inn á Tyrkja-
vandamáliö sem nú er I borginni
en henni ráöa nú Kristilegir
demókratar CDU.
Áðurfyrr voru þetta „velkomn-
ir” gestaverkamenn á uppgangs-
tlmum en nú I efnahagskreppunni
eru þeir orðnir vandamál. Um
þaö bil 250 þús. útlendingar búa
nú í V-Berlin og er yfir helmingur
þeirra Tyrkir en útíendingar eru
nú um 12% af Ibúatölu borgarinn-
arogefsama þróun heldur áfram
og verið hefur veröa útlendingar
yfir 16% af ibúatölu borgarinnar
á nasstu 5-6 árum.
Þetta hefur leitt til sköpunar
„gettóa” í borginni og orðið til
næstum óyfirstiganlegra vanda-
mála, húsin þar eru i mikilli
niöurniösln þýskir flytja þaöan I
hrönnum og ef svo heldur sem
horfir skapast sterk skil þama á
milliangist.ótti, neikvæö afstaöa
til þessa minnihlutahóps og
félagslegáreitni og ef þessiþróun
veröurekki stöövuö má búast viö
hreinu striöi þarna á milli.
Þetta kom ma. fram I máli L.
Bauer fulltrúa hjá þeirri deild
Berlinarþingsins sem fjallar um
málefni útlendinga.
Hann sagði ennfremur að I ný-
legri skýrslu þessarar deildar til
þingsins komi það sjónarmið
fram að aukið hlutfall útlendinga
I borginni sé þegar orðið það stórt
aö þaö sé óbærilegt.
Aöspuröur um lausn á þessum
vanda sagöi Bauer aö ekkert gæti
Sunnudagur 16. mai 1982
komiö f staöinn fyrir samruna
þessara tveggja óliku hópa á
jafnréttisgrundvelli sérstaklega
barnanna.
Hann var spurður um hvort
þetta væri jafnmikiö vandamál ef
þarna væri t.d. um aö ræöa
hundruö þúsunda Belga eöa
Hollendinga.
„Þetta er nokkuö góö spuming.
Þaö er mjög mikill munur á
Tyrkjum og Þjóöverjum hvaö
varöar menningu og trú. Tyrkir
vilja helst vera út af fyrir sig
enda venjur þeirra og siðir geró-
likir þvi sem hér tiðkast. Belgar
mundu ekki eiga viö sama vanda-
mál aö strlöa vegna líkrar menn-
ingar.”
Onnur úrræöi til lausnar á
þessum vanda voru aðallega aö
hvetja til heimfarar þessa fólks
til sins heimalands meö ýmsum
ráöum en þaö hefur ekki gengiö
velhingaö til vegna þéss aöfólkið
telur sig sýnu verr sett I heima-
landinu en I Þýskalandi og Berlln.
Vandamálið er aö miklum hluta
til komiö vegna hinnar sérstöku
stöðu V-Berllnar en hún er alger-
lega opin borg og þvi þarf ekki
nein skilrlki til aö komast inn i
hana. Otlendingarnir sem aöal-
lega koma frá vanþróuöum rikj-
um fljúga þvi fyrst til A-Berlínar,
fá þar visakort þannig aö þeir geti
labbað i gengum austurhlutann
og inn i „himnarikið fyrir vest-
an”.Margirhafa slöan atvinnu af
Sunnudagur 16. mai 1982

mmmmammmmmi
Fimm dagar í Berlín
■ Minningarkirkjan I Berlin.
Minnismerki sem þetta um seinni
heimsstyrjöldina má sjá viða I
Berlin.
■ Þekktasti tengiliöur milli
Vestur- og Austur Berllnar,
Checkpoint Charlie.
■ Götumynd I Austur-Berlín þar
sem þeir félagarnir Breshnef og
Honecker brosa til vegfarenda.
■ Minnismerki um rússneska
hermenn I Austur-Berlin. Undir
hverjum reit hvlla 1000 hermenn.
S . >r>a .SSíí :.!■■■■ lll
■ Múrinn. A milli hans og A-Ber-
linar eru skriödrekagildrur, jarö-
sprengjur, varöturnar og gadda-
vírsflækjur og er nú taliö ómögu-
legt aö komast þar 1 gegn.
Eitt af „setnu” húsunum I Vestur-Berlln, en Ibúar þeirra skreyta þau oft á þennan hátt.
Oft eru þessi „setnu” hús I ná-
grenni Tyrkjahverfanna eöa I
þeim og einn daginn fréttum viö
af mótmælaaögeröum viö eitt
slikt f Kreuzber hverfinu.
