Tíminn - 28.12.1982, Blaðsíða 12

12
MUÐJUDAGUR 28. DESEMBER 1982

Haukur ostameistari og Sólberg samiags-
stjóri á Sauðárkróki fengu verðlaun fyrir
MARiBOostana sína í Danmörku.
Á þessu ári voru íslenskir ostar sendir í
fyrsta skipti til gæðamats í Danmörku.
Par voru einnig samankomnir allir dönsku
ostarnir frá hinum ýmsu ostabúum
þarlendis.
íslenski kúmen-MARiBOosturinn fékk
gUlleinkunn við gæðamat hjá Dönum nú
í haust.
Fáðu þér MARIBO ef þú vilt vita hvers
vegna. MARlBO-verðlaunaostur.
Styrkir til sérfræðiþjálfunar í
Bretlandi
Samtök breskra iðnrekenda, Confederation of British Industry, mun
gefa íslenskum verkfræðingi eða tæknifræðingi kost á styrk til
þjálfunar á vegum iðnfyrirtækja í Bretlandi á tímabilinu 1983-84.
Umsækjendur skulu hafa lokið fullnaðarprófi í verkfræði eða
tæknifræði og hafa næga kunnáttu í enskri tungu. Þeir skulu að
jafnaði ekki vera eldri en 35 ára. Um er að ræöa tvenns konar styrki:
Annars vegar fyrir menn sem hafa starfað 1-4 ár að loknu prófi en
hafa hug á að afla sér hagnýtrar starfsreynslu í Bretlandi. Eru þeir
styrkir veittir til 1-1 Vz árs og nema 280 sterlingspundum á mánuði,
auk þess sem að öðru jöfnu er greiddur ferðakostnaður til og frá
Bretlandi. Hins vegar eru styrkir ætlaðir mönnum, sem ekki hafa
minna en 5 ára starfsreynslu að loknu prófi og hafa hug á að afla
sér þjálfunar á sérgreindu tæknisviði. Þeir styrkir eru veittir til 4-12
mánaða og nema 350 sterlingspundum á mánuði, en ferðakostnaður
er ekki greiddur. - Umsóknir á tilskildum eyðublöðum skulu hafa
borist menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 101 Reykjavík, fyrir
15. febrúar n.k. Umsóknareyðublöð, ásamt nánari upplýsingum um
styrkina, fást í ráöuneytinu.
Menntamálaráðuneytið,
22. desember 1982.
■ í húsakynnum Norrænu Afríkustofnunarinnar eru myndir frá Afríku sem stofnuninni hafa verið gefnar. Á myndinni er
Karl Eric Ericson, skrifstofustjóri stofnunarinnar að virða fyrir sér afrQskt handbragð.
Mynd Gylfi Kristinsson.
Þrír íslendingar hljóta
styrk til Afríkufarar
— frá Norrænu Af ríkustofnuninni
■ Það eru sennilega ekki marg-
ir íslendingar sem hafa heyrt
getið um Norrænu Afríkustofn-
unina (Nordiska Afrikainstitut-
et) í Uppsölum í Svíþjóð. Þessi
stofnun veitti nýlega þremur
Islendingum, mannfræðingun-
um Gísla Pálssyni, Halldóri Stef-
ánssyni og Sigríði Dúnu Krist-
mannsdóttur, styrki til Græn-
höfðaeyjafarar í því skyni að
kynna sér m.a. framkvæmd ís-
lenska þróunarverkefnisins. Að
þessu tilefni hitti Tíminn að máli
skrifstofustjóra stofnunarinnar
Karl Eric Ericson og bað hann
að kynna Norrænu Afríkustofn-
unina fyrir lesendum blaðsins.
„Það er best að byrja á upphafinu“,
sagði Karl Eric. „Norræna Afríkustofn-
unin var stofnuð árið 1961 með lögum
frá sænska þinginu. Aðdragandann að
lagasetningunni má rekja til fimmta
áratugarins. Þannig var að þá urðu
háskólabókasöfnin í Danmörku, Finn-
landi, Noregi og Svíþjóð sammála um
ákveðna verkaskiptingu varðandi söfnun
bóka frá og um heimsálfurnar sjö. I hlut
háskólabókasafnsins í Uppsölum Carol-
ína rediviva kom Afríka. Suður-Ame-
ríka í hlut háskólabókasafnsins í Kaup-
mannahöfn og Austur-Evrópa varð
verkefni bókasafnsins í Helsingfors svo
að dæmi séu nefnd.
