Tíminn - 23.01.1983, Blaðsíða 20

20
fSmmm.
SUNNL'DAGUR 23. JANUAR 1983
skák
Erfið
rann-
sókn
Aö spennandi skák lokinni fer
fram í skákrannsóknarherberginu,
nokkuð sem kallast margra fingra
rannsókn. Ekki eru þetta nákvæm-
ustu rannsóknir í heimi, en oft er fjör
í tuskunum þegar ein hugmyndin
eftir aðra birtist með leifturhraða á
skákborðinu. Lakari skákmenn
horfa á með aðdáun og trúa því
staðfastlega að mcistararnir sjái allt
á svipstundu.
A millisvæðamótinu í Sousse 1967,
fékk ungverski stórmeistarinn Barc-
zay vinningsmöguleika gegn undra-
barninu Mecking. Ekki tókst honum
þó að vinna skákina, heldur varð hún
jafntefli. Strax var talið að hér hefði
hann klúðrað skáktækifæri lífs síns.
Greinagóð rannsókn fór fram á
stöðunni og tóku þátt í henni
skákmeistarar, aðstoðarmenn og
fleira gott fólk. En nokkrum dögum
síðar leit Stein á stöðuna einn út af
fyrir sig: Margföld skákblinda.
BarczaytMecking
1. e4 - cS 2. Rf3 - e6 3. d4 - cxcd 4.
Rxd4 - a6 5. Rc3 - Dc7 6. g3 - Rc6
7. Bg2 - Rxd4 8. Dxd4 - d6 9. 0-0 -
Rg-e7 10. Ra4 - b5 11. Rb6 - Hb8
12. Rxc8 - Hxc8 13. c3 • Rc614. Ddl
- Be7 15. a4 - 0-0 16. De2 - Hb8 17.
Be3 - Ra5 18. axb5 - axb5 19. 14 -
Dc4 20. Dg4 - Rb3 21. Ha7 - Bd8 22.
Ddl - Bb6 23. Bxb6 - Hxb6 24. 15 -
b4? 25. Íxe6 - Dxe6 26. e5! - bxc3
27. bxc3 - Hb5 28. Híxf7 (Ekki 28.
exdó?? - De3t.) 28. ... - Hxf7 29.
Ha8t - Hf8 30. Hxf8t - Kxf8 31. Dflt
- DI7 32. Dxb5 - Da7t 33. Khl - dxe5
34. Dflt - Ke7 35. Bd5 - Kd6! 36.
Be4 (Eða 36. Bxb3 - Db7t Hvítur
hefur vinningsstöðu. Sá 15 ára hélt
þó jafntefli eftir 68 leiki. Fingrapolk-
inn fann þessa snjöllu leið: 27. Bd5
- c2 28. Df3 - Rd2 29. Dxf7t - Dxf7
(29. ... - Hxf7? 30. Ha8f) 30. Hfxf7
- clDt 31. Kg2!! Stórkostlegur
leikur. Svartur verður mát. Svo
fallegt er þetta, að hin gagnrýna
undirmeðvitund lætur blekkjast. En
nokkrum dögum seinna kom Leonid
Stein og gerði grín að þessu öllu
saman. Eftir 28. ... - Rd4 í staðinn
fyrir Rd2, er svartur með yfirburða-
stööu. T.d. 29. Dxf7t - Dxf7 30.
Hfxf7 - clDt 31. Kg2 - Hb2t 32.
Kh3 - Dh6t. Eða 29. De4 - Dc8.
Fór hvítur þá bestu leiðina eftir allt?
Ég efast um það. Bera verður saman
cndataflið sem hann fékk, við 27.
Bd5 - c2 28. Bxe6!! - cxd 1D 29. Bxf7t
- Kh8 30. Hxdl - dxe5. Slíkt er
erfiðara en reikna út afbrigðin.
Tækni
Eins og ég hef sagt oftar en cinu
sinni, er júgóslavneski stórmeistar-
inn Kovacevic, frábær sóknarskák-
maöur. Þar að auki teflir hann
vanmetnar byrjanir, og cr því c.t.v.
hcilmikill sálfræðingur í þokkabót.
