Tíminn - 04.12.1982, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 1982.
bækur
Þorgils gjallandi
Ritsafn I
■ Skuggsjá hefur gefið út fyrsta bindi af
Ritsafni Þorgils gjallanda. Er þetta upphaf
þriggja binda útgáfu. Þorgils gjallandi, sem
er skáldheiti Jóns Stefánssonar, er fæddur 2.
júní árið 1851 að Skútustöðum í Mývatns-
sveit. Hann var bóndasonur og ætt hans stóð
djúpum rótum í sveitinni.
Upphafið að rithöfundarferli Þorgils gjall-
anda er að finna í sveitablöðum þeim, sem
Mývetningar gáfu út. Eitt þeirra gaf hann út
sjálfur, önnur í samvinnu við vini sína. Hann
var skilgetið afkvæmi sannkallaðrar menn-
ingarbyltingar í Suður-Þingeyjarsýslu í lok
19. aldarinnar og sögur hans voru framlag til
þeirrar hugsjónar, að hamingja manna og
dýra væri innan seilingar ef umhverfi þeirra
væri bætt.
Rit Þorgils gjallanda hafa ekki verið
fáanleg í áratugi í heildarúgáfu og vill
forlagið bæta þar úr með þessari þriggja
binda útgáfu, sem þau hafa annast Jóhanna
Hauksdóttir og Þórður Helgason. Þórður
ritar langa ritgerð um Þorgils gjallanda og
menningarbyltingu Þingeyinga, rekur þar
rithöfundarferil skáldsins, stíleinkenni og þá
dóma, sem ritverk hans hlutu hjá samfima-
mönnum. auk þess hefur þetta fyrsta bindi
að geyma dýrasögur, greinar og erindi.
Þctta fyrsta bindi Ritsafns Þorgils gjallanda
er 268 bls., sett og prentað í Prisma og
bundið í Bókfelli hf. Lárus Blöndal gerði
hlífðarkápu bókarinnar. Útgefandi er
Skuggsjá.
Öskubuska í
austri og vestri
■ IÐUNN hefur gefið út bókina Ösku-
buska í austri og vestri sem sænski þjóðfræð-
ingurinn Anna Birgitta Rooth hefur tekið
saman. Jón Hnefill Aðalsteinsson annaðist
útgáfuna og þýddi skýringar, en Svava
Jakobsdóttir þýddi flestar hinna erlendu
sagna. - Anna Birgitta Rooth hefur safnað
um það bil þúsund Öskubuskusögumhvaðan-
æva úr veröldinni og samið doktorsrit um
það hvemig þetta ævintýraminni hefur borist
um heiminn og birtist í alls konar gervum í
ólíku menningarumhverfi. Hér er að finna
átján þessara saga,-ar af tvær íslenskar. Jón
Hnefill gerir grein fyrir rannsóknum Önnu
Birgittu í formála, cn aftan við sögumar er
ítarleg grcinargerð höfundar, skýringar og
kort um útbrciðslusvæði sagnanna. - Sögum-
ar sjálfar eru frá Asíu og Evrópu, þar af tvær
íslenskar, úr Þjóðsögum Jóns Ámasonar.
Öskubuska í austri og vestri er prýdd
allmörgum myndum. Bókin er 160blaðsíður.
Oddi pretnaði
Ljóöasafn
Hannesar Sigfússonar
■ Út er komið hjá IÐUNNl Ljóðasafn eftir
Hannes Sigfússon skáld. Kjartan Guðjóns-
son listmálari gerði myndir í bókina. - í
kynningu forlags á kápubroti segir meðal
annars: „Hannes Sigfússon er einn hinn
fremsti i hópi skálda sem ruddu braut nýjum
stíl í íslenskri ljóðlist um miðbik aldarinnar
og nefnd hafa verið atómskáld.
Ljóðasafn hefur að geyma allar fimm
fmmortar ljóðabækur Hannesar Sigfússonar,
og auk þess nokkur Ijóð sem falla utan
þeirra. Auk frumortra ljóða hefur Hannes
þýtt stórt safn Ijóða frá Norðurlöndum og
allmargar skáldsögur.
Ljóðasafn Hannesar Sigfússonar er fjórða
bókin í flokki heildarsafna af ljóðum helstu
samtíðarskálda. Áður eru komin Ijóð
Hannesar Péturssonar, Stefáns Harðar
Grímssonar og Sigfúsar Daðasonar. Allar
eru bækur þessar skreyttar myndum eftir
kunna myndlistarmenn. Ljóðasafn er 274
blaðsíður. Oddi prentaði.
MEÐAN
LÍFIÐ
YNGIST
Skáldsaga eftir Kristján Albertsson
Meðan lífíð yngist
■ Út er komin hjá Almenna bókafélaginu
ný skáldsaga eftir Kristján Albertsson. Heiti
hennar er Meðan lífið yngist og er samkvæmt
bókarkynningunni „nútímasaga" sem gerist
að miklu leyti í Reykjavík og á Akureyri. Hún
kýnnir okkur sérkennilegar persónur úr
athafn^lífi, stjórnmálalífi og menningarlíft
og margt ber á góma í fjömgum viðræðum
sem ekki hvað síst snúast um fomt og nýtt í
íslensku þjóðlífi.