Smá saman safnaðist mikið af bókum
og bæklingum um Afríku til Uppsala. Á
árunum þegar Kongóstríðið geisaði má
segja að áhugi Svía fyrir Afríku hafi fyrst
vaknað. Það sem ef til vill stuðlaði mest
að þessum áhuga var að sænskt herlið
tók þátt í gæslustörfum herdeilda undir
stjórn Sameinuðu þjóðanna í Kongó.
Þegar starfsmenn fjölmiðla og fræði-
menn hugðust fullnægja þessum skyndi-
lega áhuga og notfæra sér Afríkubóka-
safnið kom í Ijós að það var á ýmsan
hátt mjög óaðgengilegt. Til að ráða bót
á því lögðu nokkrir prófessorar við
Uppsalaháskóla til að stofnuð yrði
sérstök stofnun sem safnaði bókum og
bæklingum um Afríku og varðveitti og
sæi um upplýsingamiðlun um álfuna.
Eins og áður sagði varð tillagan að
veruleika árið 1961 þegar þingið sam-
þykkti lögin um stofnunina. Með tilliti
til samkomulagsins á milli háskólabóka-
safnanna þótti eðlilegt að Afríkustofn-
unin væri staðsett í Uppsölum og
starfaði í tengslum við háskólabókasafn-
ið hér.“
- Nú heitir stofnunin Norræna Afríku-
stofnunin. Heyrir hún undir Norður-
landaráð eða einhverjar sérstofnun
ráðsins?
„Nei, stofnunin heyrir að öllu leyti
undir sænska ríkið, þ.e. utanríkisráðu-
neytið. Hins vegar er kveðið á um það
í lögum og reglugerð að hún skuli starfa
í náinni samvinnu við hin Norðurlöndin.
Þetta er t.d. undirstrikað í ákvæðinu um
samsetningu stjórnar stofnunarinnar. í
henni eiga sæti 14 stjórnarmenn. Af
þessum 14 eru 10 Svíar, þar á meðal er
rektor háskólans í Uppsölum, en hann
er sjálfkjörinn í stjórnina. Fjórir stjórn-
armenn koma frá hinum Norðurlöndun-
um. Ég vil geta þess að landi þinn
Benedikt Gröndal sendiherra á sæti í
stjórninni fyrir hönd íslands. Varamaður
hans er Hjálmar Hannesson sendiráðu-
nautur."
- Hver eru verkefni stofnunarinnar?
„Umfangsmesta verkefni Norrænu
Afríkukstofnunarinnar er rekstur bóka-
safnsins. í því felst söfnun hvers kyns
bóka, bæklinga, tímarita og annarra rita
sem fjalla um stjómmálafræði, félags-
fræði, lögfræði og mannfræði í Afríku.
Bókasafnið er í tengslum við opinberar
stofnanir í öllum löndum Afríku og
reynir að fá send opinber gögn, t.d.
hagtölur lög og reglugerðir frá þessum
aðilum. En því miður er á því misbrestur
að það takist í öllum tilfellum. Öll rit
sem bókasafninu berast eru skrásett
bæði eftir efni og höfundum. Auk þess
höfum við á skrá hjá okkur fáanlegar
bækur um afrísk málefni í öðrum
norrænum bókasöfnum að íslenskum
bókasöfnum undanskildum. Um þessar
mundir eru 26.000 bókatitlar í safninu."
Umfangsmikil bókaútgáfa
„Næst umfangsmesta starfsemi stofn-
unarinnar er útgáfa bóka og smárita um
málefni Afríku. Flest handrit sem við
tökum til útgáfu eru annaðhvort á
sænsku eða ensku. Það hefur þó komið
fyrir að við höfum gefið út bækur á
finnsku eða frönsku. Frá stofnun höfum
við gefið út 200 bókatitla. Stærsti hlutinn
hefur komið út s.l. 10 ár. Af athyglis-
verðum bókum sem hafa komið út á
vegum stofnunarinnar á þessu ári má
nefnd í Sómalíu eftir Bo Belfvenstam
(er á sænsku). Bók eftir Tore Linné
Eriksen sem heitir Namibia-Nýlendu-
stefna, kynþáttamisrétti og frelsisbarátta
í suðlægari hluta Afríku (er á sænsku).