Hlutihópsins fórá staöinnoger
við komum þangaö var stór hópur
fólks saman kominn fyrir utan
gamalt hús sem nýlega haföi ver-
iö „setiö”. Fólkiö hélt á kröfu-
spjöldum, ræöur voru haldnar og
slagorö hrópuö. A meöan á þessu
stóð lét lögreglan sem var fjöl-
menn, sjö stóra hvlta Benz blla
aka hringinn I kringum húsasam-
stæöuna meö blikkandi blá ljós og
sirenur ... aö segja aö lögreglan
hafi veriö áreitin er mildilega til
oröa tekiö... og eftir smá stund
brutust ólæti út. Áöur en maöur
vissi af voru tugir hjálmklæddra
lögreglumanna meö skildi og
kylfur á haröahlaupum aö hópn-
um, sem tvistraöist... sumir svör-
uöu meö þvi aö kasta flestu laus-
legu aö lögreglunni og brátt tóku
táragassprengjur aö falla mitt á
milli okkar... eftir þaö var erfitt
aö sjá hvaö geröist en viö vorum
dregin inn á næstu krá ef ein-
‘hverjum hjálpsömum þar sem
viö gátum þurrkaö tárin úr aug-
unum, fengiö okkur einn bjór og
beöiö eftir aö upphlaupiö úti fyrir
dvlnaöi.
1 viöræöum seinna viö frau
Tohlwep eina af fulltrúum AL
(Grænaflokksins) á þingi Berlin-
ar, kom fram aö ofbeldi fer vax-
andi á báöa bóga I mótmælaaö-
geröum sem þessum og einkum
hefur lögreglan beitt harðari og
haröari aögeröum á siöustu árum
og taldi hún aö fjöldi lögreglu-
manna sem væri til staöar viö
svona mótmæli virkaöi sem hvati
til ofbeldisaögerða.
A leiöinni heim sjáum viö hvar
smáhópurmanna svona 30 manns
stóð meö kröfuspjöld I grennd viö
miöbæinn og hlustaði á ræöur en
viö hliöina stóöu þri'r stórir lög-
reglubilar og yfir tugur lögreglu-
Bahnhof zoo
Bahnhof zoo er ekki dýragaröur
bænum auk feröamanna aö taka
myndir... ég tók eftir einu
miðaldra bandarisku pari sem
var að vesenast þarna...
„Gol-lý, Bertha hérna gerðist
þetta allt”, sagði maðurinn...
„Go-lý... og siðan smellur I
myndavélinni eins og hriðskota-
byssu en módelin skorti.
Hertekin borg
V-Berlin er enn hertekin borg
og æðsta vald hennar er i höndum
bandamanna, Bandarikjamanna,
Breta og Frakka og á hverjum
degi fer sveit rússneskra her-
manna hring um borgina.
„Viö vinnum nú að heimsókn
Reagans hingaö til Berlinar ef
svo fer að sú heimsókn veröi ein-
hverntima gerö opinber, en hún
er nú óopinbert leyndarmál”,
sagöi Paul Modic blaðafuiltrúi
bandarisku sendinefndarinnar i
Berlin I viðtali viö Timann en
bandariska sendinefndin (U.S.
Mission) fer með málefni Berlin-
ar fyrir hönd Bandarikjanna.
Bretar og Frakkar hafa svipaðar
nefndir I borginni.
„Sambúðin viö Rússa hefur
ávallt verið stirð en eftir fjór-
veldasamkomulagið um borgina
1971 hefur aðeins liðkaö til i þeim
efnum”.
„Viö höfum samvinnu á mörg-
um sviðum við Rússana eins og
t.d. hvað varðar flugumferðina til
og frá Berlin raunar má Luft-
hansa ekki fljúga hingað heldur
verða flugfélög bandamanna að
annast þá þjónustu”.
„Rússar kvarta við okkur yfir
heimsóknum þýskra ráðamanna
til borgarinnar, eru mun hræddari
viö þær heimsóknir en nokkurn
tima heimsóknir erlendra leið-
toga og við kvörtum aftur á móti
við þá yfir þvi að þeir hindra ut-
varpssendingar okkar yfir um,
raunar hafa útvarps og sjón-
varpssendingar frá V-Þýskalandi
leitttilþess að Austur-Þjóöverjar
halda þaö ekki aö þeir séu sér á
báti aöskildir frá Vestur-Þýska-
landi”.
Þráttfyrir ýmsa vankanta taldi
Modic að sambúðin á milli þeirra
■ Fyrir frantan Bahnhof zoo ■ Ofarlega fyrir miöju á þessari
stöðina. mynd má sjá toppinn af neöan-
jaröarbyrgi Hitlers, bönkernum
svokallaða.