Óvenjuleg örlög óvenjulegs fólks verða
uppistaða ástarsögu sem vænta má að ýmsum
þyki nokkuð emstæð í íslenskum bók-
menntum.“
Kristján Albertsson hefur nú lifað langa
ævi og hefur mörgu og margvíslegu kynnst.
Má vænta þess að sagan beri nokkur merki
þess.
Meðan lífið yngist er 180 bls. og unnin í
Prentverki Akraness.
Sylvía
- ný skáldsaga eftir Aslaugu Ragnars
■ Bókaútgáfan Örn og Örlygur hf. hefur
gefið út skáldsöguna „Sylvía“ eftir Áslaugu
Ragnars blaðamann. Er þetta önnur bók
höfundar; fyrri bókin, skáldsagan Haustvika,
kom út fyrir tveimur ámm og seldist þá upp
á skömmum tíma.
1 sögunni „Syivía“ lýsir Áslaug Ragnars
þroska og baráttu ungrar konu, sem öðlast
nýjan skilning á lífinu og gerist eigin gæfu
smiður.
Sögusvið bókarinnar er fyrst og fremst
Reykjavík, en sagan hefst þó í Vestmanna-
eyjum og kemur Heimaeyjargosið þar við
sögu. Þar verður söguhetjan Sylvía fyrir
reynslu sem veldur því að hún tekur örlögin
í eigin hendur og freistar að sveigja þau undir
vilja sinn.
Bókin „Sylvía" er sett, umbrotin, filmu-
unnin og prentuð í Prentstofu G. Benedikts-
sonar en bundin hjá Arnarfelli hf. Kápumynd
er eftir Hring Jóhannesson.
Nótnabókin “Það ert þú“
12 sönglög
■ f sumar kom út nótnabókin „Það ert
þú“. Höfundur laga og útgefandi er Birgir
Helgason, kennari á Akureyri.
í bókinni er 12 sönglög fyrir einsöng,
tvísögn og kóra.
Aðalsteinn Vestmann listmálari
myndskreytti bókina.
Þetta er önnur bók höfundar, en 1973 kom
út hjá Bókaforlagi Odds Björnssonar nótna-
bókin „Vorið kom“, 10 sönglög í léttri
píanóútsetningu. Bókin „Það ert þu“ fæst í
bókabúðum víða um land, en í Reykjavík i
íslenskri tónverkamiðstöð og Bókaverslun
Sigfúsar Eymundssonar.
■ Bókaskemman' f Reykjavík hefur sent
frá sér bókalista, 4. tbl. 11. árg. í þessum
lista eru kynntar 258 bækur um íslensk og
samnorræn fræði, margar í vönduðu skinn-
bandi, en verðið þó oft undir bandsverði.
Ennfremur frumútgáfur Davíðs Stefánsson-
ar, sumar áritaðar af honum, ferðabækur,
lögfræðibækur svo og hið mikla verk „Islands
Kortlægning".
Að leikslokum
■ Að leikslokum heitir ný Ijóðabók eftir
Sverri Haraldsson hjá Bókaútgáfunni Skjald-
borg á Akureyri.
Höfundur segir svo frá skáldferli sínum í
formála bókarinnar. „Á árunum upp úr 1940
kom til Reykjavíkur skólapiltur með þann
fasta ásetning að verða skáld. Tók hann fljótt
upp þann sið þáverandi ungra skáldmenna,
að sitja löngum með kollegum sínum á
kaffihúsum og sötra molakaffi, hafa hár í
síðara lagi og tileinka sér dulúðgan svip.
Skáldmenni þetta gaf út Ijóðakver árið 1950,
sem ber heitið: „Við bakdymaf' og annað
tveim árum síðar og nefndi það: „Rímuð Ijóð
á atómöld".
Að sjálfsögðu olli þessi kver engum
aldahvörfum í íslenskri ljóðagerð m.a. vegna
þess að höfundurinn hélt fast við hina gömlu
íslensku ljóðahefð meðan flest ungu skáldin
kepptust við að kasta rími og formi fyrir
róða.“
Síðan segir höfundur: „Eins og nafn
bókarinnar (Að leikslokum) bendir til er nú
leiknum lokið og þarf enginn að óttast fleiri
Ijóðabækur frá minni hendi.“
Að leikslokum er 143 bls., prentuð og
unnin í Prentsmiðju Björns Jónssonar.
14. bindi Björgunar- og sjóslysasögu íslands
Þrautgóðir á raunastund
■ Bókaútgáfan Örn og Örlygur hf. hefur
gefið út bókina „Þrautgóðir á raunastund -
Björgunar- og sjóslysasögu fslands“ eftir
Seinar J. Lúðvíksson. Er þetta 14. bindið í
þessum mikla bókaflokki og fjallar bókin um
atburði áranna 1959-1961 að báðum áram
meðtöldum, en í fyrri bókum bókaflokksins
hefur verið fjallað um atburði frá aldamótum
1900 til 1958.
