Tíminn - 18.11.1982, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Framkvœmdastjórl: Glsll Slgurðsson. Auglýslngastjóri: Stelngrfmur Gfslason.
Skrlfstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttlr. Afgrel&slustjóri: Slgur&ur Brynjólfsson
Rltstjórar: Þórarinn Þórarlnsson, Ellas Snœland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúl: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórl: Kristinn Hallgrfmsson. Umsjónarmaður Helgar-Tlmans: Atll
Magnúbson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, BJarghlldur Stefánsdóttir, Eirlkur St.
Elrlksson, Frlðrlk Indrl&ason, Hel&ur Helgadóttlr, Slgur&ur Helgason(lþróttlr), Jónas
Gu&mundsson, Kristln Lelfsdóttlr, Skaftl Jónsson. Útlltstelknun: Gunnar Trausti
Guðbjörnsson. LJósmyndir: Guðjón Einarsson, Gu&Jón Róbert Ágústsson, Elln
Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarklr: Flosl Kristjánsson, Kristfn ,
Þorbjarnardóttlr, Marla Anna Þorstelnsdóttir. Rltstjórn, skrifstofur og auglýslngar:
Slðumúla 15, Reykjavfk. Sfml: 86300. Auglýsingasfml: 18300. Kvöldsfmar: 86387 og
86392.
Ver& f lausasölu 9.00, en 12.00 um helgar. Áskrift á mánu&i: kr. 130.00.
Setnlng: Tæknldelld Tlmans. Prentun: Bla&aprent hf.
Stjórnarskráin
og kosningalögin
■ Á nýloknu átjánda flokksþingi Framsóknarflokks-
ins var stjórnarskrármálið tekið til sérstakrar meðferð-
ar, enda er það annað af tveim mestu stórmálum, sem
bíða úrlausnar. Hitt er efnahagsmálið.
Niðurstaðan á flokksþinginu varð sú, að samþykkt
var nær einróma ályktun um stjórnarskrármálið.
í ályktuninni felst í fyrsta lagi, að stjórnarskrár-
nefnd ljúki störfum sem fyrst. Síðan verði nefndar-
álitið til umræðu hjá þjóðinni, og að því loknu verði
það tekið til meðferðar á sérstöku stjórnlagaþingi.
Flokksþingið óttaðist, að endurskoðun stjórnar-
skrárinnar gæti strandað einu sinni enn, ef Álþingi
ætti að fjalla um það og þar kynni einnig að gæta
einkahagsmuna þingmanna. Því væri rétt lausn að
efna til sérstaks stjórnlagaþings.
í öðru lagi felst í ályktuninni, að varað er við
stjórnarskrárbreytingu um kjördæmamálið eitt og allir
aðrir þættir stjórnarskrármálsins skildir eftir. Þá er
hætt við, að afgreiðsla málsins dragist enn von úr viti.
í þriðja lagi viðurkenndi þingið nauðsyn þess, að
leiðrétta þarf sem fyrst það misvægi, sem hefur
skapazt milli kjördæmanna síðan 1959. Þingið taldi að
þetta mætti leiðrétta til bráðabirgða með þeirri
breytingu á kosningalögunum, að uppbótarsæti yrðu
færð til þeirra kjördæma, sem nú verða verst úti.
í fjórða lagi mælti flokksþingið með þeirri lausn, að
vægi atkvæða milli kjördæma verði sem næst því og
það var fyrst eftir að núverandi kjördæmaskipan var
komið á, en um það var ekki ágreiningur þá á milli
flokka.
í fimmta lagi lagði flokksþingið áherzlu á, að
þingmönnum verði ekki fjölgað og því verði auknu
jafnvægi frekar komið á með breyttum reglum um
úthlutun uppbótarsæta en fjölgun þingmanna.
í sjötta lagi er lögð á það mikil áherzla, að
kjördæmakosnum þingmönnum verði ekki fækkað.
Þá var lýst fylgi við að kosningarétturinn yrði færður
niður í 18 ára aldur og að kjör þingmanna yrði gert
persónubundnara.
Með þessari ályktun flokksþingsins hefur Framsókn-
arflokkurinn orðið fyrstur flokkanna til að gera
nákvæma grein fyrir því hvernig hann vill leysa
kjördæmamálið. Jafnframt hefur hann bent á þá leið,
eins og hann hefur reyndar gert oft áður, sem tryggja
myndi farsælasta lausn stjórnarskrármálsins, þ.e. að
taka það til meðferðar á sérstöku stjórnlagaþingi.
Einhugur um
stefnumörkunina
Morgunblaðið er að reyna að tína til ýmislegt, sem
á að sanna að óeining hafi ríkt á flokksþingi
Framsóknarmanna.
