Tíminn - 27.03.1983, Qupperneq 26

SUNNUDAGUR 27. MARS 1983
Aríkisspítalarnir
lausar stöður
LANDSPÍTALINN
DEILDARSJÚKRAÞJÁLFARI óskast viö endurhæf-
ingadeild. Æskilegt er aö umsækjandi hafi áhuga á að
vinna viö endurhæfingu gigtarsjúklinga
SJÚKRAÞJÁLFARAR óskast viö endurhæfingadeild t
í fast starf og til afleysinga.
Upplýsingar um ofangreind störf veitir yfirsjúkraþjálfari
endurhæfingadeildar í síma 29000.
HJÚKRUNARDEILDARSTJÓRI óskast frá 1. júní
n.k. á kvenlækningadeild 21A. Umsóknir sendist fyrir
10. apríl til hjúkrunarforstjóra Landspítalans sem
jafnframt veitir frekari upplýSingar í síma 29000.
HJÚKRUNARFRÆÐINGAR óskast á Kvennadeild
nú þegar eöa eftir samkomulagi bæöi í fastar stööur
og til afleysinga. Upplýsingar veitir hjúkrunarforstjóri í
síma 29000.
GEÐDEILDIR RÍKISSPÍTALA
HJÚKRUNARDEILDARSTJÓRI óskast á dagdeild
Geðdeildar Barnaspítala Hringsins viö Dalbraut. Upp-
lýsingar veitir hjúkrunarstjóri í síma 84611 eða
hjúkrunarforstjóri í síma 38160.
HJÚKRUNARFRÆÐINGAR óskast til sumarafleys-
inga.
SJÚKRALIÐI óskast nú þegar í fullt starf á deild IV
Kleppsspítala.
SJÚKRALIÐAR óskast til sumarafleysinga við geö-
deildir ríkisspítalanna.
Upplýsingar um ofangreind störf veitir hjúkrunarfor-
stjóri í síma 38160.
RANNSÓKNASTOFA HÁSKÓLANS
AÐSTOÐARLÆKNAR óskast til eins árs frá 1. júní
1983 á Rannsóknastofu Háskólans v/Barónsstíg.
Mögulegt er aö framlengja ráöningu um eitt ár skv.
umsókn og nánara samkomulagi. Um er aö ræöa
námsstööur í almennri líffærameinafræði. Jafnframt
gefst kostur á aö leggja sérstaka áherslu á eitt eöa
fleiri sérsvið, svo sem barnameinafræði, réttarlæknis-
fræði, frumumeinafræöi, rafeindasmásjárrannsóknir
og fleira. Gert er ráö fyrir, aö viðkomandi aöstoöar-
læknar taki þátt í rannsóknarverkefnum samhliða
öörum störfum.
Umsóknir er greini menntun og fyrri störf sendist
Skrifstofu ríkisspítalanna fyrir 9. maí n.k.
Upplýsingar veitir forstööumaöur Rannsóknastofu
Háskólans í síma 29000.
RÍKISSPÍTALAR
Reykjavík, 27. mars 1983.
Jörð til sölu
Tilboð óskast í jörðina Eystri-Hól, V-Landeyjum.
Eignaskifti koma til greina. Jörðinni fylgir veiðirétt-
ur.
Upplýsingar í síma 74972 og hjá ábúanda. Réttur
áskilinn að taka hvaða tilboði sem er eða hafna
Öllum. 0 WflPua
Útboð
Tilboö óskast í gröft og fyllingar á verslunarlóð Kron við Tungugrund
í Kópavogi.
Útboðsgögn verða afhent á verkfræöistofu Guðmundar Magnússoanr
Hamraborg 7, Kópavogi gegn 1000 kr. skilatryggingu. Tilboð verða
opnuð á sama stað fimmtudaginn 7. apríl 1983 kl. 11 að viðstöddum
þeim bjóðendum sem þess óska.
Útboð
Tilboð óskast í lögn Grafarvogsræsis fyrsta áfanga fyrir Gatnamála-
stjórann í Reykjavík. Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri
Fríkirkjuvegi 3, Reykjavík gegn 1.500 kr. skilatryggingu Tilboðin
verða opnuð á sama staö þriðjudaginn 12. apríl 1983 kl. 14.00
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkírkjuvegi 3 — Sími 2S800

■ Sviðsett mynd úr tímarítinu Sáence Digest sem sýnir sjúlding yfirgefa líkama sinn.