Þá má nefna bók eftir Karin Ruuth-
Bácker um bókmenntir í Svörtu-Afríku
(er á sænsku). Um það bil 300 stofnanir
víðsvegar um heiminn eru fastir áskrif-
endur að þeim bókum sem við gefum út.
Enn sem komið er hefur stofnunin ekki
gefið neitt út eftir íslending, en við
væntum þess að innan tíðar gæti það
orðið.“
Rannsóknir
- Fyrir nokkru veitti Norræna Afríku-
stofnunin þremur islenskum mannfræð-
ingum ferðastyrki til farar til Græn-
höfðaeyja. Hvernig fellur það undir
starfsemi stofnunarinnar?
„Jú, samkvæmt reglugerð er eitt af
hlutverkum stofnunarinnar að annast og
stuðla að rannsóknum á málefnum landa
Afríku. Þetta gerum við á þrennan hátt.
í fyrsta lagi veitum við vísindamönnum
aðstöðu í húsakynnum okkar til að vinna
að rannsóknarverkefnum. Að jafnaði
eru 5 vísindamenn starfandi hér. Einn
frá Danmörku, Finnlandi og Noregi og
tveir frá Svíþjóð. Yfirleitt eru þessir
vísindamenn starfandi hér í 3-4 ár.
í öðru lagi veitum við vísindamönnum
styrki til að standa straum af ferðakostn-
aði vegna farar til Afríku vegna rann-
sóknarstarfa. Og það er hér sem íslend-
ingar komu að þessu sinni í fyrsta skipti
inn í myndina, Því miður höfum við ekki
haft fjárráð til að kosta fæði eða húsnæði
á rannsóknarstað. Aðrir aðilar til dæmis
SIDA (sænska þróunaraðstoðin) veitir
árlega styrki samtals að upphæð 5-6
milljónum sænskra króna til að aðstoða
vísindamenn við að kljúfa þann kostnað.
í þriðja lagi höfum við veitt svonefnda
námsstyrki. Hlutverk þeirra er að taka
þátt í ferðakostnaði til og frá Uppsölum.
Þessir styrkir eru veittir 5 aðilum
mánaðarlega. Þeir aðilar sem hljóta
þessa styrki fá vinnuaðstöðu í húsakynn-
um stofnunarinnar í einn mánuð. Enn-
fremur útvegar stofnunin styrkþegunum
húsnæði hér í Uppsölum.“
Fundir og ráðstefnur
- Hvað um aðra starfsemi?
„Á hverju ári gengst Norræna Afríku-
stofnunin fyrir fjölda funda og fyrirlestra
um málefni landanna í Afríku. Til
dæmis má nefna að starfsárið 1981-1982
(1. júlí til 30. júní) héldu starfsmenn
stofnunarinnar 67 fyrirlestra. Auk þess
fengum við ýmsa utanaðkomandi gesti
til að taka þátt í svonefndum miðviku-
dagsnámsstefnum hér í Uppsölum.
Þeirra á meðal var Robert Mugabe sem
talaði um Zimbabwe og P.S. Nmusi
fjármálaráðherra Botswana.“
- Hvað er margt starfsfólk sem annast
starfsemina og hvernig er hún fjármögn-
uð?
„Um þessar mundir vinna hér 23
starfsmenn. Ýmsir aðilar greiða þeim
laun. Til dæmis greiðir háskólabókasafn-
ið hér í Uppsölum starfsmönnum bóka-
safnsins laun. Erlendir vísindamenn sem
eru starfandi við stofnunina þiggja laun
frá heimalöndunum. Öðrum rekstrar-
kostnaði er skipt á milli Norðurland-
anna. Svíar greiða 81% og Danir,
Norðmenn og Finnar greiða hver um sig
6% eða um 18% samtals.“
Um leið og ég kvaddi Karl Eric
Ericson og þakkaði honum fyrir spjallið
bað hann mig að koma því áleiðis að
íslendingum væri velkomið að notfæra
sér þjónustu stofnunarinnar. Því er hér
með komið á framfæri. Heimilisfangið
er: Nordiska Afrikainstitutet, Sysslom-
ansgatan 7, Box 2126, 750 02 Uppsala,
Sverige.
Uppsala, 15. nóvember 1982
Gylfi Kristinsson