En hann getur fleira. Urvinnsla,
tækni og stöðubarátta, allt cr þetta
leikur einn fyrir Júgóslavann. Ekki
veit ég hvort einhverjum lesanda
muni þykja cftirfarandi skák lciðin-
leg, en lærdómsrík er hún allaveg-
ana.
Skákin er frá Olympíuskákmótinu
í Luzern. Júgóslavía: Búlgaría. Glig-
oric og Hulak fá fljótlcga jafntefli með
svörtu og það kemur í hlut Ljuboje-
vic og Kovacevic að tefla til vinnings,
og það tekst með nokkurri heppni að
vísu.
Kovacevic: V elikov
Droltningarpeösbyrjun
1. d4 - d5 2. Rf3 - c6 3. Bf4 - Bf5
4. Rb-d2 - c6 5. c4 - Bd6 6. Bxd6 -
Dxd6 7. Db3 - Dc7 8. Rh4 - Bg6 9.
g3 - Rf6 10. Bg2 - Rb-d7 11. cxd5 -
cxd5 12. Rxg6 - hxg6 (Er biskupinn
sterkari en riddarinn. Er tvípeðið
sterkt eða veikt? Um þetta skal
teflt). 13. Da3 - Rb6 14. 0-0 - De7
15. Da5 - 0-016. b3 - Hf-c817. Ha-cl
-Hxcl 18. Hxcl - Hc819. Hc5 - Rf-d7
20. Hxc8t - Rxc8
21. e4 - dxe4 22. Rxe4 - Rf6 23. Dc3
- Rb6 24. Dc5 - Dd7 25. Dd6 - Rxe4
26. Dxd7 - Rxd7 27. Bxe4 - b6 28.
h4... (Nú er tvípeðið veikleiki, og
biskupinn sterkari en riddarinn.
Þetta byggist á því að tvípeðið er
„kyrrsett", g6-g5 kemur ekki til
greina. Því verður alltaf veikt peð á
gó cða f7 scm biskupinn getur ráðist
að. Þetta skerðir hreyfifrelsi svarts,
og það getur hvíti kóngurinn notað
sér til að þrjóast í gcgn.) 28. .. - Rf6
29. Bf3 - Kf8 30. Kfl - Ke7 31. Ke2
- Kd6 32. Kd3 - Re8 33. a4 - a5 34.
Bb7 - Kc7 35. Ba6 - Rd6 36. Bc4 -
Kd7 (Til vinnings fyrir hvítt leiðir 36
... - Rxc43737. bxc4.Trúlegavar33.
..- a5afleikur.)37. g4-Kc638. Ke3-Kd7
39. Kf4 - Ke7 40. Bd3 - Kf6 41. g5t
- Ke7 42. d5. (Skapar kóngnum
rými.) 42. ... - Rb7 43. dxe6 - Rc5
44. Bc4 - f6 45. gxf6t - gxf6 46. Kg4
- Re4 47. f3 - Rd2 48. f4 - Re4 49.
f5 - Gefið.
Bent Larsen,
stórmeistari skrifar
um skák
Frá Skákþingi Reykjavíkur:
Fjórir efstir með
fullt hús vinninga
■ Skákþing Reykjavíkur 1983 er háð
af fullum krafti þessa dagana og eru
keppendur 91 talsins. Þeir tefla allir í
einum flokki, 11 umferðir eftir Monrad-
kerfi. Að fjórum umferðum loknum er
staða efstu manna þessi: 1.-4. Elvar
Guðmundsson, Jón M. Guðmundsson,
Haukur Angantýsson, Þröstur Einars-
son 4 v. 5.-7. Haraldur Haraldsson,
Lárus Jóhannesson, Halldór G. Einars-
son 3 1/2 v. Helstu úrslit í 4. umferð
urðu þau að Elvar vann Róbert Harðar-
son, Jón M. vann Pál Þórhallsson,
Haukur vann Svein Kristinsson og
Þröstur vann Stefán G. Þórisson. Meðal
annarra keppanda má nefna Guðmund
Ágústsson, Þóri Ólafsson. Ágúst
Karlsson, Guðlaugu Þorsteinsdóttur,
Dan Hansson, Benoný Benediktsson,
Björn Sigurjónsson, Óla Valdimarsson
og Björgvin Jónsson. Teflt er á sunnu-
dögum, miðvikudögum og föstu-
dögum.
