Tíminn - 22.08.1982, Blaðsíða 6

6
SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
■ Stroessner hershöfð-
ingi. Sumir spá því að
þegar hann fellur frá verði
„djöfullinn laus.“
jafn góöum kjörum, segja fasteignasal-
arnir. „Paraguay stendur á þröskuldi
nýrrar framtíðar,“ spáir Bernd Riedel í
Wuppertal, sem er fulltrúi alþjóðlegrar
kynningarskrifstofu Paraguay.
Með kostaboðum og skattfríðindum
sem eiga sér enga hliðstæðu eru menn
hvattir til að ráðast í jarðyrkjufram-
kvæmdir í landinu undir þýskri umsjón.
Hér er stöðugasti gjaldmiðillinn í S-
Ameríku, einstök lipurð í kring um
allar fjárfestinar og lágir skattar og allt
þetta gerir Paraguay að Paradís til
fjárfestingar. Ekki eru þó allir kostirnir
upp taldir enn: „Grænar vinjar gerast æ
færri!" segir í aðvörun frá Bruno og
Nélidan Knoblauch í Bielefeld. „Því fá
þeir sér „hazienda" (s.-amerískt bónda-
býli) sem vita hvað klukkan slær.“
Karsten Niemann í Hamborg telur líka
að rík ástæða sé til að hleypa
heimdraganum: „Fjarri öllum kreppu-
slóðum búum við okkur örugga fram-
tíð,“ segir hann í auglýsingu í „Bild am
Sonntag."
Hér er heldur ekki verið að ganga á
hluta neins, ef trúa má agentunum. Þeir
segja að í Paraguay sé engin minnihluta-
vandamál að finna og engan illvígan
iðnríkjaöreigalýð. Öll félagsleg vanda-
mál hafa verið leyst innanlands og hinn
besti friður ríkir.
Það er ekkert nýtt að menn leiti að
friðsæld og góðri landareign í þessu ríki,
sem klemmt er á milli Bólivíu, Brasilíu
og Argentínu. Landið er tvisvar sinnum
stærra en V-Þýskaland og þar búa ekki
sem flutti til Paraguay 1898. Hann
gerðist svo atvinnuhermaður og vegna
ágætrar frammistöðu í „Kakóstríðinu"
svonefnda gegn Bólivíu árið 1932 hlaut
hann skjótt talsverðan frama í hernum.
Ekki sýndi þessi góði hermaður þá neina
sérstaka hugkvæmni og engum datt í hug
að hann yrði neins konar stjórnmála-
maður. Þannig virtist hann ekki hættu-
legur maður, hvernig svo sem stöðugar
byltingar og gagnbyltingar í landinu
veltust. Hann virðist hafa þjónað trúlega
hverjum þeim sem við völdin sat, þar
i tili honum gafst loks sjálfum færi á því
að gera byltingu, en það var árið 1954.
Upp frá því hefur hann stjórnað landinu
með ægistaf og skapaðþann stöðugleika,
sem erlendum fésterkum mönnum þykir
svo eftirsóknarverður.
Ekki bjóða þó allir íbúar Paraguay
landnemum sem flytjast yfir hafið
faðminn. Lofsöngurinn um friðinn í
landinu og útmálun hins mikla landrým-
is hljómar hæst á vörum agentanna. í
Paraguay hefur mikil óánægjualda
vegna landnáms komumanna búið um
sig. Bændurnir eru reknir upp af
jörðunum, sem þeir hafa búið á í
áratugi.
Demig var á öðru máli
Arno Demig, maður af þýskum
ættum, útflytjandi frá Sovétríkjunum,
keypti sér 1284 hektara lands í héraðinu
Caaguazú og fékk í hendur alla
nauðsynlega pappíra og úrskurði um
eignarrétt sinn. Hélt hann nú inn á
landareign sína með traktora og þúfna-
bana og hóf framkvæmdir. En þarna
bjuggu menn fyrir. Þar sem nú skyldi
umbylta öllu með nýjustu tækni, bjuggu
bændur í rjóðrum og ræktuðu maís,
tóbak og bómull með þeim ófullkomnu
verkfærum sem þeim voru tiltæk.