ATHUGASEMD
VIÐ GAGNRÝNI
eftir dr. Erlend Haraldsson
■ Vegna greinar GM (Guðmundar
Magnússonar) „Sáiin og ódauðleikinn:
Er líf að loknu þessu?“, í hclgarblaði
Tímans 27. febrúar sl. langar mig að
koma á framfæri eftirfarandi athuga-
semd þar sem mín er þar sérstaklega
getið.
Grein GM er að hluta þýðing á grein
eftir James nokkurn Alcock er nefnist
„Psychology and near-death exper-
iences", og fjallar aðallcga um rann-
sóknir Raymonds Moody á reynslu
manna í skammvinnu dauðadái og um
rannsóknir okkar Karlis Osis á sýnum
eða ofskynjunum rctt fyrir andlátið.
Gagna öfluðum við Karlis mcð ýtar-
legum viðtölum við um þúsund iækna
og hjúkrunarkonur í Bandaríkjunum
og á Indlandi (Sýnir á dánarbeði
Skuggsjá 1979).
í grein GM eru þeir sem sinntu
ofangreindum rannsóknum gagnrýndir
fyrir aðferðafræðiieg mistök og rang-
túlkanir niðurstaðna. M.a. er þess
réttilega getið að aðeins fimmtungur
lækna og kvenna svaraði fyrsta spurn-
ingalista okkar í Bandaríkjunum. Peir
minnast hins vegar ekki á það að
indvcrska úrtakið var nær heilt, eða
nálægt 100%. Ekki heldur að í Banda-
ríkjunum áttum við símaviðtöl við
nokkurn hóp þeirra sem ekki höfðu
svarað okkur og bentu þau viðtöl ekki
til þess að heildarniðurstöður okkar
þar í landi stöfuðu af úrtaksskekkju.
Pá geröum við sérstaka athugun á
hugsanlegum áhrifum viðhorfa lækna
og hjúkrunarfólks á þær upplýsingar
scm það veitti okkur, t.d. hvaða áhrif
trúhncigð, trú á framhaldslff o.s.frv.
kynnu að hafa á gögnin. Ekkert benti
til þess að slík áhrif væru marktækur
skekkjuvaldur. Ekki minnast GM og
Alcock á þessi atriði, enda er nokkur
ástæða til að efast um að þeir hafi lesið
meginmál þeirra ritverka sem þeir
gagnrýna svo frjálslega.
Til dæmis má ráða af greininni að
,við höfum aðeins notað einn spurning-
arlista og í honum sé „öll dauðareynsla
manna sett undir sama hatt svo óger-
legt er að greina á milli venjulegra
misskynjana og þess sem hugsanlcga
væri reynsla af handanheimi eða utan
líkama". Það hefur farið fyrir ofan
garð og neðan hjá GM og Alcock að
ofanneftldur listi var aðeins notaður til
að finna það hjúkrunarfólk og lækna
sem hafði veitt einhverju slíku eftirtekt
hjá sjúklingum. Síðar fóru fram viðtöl
við þetta fólk og þá notaðir langir og
ýtarlegir spurningalistar og réð eðli
hvers tilfellis hver þriggja lista var
notaður hverju sinni. Á þessujn við-
tölum byggðust niðurstöður okkar,
ekki á þeim stutta almenna spuminga-
lista sem GM og Alcock höggva að
með nokkrum hvin.
Fleira mætti tína til sem sýnir flaust-
urslegan iestur eða lestrarleysi GM og
Alcocks. T.d. erum við gagnrýndir
fyrir að við „yfirheyrðum ekki einu
sinni sjúklingana heidur sendum iang-
an spurningalista til lækna og hjúkrun-
arkvenna". Þá má spyrja hvort það gæti
hafa farið fram hjá þessum gagnrýn-
endum aoviðvorum fyrstogfrcmst að
leita eftir upplýsingum sem gætu varp-
að ljósi á orsakir þessara sýna, þ.e.
upplýsinga um lyfjagjöf, sjúkdóms-
greiningu, sótthita o.s.frv. sem víst
þótti að hjúkrunarfólkið gæti best
veitt. í öðru lagi dóu sjúklingarnir
yfirleitt stutta stund eftir reynslu sína
og var þar með orðið ógerlegt að
yfirheyra þá.