Þátttaka alþjóðlega skákmeistarans
Hauks Angantýssonar setur sinn svip á
mótið, enda hefur meistarinn teflt af
miklum krafti. Mót sem þetta gefa
ungum skákmönnum ómetanlegt tæki-
færi til að læra af sér eldri og reyndari
mönnum, og hér fær einn hinna mörgu
ungra og efnilegra skákmanna sem á
mótinu tefla, kennslustund hjá Hauki.
Hvítur: Óskar Bjarnason
t Svartur: Haukur Angantýsson
Sikileyjarvörn.
1. c4 c5 2. Rf3 e6 3. d4 cxd4 4. Rxd4
Rf6 5. Rc3 Rc6 6. Rd-b5 d6 7. Bf4 e5
8. Bg5 a6 9. Ra3 b5 10. Bxf6 gxf6 11.
Rd5 f5 (Upp er komin staða óvenju rík
af skörpum sóknarmöguleikum. Hvítum
standa ýmsar leiðir til boða, svo sem 1)
12. Bxb5!? axb5 13. Rxb5 Ha4 14.
Rb-c7+ Kd7 15. 0-0 með góðum
sóknarfærum hvítum til handa. Örugg-
ara er talið 13.. Ha7 14. Rxa7 Rxa7
15. exf5 Rc6 16. c3 Bxf5 17. Df3 Be6,
ef hægt er að tala um öryggi í stöðum
sem þessari. 2) Rxb5 axb5 14. Bxb5 Bd7
15. exf5 Bg7 16. a4 Rd4 17. Bxd7 Dxd7
18. 0-0 og hvítur er talinn hafa betra tafl.
En í skák þeirra Óskars og Hauks velur
hvítur rólegra framhald.) 12. Bd3 Be6
13. c3 (í skák þeirra Kuzmin:Svesnikov,
Sovétríkjunum 1982, var leikið 13. 0-0
Bxd5 14. exd5 Re7 15. Dh5 e4 16. Be2
með færum á báða bóga.) 13. . Bg7 14.
Rc2 f4 15. g3 Re7 16. Rxe7 Dxe7 (Fram
til þessa hefur hvítur teflt vel og ekkert
gefið alþjóðlega meistaranum eftir. En
næsti leikur hvíts er vafasamur og
svartur er fljótur að grípa tækifærið). 17.
a4? (Betra var 17. 0-0.) 17. . 0-0! 18.
axb5 axb5 19. Hxa8 Hxa8 (Nú er hvítur
búinn að gefa eftir a-línuna og fá á sig
veikingu niður á b3. Þetta hyggst hann
réttlæta með peðsvinningi.) 20. Bxb5
Db7 21. Dd3 d5! 22. f3 (Ef 22. exd5
Bxd5 23. 0-0 e4 24. De2 f3 og biskupinn
á b5 fellur.) 22. . dxe4 23. fxe4
m
i mm i i J.1 Jt
1
Á t
m # t
t
® . g
abcdefgh
23. . Bf5! og hvítur gafst upp. Mannstap
blasir við eftir 24. 0-0 Bxe4 25. De2
Bxc2.
Jóhann Öm Sigurjónsson
Jóhann Örn Ö
Sigurjónsson skrifar St k
■ Það er ekki auðvclt að ná tali af
hcimsmeistaranum fyrrverandi Mikhail
Tal. Mér tókst þó loks að ná fundi hans
og biðja hann að svara nokkrum
spurningum.
- Hversvegna haldið þér að fólk tefli
skák og sumum verður þessi leikur að
sjálfu innihaldi lífsins?
- Allt hefst mcð cinföldum hætti.
Barnið rckst á manntaflið einhversstað-
ar, heima hjá sér eða í skólanum. Það
byrjar að tetla, tekur þetta fyrst sem
hreinan leik og langar að rcyna að vinna.