Bændur þessir vildu alls ekki þoka
fyrir hinum nýja eiganda, enda höfðu
þeir alla tíð búið þarna. En Demig var á
öðru máli. Hélt hann sitt strik og byrjaði
að plægja, rak nautpening sinn út á
maísekrur bændanna, reisti girðingar og
Demig á eina hlið og brasilískan
stórbúgarð á hina.
Þarna hafa búið 78 fjölskyldur en
vegna hinna nýju landherra hafa margir
ekkert land lengur til þess að sá í. „Enn
komumst við af með því að ganga á
forðann,“ segir Mercador, „en svo tekur
hungrið við.“ Hann kom sex ára gamall
til Santa Ana og fékkst enginn um
eignarétt. „Við bjuggum alveg út af fyrir
okkur,“ segir hann. „Þá lá aðeins einn
vegur burt héðan til Villarica, en þangað
var farið á markað einu sinni á ári.
Ferðin fram og til baka tók tvo mánuði,
en vegalengdin er tvö hundruð kílómetr-
ar hvora leið.“
Þá komu viðarhöggsmenn til sögunn-
ar sem brutu nýja vegi. Þeir sköpuðu að
vísu atvinnutækifæri 1' sögunarmyllun-
um, en komu einnig með ljósar hug
myndir um lög og eignarrétt í leiðinni.
í kjölfar þeirra komu svo landnemarn-
ir, einkum þýskir bændur, en einnig
Brasilíumenn, sem notuðu hækkandi
verð á sojabaunum til þess að selja sitt
dýra land í Brasilíu á geypiverði og
kaupa annað land, jafngott, fyrir lítið í
Paraguay. Einkum í landamærahéruð-
unum Alto Paraná, Itapúa og Can-
endiyú.
Hinn nýi tími var genginn í garð.
Bændurnir, sem til þessa höfðu séð fyrir
sér á Guðs eigin landi, í orðsins fyllstu
merkingu, máttu nú staðreyna að hægt
var að kaupa land og selja.
Að vísu höfðu menn selt land sem
búið var að erja að einhverju leyti og
betrumbæta, en þá var það aðeins
vinnan sem var seld: -sléttun og lagning
vegarslóða einhvern spöl og svo fram-
vegis. En engum kom til hugar slíkt
fyrirbæri sem stórgósseigandi, sem sat á
allt að þremur milljónum hektara og
kallaði þá sitt land.
Bændurnir laumast stundum inn á sitt
gamla land og reyna að sá fyrir rófu,
þegar Demig sér ekki til. Þeir mega svo
horfa aðgerðalausir á þegar „el alemán“
þ.e. Þjóðverjinn kemur með plæginga-
vélar sínar og umbyltir öllu þeirra erfiði.
sl. 40 ár.
Hins vegar hefur hagur yfirstéttar-
innar vænkast því meir. „Mútur má
kalla eins konar sérskatt“ segir Lothar
nokkur Haupt „og þannig er það alls
staðar í S-Ameríku. Ekkert getur
gengið án spillingar. Því eru aðrir
skattar lágir, - þarna er ekki einu sinni
skattur á brennivíni.11
En þótt innflytjandanum verði star-
sýnt á skattfrelsið, þá hafa íbúar
Paraguay þungar áhyggjur af „Hruni
siðfræði-verðmæta, sem stofnar grund-
velli þjóðlífs okkar í voða,“ eins og
biskuparáðstefna landsins orðaði það í
hirðisbréfi.
Afleiðingarnar má líta hvarvetna í
félagslífi og pólitísku lífi. „Paraguay er
Disneyland fyrir glæpamenn,“ segir
stjórnmálamaður einn frá Paraguay,
sem nú dvelst f útlegð. „Margt er rætt
um Bólivíu, þar sem eiturlyfjasalar
settust að völdum fyrir tveimur árum.
En í Paraguay hafa glæpamennirnir
verið höfuðstoð og stytta stjórnvalda í
áraraðir."