Vitanlega væri annað óeðlilegt .en að einhvers
skoðanamunar gætti á 600 manna þingi.
Sá skoðanamunur var þó ekki meiri en það, að nær
alger einhugur ríkti um þá stefnumörkun, sem felst í
ályktunum þingsins.
Því verður ekki annað með sanni sagt en að í heild
hafi mikill einhugur ríkt á þinginu.
Þ.Þ.
18. flokksþing Framsóknarflokksins
■ Vaxtahækkun sú sem Seðlabankinn
ákvað, hefur verið töluvert til umræðu.
Ég hef látið f ljós efasemdir um þá
ráðstöfun og skal fara um þær fáeinum
orðum, sagði Steingrímur Hermannsson
í ræðu sinni við upphaf 18. flokksþings-
ins. Hann sagði:
Óumdeilanlega veldur hækkun vaxta
og verðtryggingar aukinni verðbólgu,
a.m.k. tímabundið. Hækkun vaxta
undanfarnar vikur ásamt þeim tillögum
um hækkun vaxta af afurðalánum sem
ekki hafa enn komið til framkvæmda
munu valda útflutningsatvinnuvegunum
u.þ.b. 300 millj. kr. auknum útgjöldum.
Undir þcim útgjöldum verður að sjálf-
sögðu ekki staðið nema með auknu
gengissigi, sem veldur aftur hækkun á
ölium innflutningi. Aukin útgjöld leiða
einnig til hækkunar á innlendri
framleiðslu. Meiri verðbólga fylgir, sem
krefst þá hærri vaxta og svo framvegis,
einn vítahringur verðbólgunnar.
Meinsemdin liggur að mínu mati í
útreikningi á lánskjaravísitölu. Hún er
byggð að 2/3 hlutum á framfærsluvísitölu
og 1/3 á byggingavísitölu, sem ætíð hefur
tilhneigingu til þess að vera hærri, þar
■ Feðgar á flokksþingi, þeir Halidór E. Sigurðsson og Gísli Haildórsson. Að baki
þeim sitja hjónin Sólveig Guðmundsdóttir og Bjöm Líndal. Tímamynd Róbert
Steingrímur Hermannsson:
Stefnan í peningamálum verður
að vera á valdi ríkisstjómarinnar
sem hún er ekki greidd niður. Þessi
reikningsgrundvöllur stuðlar því að
óeðlilega hárri lánskjaravísitölu, að
mínu mati. Lánskjaravísitalan er auk
þess í engum beinum tengslum við
kaupmáttinn eða greiðslugetuna í land-
inu.
S.l. tvö ár hefur lánskjaravísitala og
þar með greiðslur af lánum hækkað
töluvert umfram laun. Sérstaklega mun
þetta verða þungbært, þegar kaupmáttur
dregst saman vegna skerðingarinnar 1.
des. n.k. Þá hækkar lánskjaravísitala
líklega meira en oftast áður, því áhrifa
aðgerðanna til lækkunar á verðbólgu fer
ekki að gæta fyrr en tveimur til þremur
mánuðum síðar. Það mun leiða til
mikilla greiðsluerfiðleika margra ein-
staklinga, sem lagt hafa í nauðsynlegar
framkvæmdir, t.d. byggingu eigin hús-
næðis. Þetta getur ekki gengið, það sjá
jafnvel hávaxtapostular Alþýðufloþks-
ins. Þeir flytja nú á Alþingi frumvarp til
laga um breytingu á efnahagslögunum
og leggja til að veita greiðslufrest á
hækkun lána umfram kaupgjaldsvísitölu
með því að bæta þeim mismun aftan við
lánin og lengja þau. Þetta er ein leið,
sem kemur til greina. Hreinlegra er þó
að endurskoða útreikning lánskjaravísi-
tölu með því að taka tillit til kaupgjalds-
vísitölu eða setja tímabundið þak á hana
á meðan við erum að kamast yfir verstu
verðbólguna, ef ekki hvort tveggja.
Eftir að lánskjaravísitala er reiknuð
eins há og nú er orðið, viðurkenni ég,
að munur á ávöxtun slíks fjármagns og
vaxta af óverðtryggðum lánum er orðinn
of mikill.
Ég vil leggja á það áherslu, að ekki er
unnt að ræða vaxtamálin ein án þess að
fjalla um peningamálastefnuna í heild.
Aukinn fjármagnskostnað þarf að sjálf-
sögðu að greiða. Til þess þarf meira
rekstrarfé. Nýjar útlánareglur Seðla-
bankans stuðla ekki að því. Þvert á móti.