„Þrautgóðir á raunastund“ er sett, umbrot-
in, filmuunnin og prentuð í Prentstofu G.
Benediktssonar, en bundin hjá Arnarfelli hf.
Myndir á kápu era teknar af
einum skipverjanna á b.v. Gerpi, Magnúsi
Hermannssyni en Sigurþór Jakobsson hann-
aði kápuna.
MESTA
MEIN
IALDARINNAR
Joseph P. Pirro ræCir um
sjállsrœkt og alkoholisma
Joseph P. Pirro:
Mesta mein aldarinnar
■ Joseph P. Pirro skrifar þessa bók og ræðir
um sjálfsrækt og alkohólisma. Hrafn Pálsson
M.S.W. þýddi fyrirlestra Pirros og bjó í
bókarform. Hann skrifar einnig formálann.
Joseph P. Pirro er einn helsti fyrirlesari við
Freeportsjúkrahúsið og hundrað fslendinga
þekkja hann eftir dvöl þeirra þar, og enn fleiri
hafa kynnst honum í ferðum Pirros hingað
til lands. Pirro var sæmdur fálkaorðunni
1978.
Fjölnir hf. gefur bókina út.
Veröld Busters
■ Hjá Máli og menningu er komin út ný
bók fyrir börn og unglinga sem nefnist
Veröld Busters og er hún eftir danska
barnabókahöfundinn Bjarne Reuter. Ólafur
Haukur Símonarson þýddi bókina, en hann
hefur nú nýlokið við að lesa í morgunstund
barnanna þýðingu sína á síðari sögunni sem
Mál og menning lét þýða um Buster, og
nefnist hún Kysstu stjömurnar og mun koma
út á næsta ári hjá forlaginu.
Veröld Busters er fyrsta bókin um dreng-
inn Buster Oregon Mortensen, sem er
.öframaður og holræsajóðlari og kominn af
fjöllistamönnum í beinan karllegg.
Veröld Busters er 135 bls. að stærð,
prentuð í Prentrún hf, og bundin í Bókafelli
hf. Metta Svarre.gerði káputeikninguna.
htáuraa
liimlsvinii
nðflófla
Eftir hófitnd metsölubókflrinnar t>EG AR NEYÐIN ER STÆ8

Föðurlandsvinir á flótta
■ Hörpuútgáfan á Akranesi sendir frá sér
nýja bók eftir norska rithöfundinn Asbjöm
Öksendal. Hann hefur skrifað sex bækur um
andspyrnuhreyfinguna í Noregi. Allar hafa
þær orðið metsölubækur þar í landi og verið
þýddar á fjölda tungumáia. Föðurlandsvinir
á flótta er þriðja bók hans, sem Hörpuútgáf-
an hefur gefið út. Hinar era: „Þegar neyðin
er stærst“ og „Gestapo í Þrándheimi“.
M.a. í tilefni af útkomu bókarinnar kom
Öksendal ásamt eiginkonu sinni í heimsókn
til Islands nú í sumar. Hann heimsótti
Akranes og ferðaðist á vegum útgáfunnar um
söguslóðir Borgarfjarðar.
Á bókarkápu segir m.a.:
Föstudaginn 20. apríl kom Sivert Rognes
heim til þess að hafa fjarskiptasamband við
London. Hann hjálpaði norskum föðurlands-
vinum á flótta þeirra undan böðlum nasista.
í miðri útsendingu var húsið umkringt af
Gestapó hermönnum og Sivert staðinn að
verki. Hann var tekinn fastur, beittur
hroðalegum pyntingum í augsýn eininkonu
og bama og síðan fluttur í „Glæpaklaustur
Rinnans".
Bókin Föðurlandsvinir á flótta er sönn
frásögn af baráttu og flótta norskra föður-
landsvina á síðustu dögum stríðsins.
Bókin er 175 bls. Skúli Jensson þýddi.
Bjami D. Jónsson teiknaði kápu. Prentverk
Akraness hf. annaðist prentun og bókband.
Ný skáldsaga cftir Viktor Arnar Ingólfsson
Heitur snjór
■ Bókaútgáfan Örn og Örlygur hf. hefur
sent frá sér skáldsöguna „Heitur snjór“ eftir
Viktor Arnar Ingólfsson og er það önnur
skáldsaga höfundarins. Saga Viktors Arnar
er samtímasaga og gerist að mestu í
Reykjavík, þótt sögusviðið sé reyndar einnig
í útlöndum.
í bókinni fæst Viktor Amar við mál sem
segja má að brenni heitt á mörgum um þessar
mundir - eiturlyfjavandamálið, en heitur
snjór er einmitt það fíkniefni kallað sem nú
stendur mest ógn af, þ.e. heróinið.
„Heitur snjór“ er sett, umbrotin, filmu-
unnin og prentuð í Prentstofu G. Benedikts-
sonar en bundin hjá Amarfelli hf. Kápu-
hönnun önnuðust Karl Óskarsson og Fann-
ey Valgarðsdóttir.