Vissulega hefur þetta langvarandi
hernaðareinræði líka tekið á sig svip af
„undirheimastarfsemi11 í áranna rás.
Hórur og pólskt vodka
Til dæmis hefur fjölskylda Stroessner
töglin og hagldirnar í öllum spilavítun-
um og til hennar renna tryggar tekjur,
- milljónir á milljónir ofan. Þá er það
ekki torskilið að innflutningur á rafhlöð-
um er bannaður, þar sem einn frænda
Stroessners er nú farinn að láta
framleiða þær.
Andrés Rodrígues, hershöfðingi
„Fyrsta hersins “ er líklega sá sem næst
því stendur að taka við stjórnartaumun-
um, þegar Stroessener fellur frá. Margt
rætt um hvaðan honum kemur allur
auðurinn. Bandaríska eiturlyfjalögregl-
an er í litlum vafa um að hann hefur
nokkuð komið nærri eiturlyfjahringum
þeim sem sjá um innflutning á heróini
til Bandaríkjanna. Helmingur þess
heróins sem neytt var í Bandaríkjunum
■ „Ný tegund frelsis,“ segja fasteignasalar um það fjarlæga land
Paraguay, - „Gulllandið,“ eins og þeir kalla það. Þúsundir
Þjóðverja leita og hafa leitað þar athvarfs á flótta undan hættunni
af Rússunum og undan áþján skattheimtunnar. Samt er Paraguay
ekki sú óumbreytanlega Paradís, sem agentarnir vilja vera láta. Þær
þjóðfélagslegu andstæður sem Stroessner hershöfðingi hefur látið
sem ekki séu til og bælt með vopnavaldi, eru nú teknar að koma í
Ijós. Bændur hafa byrjað baráttu fyrir réttindum sínum til landsins
og þjóðarauðurinn stendur lítt við innan landamæranna.
„DISNEYLAND”
FYRIR GLÆPAHENN
Blikur eru á lofti í Paraguay og enginn veit hvað við
tekur þegar Stroessner einræðisherra fellur frá
í tæpar tíu sekúndur er grafarþögn í
minningu fórnarlamba kommúnismans.
Þá fær hin sérkennilega samkona
verktaka og pólitíkusa sér sæti að nýju,
til þess að nema speki heiðursgestsins,
Hans Filbinger,um heimspólitíkina.
Þessi virðulegi stjórnmálamaður.
„sem hlotið hefur æðstu viðurkenningar
heimalands síns,“ (að sögn heimablað-
anna), ræðir um útþenslustefnu Sovét-
ríkjanna og „hinn sjálfsagðasta allra
hluta," - endurvígbúnaðinn.
Gesturinn frá Þýskalandi veit upp á
hár hvernig skal verja lýðræðið og hann
minnir menn á hvernig þrotabú Allende
í Chile fékk ekki staðist og hvernig
landið varð að snúa til lýðræðislegra
stjórnarhátta að nýju.
Hann minnir líka á sögu Þjóðverja og
segir: „Við skulum muna að enginn
punktur var settur á eftir tólf ára sögu
Þriðja ríkisins, því þau voru aðeins hluti
af þúsund ára sögu.“
í fullvissu um þetta lítur Filbinger
óttalaus til framtíðarinnar. Hann segir
að með komu Reagans til valda hafi endi
verið bundinn á „stjórnmálastefnu
undansláttarins, aðlögunarinnar og ó-
dugsins og var tekin upp alvara og festa."
Hann segir að Vesturlönd geti lifað
við frelsi, ef þau aðeins vilja, og ekki
leynir sér að hópurinn sem á hann
hlustar, um 100 manns, vilji það, því
allir klappa í hrifningu. Flestir við-
staddra hafa líka vottað eindrægni sína
með því að kaupa sér landskika í
„vinaríkinu Paraguay“ eins og Filbinger
segir, og mynda þar traust vígi.