Samkvæmt þeim er viðskiptabönkunum
refsað með allt að 269 af hundraði
refsivöxtum, ef yfirdráttur þeirra í
Seðlabankanum, helst eins og verið
hefur hjá sumum þeirra undanfarið. Við
þessar aðstæður er viðskiptabönkunum
að sjálfsögðu ekki annað kleift en að
draga inn fé eftir öllum leiðum, enda
gera þeir það nú óspart, m.a. með því
að draga mjög úr rekstrarlánum til
atvinnuveganna. Þetta er gert á sama
tíma og að þrengir, m.a. vegna afla-
brests.
Þessi stefna í vaxta- og peningamálum
samræmist ekki stefnu Framsóknar-
flokksins í efnahagsmálum. Niðurtaln-
ingin felst í því að draga samtímis úr
áhrifum allra þeirra megin þátta, sem
áhrif hafa á verðbólguna. Vextir og
fjármagnskostnaður eru engin undan-
tekning.
Það er athyglisvert að vaxandi fjöldi
hagfræðinga heldur því fram, að há-
vaxtastefnan eigi megin sök á þeirri
efnahagskreppu og atvinnuleysi, sem
stöðugt fer vaxandi í vestrænum löndum.
í grein í vestur-þýsku blaði frá 15.
ágúst s.l. segir bankasjóri einn, að
hávaxtastefnan geti aldrei bremsað verð-
bólguna, hún geti aðeins brotið hana
með því að gera fyrirtækin gjaldþrota og
einstaklingana atvinnulausa.
Með því sem ég hof sagt er ég ekki að
boða að hverfa eigi frá verðtryggingu
inn- og útlána, enda mundi það reynast
mjög erfitt í framkvæmd. Hins vegar tel
ég, að slík stefna verði að vera „sveigjan-
leg“ eins og segir í samþykkt síðasta
flokksþings um efnahagsmál og beri að
beita sem þætti í niðurtalningu verðbólg-
unnar. Stefnan í peningamálum verður
því að vera á valdi ríkisstjórnar.
Eins og ég hef áður sagt, tókst 1981
að halda fullum kaupmætti þrátt fyrir
skerðingu verðbóta 1. mars. Það verður
að teljast góður árangur. Þetta tókst
m.a. vegna þess, að þjóðartekjur jukust
það árið um lVi af hundraði. Nú er
aðstaða allt önnur að þessu leyti. í ár er
talið að þjóðartekjur muni dragast
saman um 5 af hundraði. Við þær
aðstæður er útilokað að tryggja óbreytt-
an kaupmátt. U.þ.b. 70-80 af hundraði
þjóðarteknanna eru laun. Samdráttur
þjóðartekna hlýtur því að leiða til
kjaraskerðingar. Annað er aðeins
blekking. Sú kjaraskerðing, sem verður
á þessu og næsta ári, er afleiðing minni
þjóðartekna en ekki aðgerðanna í
efnahagsmálum. Þvert á móti mun
hjöðnun verðbólgu draga úr kjaraskerð-
ingu, þegar til lengri tíma er litið.
Langt er frá því, að ég telji áranguf
góðan eða jafnvel viðunandi í viðureign-
inni við verðbólguna. í mesta lagi get ég
sagt, að tekist hafí að halda verðbólgunni
í skefjum. Ég kenni því um, að of langt
hefur liðið á milli raunhæfra aðgerða.
Hins vegar tel ég það mikinn og góðan
árangur, að tekist hefur að halda fullri
atvinnu á sama tíma og atvinnuleysi
hefur stöðugt farið vaxandi í okkar
viðskiptalöndum. Fjöldi atvinnuleys-
ingja í Bretlandi nú samsvarar því, að
hér á landi væru 13.000 manns atvinnu-
lausir. Hugsið ykkur hvemig hér væri þá
ástatt. Því verður ekki með orðum lýst.
Ég hef haft tækifæri til þess að sjá
unglingana standa í hópum á götuhorn-
um í Hull, Bremen og víðar, iðjulausa,
með hendur í vösum og sigarettu í
munninum. Því miður verða líklega fáir
þessara ungmenn nokkru sinni nýtir
þjóðfélagsþegnar. Við Framsóknar-
menn munum aldrei taka þátt í því að
leiða slíkt ástand yfir íslensku þjóðina.
■ Hlýtt með athygli á ræðu. Við fremsta borðið sitja Hjörtur Hjartar, Þórólfur
Gíslason, Ámi Kristjánsson, Ásta Hansen, Hjörtur Þórarinsson, Helga Kristjánsdótt-
ir, Aðalgeir Sigurgeirsson, Guðmundur ' Bjarnason og Sigtryggur Albertsson.
Tímamynd Róbert
■ Meðal kvenna á þinginu vom DoIIy Nielsen, Guðný Laxdal og Elín Gísladóttir.
Tímamynd EUa