Ámóta yfirborðsleg vinnubrögð má
rekja er lýst er skoðunum ýmissa
rannsóknarmanna. T.d. er sagt um
Raymond Moody að hann telji að
„reynsla sjúklinga sem komist hafi til
meðvitundar eftir skammvinnt dauða-
dá, færi okkur nægilegar sannanir fyrir
sjálfstæðu lífi sálarinnar eftir líkams-
dauðann". Af pcrsónulegum kynnum
mínum af Moody og lestri bóka hans
er mér huiin ráðgáta, hvernig höfund-
arnir áiykta þctta. Hið sama er að
segja um þau orð að'við Karlis Osis (á
grundvelli rannsókna okkar geri ég ráð
fyrir að GM meini) höfum staðhæft að
líf sé að loknu þessu. Hér einfalda
höfundarnir ailmikið málið. Ekkert er
hirt um ýmsar forsendur og fyrirvara
þcirra niðurstaðna sem við komumst
að, þótt þeim sé lýst í löngu máli, ekki
heldur minnst á þá skoðun okkar að
þétta séu frumrannsóknir og brýn þörf
frekari athugana.
Af tóni greinar GM og Alcock læðist
að manni sá grunur að þeir teiji sig vita
sannieikann í þessu máli (þ.e. hvort
menn lifi í cinhverri mynd eftir líkams-
dauðann) með slíkri vissu að ekki sé
einu sinni þörf að lesa þokkalega þau
ritverk sem þeir gagnrýna. Hvort ckki
væri ástæða til að flokka slíka vissu
undir trú skal látið ósvarað en ekki
skyldum við gleyma því að trúmenn
finnast undir ýmsum formerkjum.
GM getur þess að nokkur undanfar-
in ár hafi rannsóknir á framhaldslífi
(hugsanlegu framhaldslífi, vildi ég
bæta við) verið í tísku meðal dulsálar-
fræðinga. Staðreyndin er sú að aðeins
örfáir í hópi þeirra hafa sinnt slíkum
rannsóknum. Hins vegar hafa nokkrir
vísindamenn sem á . engan hátt hafa
tengst þeirri grein, skilað frá sér nokkr-
uin rannsóknum sem þeir eða aðrir
hafa talið sig finna eitthvað í sem
hugsanlega gæti bent tii framhaldslífs.
1 þeim hópi er Raymond Moody sem
var áður heimspekingur og kcnndi
heimspeki en sneri sér síðar að læknis-
fræði og starfar nú við geðlækningar
við Virginíuháskóla í Charlottesvilie.
Þá má nefna Michaei Sabom, prófessor
í hjartasjúkdómum við Emory háskói-
ann í Georgíu, sem framkvæmt hefur
mun veigameiri og aðferðafræðilega
fullkomnari rannsókn á reynslu í
dauðadái en Moody (sjá „Recollect-
ions at death, a medical investigation“.
Harper and Row, New York 1982).
GM minnist ekki einu orði á hann.
Þá má nefna Kenneth Ring prófess-
or í sálfræði við Connecticut háskóla
sem ritaði bók um rannsókn sína
(„Life at death, a scientific investiga-
tion of the near-death experience",
Coward, McMann & Gcorghegan,
New York 1980). Bæði Sabom og Ring
söfnuðu miklu af gögnum til að svara
á raunhæfan hátt ýmsum spurningum
og gagnrýni sem fram kom eftir rann-
sókn Moodys. Sabom hóf t.d. rann-
sókn sína vegna efasemda um niður-
stöður Moodys. Niðurstaða beggja
þessara vísindamanna varð þó sú að
ofskynjunartilgátan virtist ekki nægja
til að útskýra mörg þessara tilfella.
Úr því að GM nefnir sér til trausjs
og halds Wilder Penfield, sem frægur
varð fyrir rannsóknir sínar á starfsemi
hcilans, má geta þess til gamans að
hann sá á grundveiii rannsókna sinna
(sjá bls 8 í bók hans „ Mystery of the
Mind" Princeton 1975) ekkert því til
fyrirstöðu að velta fyrir sér spurning-
unni um annað líf. Hann taldi meira að
segja ekki óskynsamiegt að ætla að
það gæti átt sér stað, ef fá mætti fulla
sönnun fyrir tiiveru vissra dulrænna
fyrirbæra.