Tíminn - 14.07.1983, Blaðsíða 9

Framvinda samstarfs við
erlend ríki á sviði f iskveiða
■ V.M. Kamentsev sjávarútvegsráð-
herra Sovétríkjanna er í nokkurra
daga heimsókn hér á landi í boði
Halldórs Ásgrímssonar sjávarútvegs-
ráðherra. Steingrímur Hermannsson
fór til Sovétríkjanna er hann var sjáv-
arútvegsráðherra og bauð þá hinum
sovéska kollega sínum að heimsækja
ísland.
í tilefni heimsóknarinnar birtum við
þessar greinar sem eru frá APN frétta-
stofunni.
■ Sovétríkin eiga hlut að 64 milliríkja-
samningum, 13 alþjóðlegum samningum
milli stofnana, um fiskveiðar, við 44
þjóðir, þar af 8 sósíalistiskar þjóðir, 26
þróunarlönd og 10 kapítalistisk. Auk
þess kemur Fiskveiðiráðuneyti SSSR
fram fyrir hönd stjórnarinnar á 15 milli-
ríkjasáttmálum varðandi fiskveiðar og
nýtingu auðlinda í hafinu, þar á meðal
eru þær samþykktir sem leitt hafa til
stofnunar margs konar alþjóðastofnana
svo sem: Alþjóða hafrannsóknarráðsins,
Fiskveiðinefnd Norð-Austur-Atlants-
hafsins, Baltíska fiskveiðinefndin, Suð-
Austur-Atlantshafsnefndin og fleiri.
SSSR hefur einnig viðskipti um fiskveið-
ar við þau kapítalistisku, iðnþróuðu ríki
þar sem þau hafa, samkvæmt hefð. veitt
innan núverandi fiskveiðimarka og lagt
sinn skerf til rannsókna og nýtingar á
fiskimiðum eða öðrum auðlindum. Þcssi
lönd eru öðrum fremur: Kanada,
Frakkland, fsland, Færeyjar, Danmörk,
Nýja-Sjáland o.fl.
í meira en 20 löndum, sem SSSR
hefur mikil viðskipti við, á Fiskveiði-
ráðuneyti SSSR fulltrúa, í 13 ríkjum eru
blandaðir rannsóknarleiðangrar að
störfum með þátttöku okkar manna og
heimamanna, þrettán ríki þiggja aðstoð
okkar um uppbyggingu mannvirkja til
fiskveiða og vinnslu og auk þess er haft
samstarf um áætlanagerð og rannsóknir,
sovéskir sérfræðingar starfa við fyrirtæki
og á skipum annarra þjóða, þeirra sem
samvinna er við.
Fiskveiðiráðuneytið styður erlendar
viðskiptaþjóðir sínar til þess að mennta
fólk til starfa við fiskveiðar. Hundruð
manna frá Kúbu, Póllandi, Rúmeníu,
Búlgaríu, Kína, Víetnam, Angola, Kór-
eu, Gwajana-Bissá, írak, Perú, Samein-
aða Arabalýðveldinu, Mexíkó og fleiri
iöndum hafa hlotið starfs- og tækni-
menntun við fyrirtæki og stofnanir ráð-
uneýtisins og á sovéskum skipum. Þús-
undir manna hafa komið frá öðrum
löndum og tekið háskólapróf, þar með
talin kandidats- og doktorspróf, frá
sovéskum stofnunum á sviði sjávarút-
vegsins.
Sem stendur eru 1300 manns við nám
í sovéskum stofnunum á vegum Fisk-
veiðiráðuneytisins, frá 60 þjóðlöndum.
Um 80% námsmanna þessara eru frá
þróunarlöndunum í Asíu, Afríku og
Rómönsku-Ameríku. Allt þetta fólk
hlýtur ókeypis námsdvöl og námslaun.
Samskiptum Fiskveiðiráðuneytis
SSSR við sósíalistisku löndin er hagað í
samræmi við ýmist tvíkvæma eða fjöl-
kvæma samninga, samþykktir og laga-
bálka. Einna mesta þýðingu í sambandi
við samvinnu sósíalistisku ríkjanna á
sviði fiskveiðimála hefur samkomulag
ríkisstjórna Austur-Pýskalands, Pól-
lands og Sovétríkjanna frá 28. júlí 1962.
Inn á þetta samkomulag gengust síðan
Búlgaríu, Rúmenía og Kúba. Allar þær
þjóðir innan Sósíalistisku Efnahagssam-
hjálparinnar sem reka fiskveiðar eru því
orðnar aðilar að samkomulagi þessu.