Það sem að framan er frá sagt á sér
stað í Asunción, höfuðborg hins elsta af
einræðisríkjum S-Ameríku. Fundarsal-
urinn er dískótekið í spilavítinu „Ida
Enrammada," en allur ágóði af því
rennur rakleitt í vasa Alfredo Stroessn-
er, hershöfðingja, forseta landsins.
Enginn fæst þó um slíka smámuni.
Þátttakendurnir á þessu námskeiði sem
„Ludwig-Frank stofnunin til stuðnings
frjálsri Evrópu" efndi-til, voru nefnilega
vandlega valdir með tilliti til þess hve
loðnir þeir voru um lófana og viljugir að
leggja fram fé til fjárfestinga.
„Fjarri kreppuslóðum“
Gestgjafar þeirra eru hingað komnir
löngu á undan þeim og hafa byrjað hér
nýtt líf. Síðastliðin átta ár hafa á milli
1500 og 2000 V-Þjóðverjar numið land
í Paraguay á ári hverju.
Fyrirheitin eru líka lokkandi. „Hvergi
í heimi getið þér fengið betra land á
nema 3.3 milljónir. Landrými er því
kappnóg af.
Þegar eftir ósigur Þjóðverja í fyrri
heimsstyrjöldinni tóku þýskir menn að
streyma til landsins, - einkum frá hinum
gömlu nýlendum keisarans. í kjölfar
þeirra fylgdu hópar af trúflokki Mennon-
íta, einnig þýskrar ættar, sem orðið
höfðu fyrir trúarofsóknum, t.d. vegna
andstöðu við herskyldu. Komu þeir frá
Kanada, Ukraínu og sumir frá Mexíkó.
Að síðari heimsstyrjöldinni lokinni
leituðu enn margir Þjóðverjar skjóls í
Paraguay vegna hernáms Rússa og að
auki skari nasista. Þar á meðal má nefna
fangabúðalækninn skelfilega, Josef
Mengele. Þessu liði fylgdi halarófa
glæpalýðs hvaðanæva að úr heiminum,
svo sem eiturlyfjasalar og smyglarar,
sem réttvísin átti sitthvað vantalað við.
Enn bættust við læknar og embættis-
menn, sem skattayfirvöld áttu í úti-
stöðum við, svo ekki sé minnst á menn
sem þreyttir voru orðnir á heimsmenn-
ingunni og hversdagsleikanum í skrif-
ræðislöndunum. Allir fundu þessir
menn sér ný heimkynni í Paraguay, og
varla mun annað land finnast í víðri
veröld, þar sem það gengur jafn
auðveldlega fyrir sig að fá landvistar-
leyfi. Einkum er hver sá sem talar þýsku
velkominn, og stafar það af því að
Alfredo Stroessner er sjálfur af þýskum
ættum, en hann hefur nú stjórnað
landinu sem einvaldur í 28 ár.
Stroessner er sonur þýsks bókhaldara,
brenndi ofan af fólkinu kofana.
„Hér var svefnherbergið mitt,“ segir
Bartolomé Duarte og tekur sér stöðu í
rústunum þar sem húsið hans eitt sinn
stóð. Umhverfis má líta akurinn hans,
sem nú er niðurtroðinn eftir nautgrip-
ina. Ella er hér ekkert að sjá nema
plógland Demigs.
Ekki á Duarte gott með að botna í
þessu. Hann er félagi í flokki ríkisstjórn-
arinnar og klæðist með stolti hinni rauðu
skyrtu „Colorados" og ber mynd hans
Stroessners síns á brjóstvasanum. „Ég
er gamall hermaður og barðist í
„Kakóstríðinu,“ þar sem ég var heiðrað-
ur,“ segir hann. „Því hlýt ég að hafa
minn rétt til landsins." En lögreglan og
herinn standa fast við hlið útlendingsins,
sem rak hann burtu.
Innflytjendurnir láta rétt heima-
manna ekki hið minnsta á sig fá. Þeir
líta á bændurna sem „innfædda." „Þeir
taka sér bólfestu hér og þar, til þess að
geta heimtað skaðabætur, þegar landið
er selt,“ segir Rudolf Hambach, hjá
„Ludwig-Frank* stofnuninni. „Þá taka
þeir sér bólfestu á nýjum stað og segjast
hafa búið þar í tuttugu ár, þótt tíminn
sé ekki nema þrír mánuðir."