- bróður sinn, félaga eða granna. Andi
keppninnar hrífur það. Skákin er kapp-
leikur fyrst og frcmst. Enginn ætlar sér
í upphafi að gera sér íþróttaframa úr
henni. Kappið ýtir á eftir og fólk tekur
taflsýkina. Sumt fólk fær væga sýkingu,
skákin á í því ákveðin ítök en skiptir
ekki höfuðmáli. Aðrirverða ólæknandi.
Tal teflir fjöltefli
Alltaf fyrir
emhverju að berjast
— segir fyrrverandi
Þá verða hvörf. Það sem áður var ekki
annað en leikur, skemmtileg tómstunda-
iðja, verður að ástríðu - álgjöru nauð-
synjamáli.
Ég er þess viss að skákin getur orðið
að máli málanna í lífi manns. Stórmeist-
arar okkar tíma verða að taka við miklu
flóði af fréttum og fróðleik. Og þótt þeir
þurfi kannske ekki að gleypa við því öllu
þá verða þeir þó að minnsta kosti að
smakka á hvcrju smáatriði. Ef árangur
á að nást verða menn að tefla mikið og
vinna í skákum. Á hinu leikur enginn
vafi að almenn menntun er skákmannin-
um alger nauðsyn. Allir miklir skák-
meistarar hafa mikla menntun og eru
stórfróðir menn.
- Þér voruð ekki nema 23 ára þegar
þér komust á bekk með færustu skák-
meisturum veraldar. Frægðin og viður-
kenningin komu snemma. Hverniglíður
manni sem þannig hefur náð tindinum?
- Skákmaður getur aldrei sagt að
hann hafi náð tindinum endanlega. Þá
heimsmeistari í skák,
væri hann búinn að vera. Reyndar
kemur yfir mann nokkur tómieiki eftir
að hafa sigrað í mikilli keppni og unnið
heimsmeistaratitilinn, það sækir að
manni dálítill leiði. En svo líður tíminn
og baráttuviljinn vaknar á ný, skákþorst-
inn kviknar aftur. Það koma ný mót og
nýjar áætlanir. í sterkasta hópnum eru
breytingar tíðar. Maður er heimsmeist-
ari einn daginn og strax þann næsta -
fyrrverandi. Það er alltaf fyrir einhverju
að berjast.
- Það verður ekki sagt að skákferill
yðar hafi verið rósum stráður. Hefur
aldrei komið fvrir að þér fenguð óbeit á
skákinni? Hafið þér aldrei séð eftir því
að hafa varið ævinni í hana?
- Skákin er minn heimur. Þá cr ckki
átt við hús eða virki sem ég fel mig í
fyrir hættum lífsins hcldur veröld sem ég
lifi öllu mínu lífi í og tjái sjálfan mig í.
Ég kann vcl við mig í andrúmslofti
skákmóta og málfunda um skáklistina.
Mikhail Tal
Ég gæti ekki hugsað mér dvöl á eyðiey
án keppinautar, frjádagur yrði þá að
tefla við migað minnsta kosti. Mér fellur
ekki að tefla fyrir luktum dyrum. Ég vil
hafa áhorfendur. Kliður í sal truflar mig
ekki. Ef kliður fer um salinn eftir að ég
hef leikið þá ör\'ar það mig, þá veit ég
að ég hef leikið skemmtilegan leik.
En skákheimurinn minn er ekki
lokaður. Hann tcngist öðrum veruleika
mörgum þráðum. Margir vina minna
kunna ekki að tefla skák eða eru hreinir
viðvaningar. Þeir tala þó mitt mál og ég
þeirra. Hinsvegar hafa engin af öðrum
áhugamálum mínum; leikhús, bækur.
tónlist. - náð að keppa við skákina.
Skákin hefur alltaf verið fyrst en annað
þar á eftir. Ég sé því ekki eftir neinu.
þrátt fvrir ósigra. óheppni og erfiðleika.
Ég syrgi ekki ónotaða möguleika á
öðrum sviðum. Mér þykir gaman að
tefla skák, það er allt og sumt.
Evgeni Gik.