Lönd innan Sósíalistisku Efnahags-
samhjálparinnar nýta sér þá yfirburði
sem samvinna og verkaskipting gefur, til
dæmis reynsla Þjóðverja og Pólverja í
skipasmíðum og skipaviðgerðum. Til-
tölulega flest skip SSSR og hinna ann-
arra landa eru komin úr skipasmíða-
stöðvum þessarra.
Það er náinni samvinnu sósíalistisku
landanna að þakka að þau ráða nú yfir
nýtískulegum flota, marggreindu fram-
leiðsluskipulagi í landi, þéttriðnu neti
menntastofnana á þessu sviði sem gerir
þátttökulöndunum kleyft að fullnýta
eggjahvítuafurðir sjávarins og efna til
útflutnings þessara afurða til annarra
landa.
Sósíalistisku löndin hafa fullkominn
togaraflota og veiða 25% alls heimsafl-
ans, 49% frystra og kældra afurða og
30% saltaðra og reyktra, þau reka marg-
þætta rannsóknarstarfsemi og fylgja
þeirri stefnu að auðæfi hafsins séu nýtt
af forsjá og skynsemi. Sósíalistisku lönd-
in njóta mikillar virðingar í alþjóðastofn-
unum varðandi sjávarútveg. 18 fulltrúar
hafa verið kjörnir í stjórnir slíkra stofn-
ana frá þeim.
Þróunarlöndin skipa þýðingarmikið
pláss í samskiptum Fiskveiðiráðuneytis
SSSR við önnur lönd. Þetta eru lönd
sem, við erfiðar aðstæður eru að berjast
fyrir efnahagslegu og pólitísku sjálfstæði
sínu.
Sovétríkin styðja af alhug fullveldi
sjálfstæðra ríkja yfir náttúruauðlindum
sínum og rétt þeirra til að ráðstafa þeim
til þjóðarhags og veita í þessu skyni
þróunarlöndunum aðstoð við rannsóknir
á fiskistofnum og hagkvæmustu nýtingu
þeirra. Á árunum frá 1980 til 1982 einum
voru farnir 63 rannsóknarleiðangrar á
fiskimið ýmissra þróunarlanda, eftir
þeirra pöntun, til þess að rannsaka
veiðistofna og var meirihluti þátttakenda
jafnan frá viðkomandi landi.
Sovéskir sérfræðingar hafa gert áætl-
anir um nýtingu sjávarauðlinda til 10 ára
fyrir mörg þróunarlandanna, þeirra á
méðal eru Máritanía, Angola, Marokko,
Gwajana-Bissá, Sierra-Leone, Græn-
höfðaeyjar og fleiri. Auk þessa veita
Æviagrip
V. Kamentsev,
sjávarútvegs-
raðherra SSSR
■ Vladimir Mikhuilovits Kamentsev
fæddist árið 1928 og húf störf á hinum
erfiðu áruni heimsstyrjaldarinnar síð-
ari. Frá árinu 1942 var hann kyndari á
gufuskipi, rennismiður í skipasmíða-
stöð og vélstjóri á skipi. líann lauk
námi við Fiskiðnaðar- og Sjávarútvegs-
háskólann í Moskvu árið 1950 og fór
að starfa sem yfirmaður við Hönnunar-
deild Tilraunastöðvar fiskveiðiflotans
í Múrmansk. Á árunum 1953-1962
gegndi hann ábyrgðarstöðum varðandi
stjómun flskveiða á Múrmansk-svæð-
inu og við framleiðsluráð Múrmansk-
héraðs. Frá árinu 1962 var hann fyrsti
varaformaður framleiðslunefndar so-
vésks sjávarútvegs og var síðan fyrsti
varasjávarútvegsráðherra Sovétríkj-
anna.
Frá 1979 hefur hann verið sjávarút-
vegsráðherra Sovétríkjanna.
Sovétríkin tæknihjálp til margra þróun-
arlanda og er þá athyglinni einkum beint
að uppbyggingu undirstöðuframkvæmda
svo sem hafnarmannvirkja, skipasmíða-
stöðva, hraðfrystihúsa og annars þess
konar. Það er samstarfi við Sovétríkin
að þakka að mörg þessara landa hafa
komið á fót öflugum fiskiðnaði sem
leggur grundvöll að fæðuöflun þjóða
þeirra.