••Guð stelpur verðum við skotnar núna”
Viö múrinn má finna marga
sérstaka útsýnisstaöi en einn vin-
sælasti þeirra er viö Potsdamer
Platz þvl þar er hægt að sjá topp-
inn af neöanjaröarbyrgi Hitlers
„Bönkernum” sem nú liggur I
miöju „engra manna landi” á
mörkum Vestur og Austur-Ber-
llnar.
Skömmu eftir aö múrinn var
byggöur komust mennyfir hann á
vissum stööum en nú er þaö taliö
ómögulegt skriödrekavarnir,
gaddavir, jarösprengjur og
mannaðir varötumar eru um allt
á „engra manna landi” og þar
þrlfst ekkert nú nema einstaka
/ kanlnur.
Nokkur hlið eru á múrnum og
þar Igegn fara margar rútur dag-
lega meö feröamenn og V-Ber-
llnarbúa sem langar til aö kynn-
Sovétmanna, einn bjór á ölstofu
sem sérhæfir sig I þessum rútu-
feröalögum og heimsókn á
egypska safniö.
Þaö getur verið mun athyglis-
veröara aö fara á eigin vegum inn
I A-Berlín sérstaklega ef maöur
þekkir einhvern staö sem hleypir
manni inn ab kvöldi til, en án
þeirrar þekkingar veröur þetta
hálf vonlaus ferö... auðar götur,
engir leigubllar og þú getur lent i
þvi aö ráfa um göturnar tlmunum
saman án þessaöhitta á opnakrá
eöa annan staö sem hægt er aö
fara inn á og hvila fæturna. Ef þú
ert óperuunnandi hinsvegar þá
finnast þær þó nokkrar f báöum
borgarhlutum og rlkir mikil sam-
keppni þar á milli oft eru sýnd
sömu verk hvort I slnu óperu-
■ Séö inii I A-Berlinarhluta Checkpoint Charlie en þar er bannað að taka
myndir er maður fer I gegn.
þvi aö ráðleggja þessu fólki ains
og hvemig eigi að komast inn,
hvaöa lögfræðinga eigi aö tala viö
o.s.frv. en þessir menn eru oftast
kallaöir þrælasalarnir og taka oft
um 1000 mörk fyrir aö útvega
fólkinu fölsk skilriki.
Táragas
1 V-Berlín eru mótmælasam-
komur svo til hvern einasta dag
ársins en áhugi fólks fyrir þeim
hefur dvinaö upp á slökastiö. Hér
hefuraöallega veriö um ungt fólk
aö ræða sem mótmælir húsnæöis-
skortinum og hefur þetta fólk I
mörgum tilvikum tekiö upp á þvi
aö setjast að í gömlum ónotuöum
húsum en þetta vandamál er
raunar til I flestum stórborgum
Evrópu um þessar mundir.
Bahnhof zoo er ekki dýragaröur heldur járnbrautarstöö.
heldur járnbrautarstöö og eftir
útkomu bókarinnar um Christinu
F. og gerö samnefndar myndar
má segja aö stööin hafi breyst I
nokkurs konar dýragarð, þvi
þetta varð um tima einn af vin-
sælustu feröamannastööunum i
Berlin, allir vildu sjá slóðir
Christinu F. Hinsvegar hættu
eiturlyfjaþrælarnir aö nota þenn-
anstabog hafa nú flutt sig yfir á
PotsdamerStrasse. Raunar sagöi
kunnugur mér að skipt væri um
staö I borginni á svona þriggja
mánaöa fresti þótt ekki kæmi til
frægö eins og fylgdi I kjölfar
bókarinnar.
Brautarstöðin er ekki svipur
hjá sjón miðað viö ljsingar
bókarinnar, þar finnst nú litið
annað en fólk á ferð til og frá mið-
sem hafa yfirstjórn Berlinar á
sinni könnu hefði verið nokkuö
góðmiðaðviðallaraðstæður, þeir
þyrftu ekki svo mikið að vera að
vasast i þessu, Berlinarbúar sæju
ágætlega um sig sjálfir.
Eins og fram kom er von á þvi
að Reagan Bandarikjaforseti
heimsæki Berlin er hann fer i
heimsókn til V-Þýskalands. Búast
má við að mótmæli vegna þeirrar
heimsóknar verði mikil og þá
ekki bara i Berlin en þegar hafa
verið skipulögö mikil mótmæli i
Bonn vegna heimsóknarinnar.
FrauTholwep sagði að mótmælin
yröu friðsamleg en ef mið er tekið
af þróuninni á þessu sviði i
Þýskalandi á slöustu árum ætti að
taka þau orð með nokkrum fyrir-
vara.
—FRI