„Hér í Santa Ana höfum við búið í
áttatíu ár,“ segir hins vegar Ireno
Mercado Poblador, sem er sjötugur að
aldri. Hann er einna mestur áhrifa-
manna þar, af því að hann á einu búðina
á svæðinu. Mjög krenkist nú að honum
og sveitungum hans, sem nú hafa fengið
Bræðurnir Frenandes, sem seldu Denig
landið, sögðu honum að þar væru engar
landaþrætur hugsanlegar.
„Við lögðum inn kröfu hjá landbún-
aðarráðuneytinu árið 1971 um að fá
eignarhald á þessu landi,“ segir ritari
bæjarnefndarinnar í Santa Ana, en í
lögum eru ákvæði sem eiga að gera
bændum kleift að mega sitja óáreittir á
sínu gamla landi. Reyna bændurnir
með hjálp fulltrúa kirkjunnar að fá því
framgegnt að við þessa lagasetningu sé
staðið.
En lög eru ekki virt í Paraguay, ef
eitthvað sem sýnist verðmætara stendur
í vegi fyrir þeim, - til dæmis ríkur
landeigandi eða áhugasamur kaupandi
með troðna buddu.
Landbúnaðarráðuneytið lofaði því að
bændurnir í Santa Ana skyldu fá 2000
hektara lands til afnota, en þegar
hersveitin kom á vettvang til þess að
gera út um málin, tók hún aðeins
málstað landeigendanna, - bræðranna
Femandez. Demig getur líka alltaf reitt
sig á stuðning þeirra einkennisbúnu, ef í
það fer. í landinu sem agentarnir í
Þýskalandi lofa svo ákaft eru það því
peningarnir einir sem gilda.
Meðan bændum er stöðugt ýtt lengra
til hliðar kaupa innflytjendur upp besta
ræktarlandið í ákafa og hafa þegar
helgað sér um 30% af því. Þetta
fjárstreymi hefur hins vegar ekki fært
landslýðnum neitt í aðra hönd. Kaup-
máttur bændanna hefur ekki aukist neitt
á árunum 1968-72 kom frá Paraguay.
Vegna þrýstings frá Bandaríkjunum
hefur þessi útflutningsgrein nokkuð
minnkað, en „stóru peningarnir" eru
sem áður sóttir í smyglstarfsemina. Á
það jafnt við um barnungar stúlkur, sem
ráðstafað er í hóruhús háttsettra
herforingja og pólskt vodka, sem
smyglað er yfir til Brasilíu. Það eru
glæpahringarnir sem halda þétt utan að
þessum verslunargreinum í Asuncion.
Næstum helmingur alls varnings í
Paraguay er smyglgóss. Tugir þúsunda
af bílum, sem stolið hefur verið t'
Brasilíu og Argentinu renna inn í
landið. Paraguay flytur út meira kaffi en
þar er ræktað. Brasilískir kaffiræktendur
flytja út kaffi um Paraguay, til þess að
sniðganga tolla í eigin landi.
„Smyglararnir kaupa milliliðalaust af
auðmönnunum,“ segir lögreglufulltrúi
einn t' Sao Paulo. „Þar er um að ræða
raftæki frá Sony eða Sharp og hormóna
til nautgriparæktar, sem bannaðir eru t'
Brasilíu. Allt sem gefur vel í aðra hönd
er með á markaðnum."
Vörugámar frá Paraguay sem koma á
land og skipað er út um brasilísku
höfnina Santos eru ekki rannsakaðir og
er það samkvæmt sérstökum milliríkja-
samningi. Því er og hægt að losa gáma
spölkorn frá uppi í Sao Paulo og koma
vörum úr þeim á brasilískan markað.
Gámarnir eru svo sendir troðnir af kaffi,
til Paraguay á ný. Á þriðja ákvörðunar-
stað er í þeim marihjuana.