Verslunarviðskipti eru einnig höfð við
hin iðnþróuðu kapítalistisku lönd, eink-
um við þau sem lýsa sig reiðubúin til
ærlegra viðskipta sem stjórnist af beggja
hag, og jafnræði. Mest eru samskiptin
við nágrannaríkin: Finnland, Svíþjóð,
Noreg, Japan og USA þar sem fiskimenn
þessara landa stunda sömu fiskimið og
kollegar þeirra sovéskir og þessi fiski-
ntið, sameiginleg mörgum þjóðum
mynda eina líffræðilega heild í sínum
hluta heimshafanna. Margir fiskistofnar
ganga jafnt milli SSSR og USA á
Beringshafi, svo og milli Norðmanna og
Sovétmanna á Barentshafi, milli Japana
og okkar á Kyrrahafi. Með samningum
Norðmanna og Sovétmanna hefur til
dæmis verið náð jafnvægi í nýtingu
loðnunnar á Barentshafi. Á þessu ári
verða gerðar rannsóknir og áætlanir um
æskilegasta nýtingu þorskstofnsins í Bar-
entshafi, milli þessara þjóða. Vísinda-
menn Noregs og Sovétríkjanna vinna að
14 rannsóknarefnum í sameiningu ár-
lega.
SSSR og USA vinna að sameigin-
legum rannsóknarefnum bæði í Atlants-
hafi og Kyrrahafi. Frá 1977-1982 hafa
verið farnar 39 rannsóknarferðir með
sovéskum skipum með þátttöku amer-
ískra sérfræðinga. Auk þess fara fram
sex ráðstefnur þessara aðila á ári hverju
um rannsóknaniðurstöður á Atlantshafi
og Kyrrahafi. Efnahagsleg samvinna er
einnig höfð um nýtingu ýmissa hafgæða
á vegum fyrirtækisins „Sovam" þar sem
sovésk fiskiskip eru við störf á leigu-
kjörum.
Ákveðin árviss viðskipti fara fram
milli Japans og SSSR enda hefur hagur
beggja af þessu hvað eftir annað fengið
staðfestingu aðila.
Margvísleg og dugmikil starfsemi
Fiskveiðiráðuneytis SSSR á sviði milli-
ríkjaviðskipta er byggð á jafnrétti og
gagnkvæmum hag og stuðlar að því að
vísinda og tæknimáttur okkar nytjist
erlendum viðskiptavinum jafnframt því
sem sovéski fiskiflotinn fær aðgang að
umframauði þeim sem að ströndum
viðkomandi ríkja liggja.
V.K.Zflanov líffræðingur
(Þessi grein, sem áður birtist í „Ribnoje
hosjaistvo“ nr. 5 ’83 er hér birt í mjög
styttu formi).
(APN)
Sovéskar fiskveiðar:
Vandamál og möguleikar
■ Sovésk haffræði hefur hlotið al-
menna viðurkenningu heimsins og nú-
tímahugmyndir um þær hræringar sem í
honum verða og ástand fiskstofnanna
hafa að verulegu leyti myndast fyrir
tilstilli ótölulegra rannsókna- og leitar-
leiðangra sovéskra rannsóknarskipa sem
þúsundum saman hafa lagt á haf til
rannsókna í þágu sjávarútvegsins.
Sú árás á hafið sem einkennt hefur
síðustu tuttugu ár ásamt aukningu
heimsaflans um 350%, upp í 70 milljónir
tonna, var stöðvuð fyrir tilverknað So-
vétríkjanna ekki síst.
Um 200 þjóðir hafa fiskafurðir sem
grundvallarfæðu. Aukinn fólksfjöldi,
ásamt kappi eftir því að bæta lífskjör
fólks, kallar á aukna matvælaöflun og
þar munu fiskafurðir eiga stóran þátt.
Samfara þessu höfum við dæmin um
hrun þeirra fiskstofna sem mest hefur
verið sóknin í (síld, þorskur, lax) og það
hefur knúið vísindamenn margra landa
til umhugsunar um það hvernig nýta
megi auðæfi hafsins með skynsamlegum
hættfl Ósjálfrátt verður mönnum hugsað
til þess að af þeim 9% af öllu yfirborði
jarðarinnar sem lagt hefur verið undir
beitilönd, grænmetis-, korn- og ávaxta-
rækt, fær mannkynið 98% allrar sinnar
fæðu, en af þeim 71% sem þakið er sjó
fær það ekki nema tæp 2% fæðu sinnar.
Jafnframt því sem nauðsyn ber til að
nýta auðlindir hins hingað tii ósnerta
úthafs, þarf að koma á fót og efla sem
fyrst hverskonar búrekstur neðansjávar, ■
ræktun skelja, krabba og fiska. „Neðan-
sjávarkálgarðar" og „Neðansjávarbú"
og nemur framleiðsla slíks búskapar nú
2 milljónum tonna í heiminum. Sér-
fræðingar telja að í framtíðinni ætti að
vera hægt að koma afurðum hafræktar
upp í 50 miiljónir tonna og þar af 1,5-2.0
milljónir tonna við sovéskar strendur af
ostrum og sjávargróðri.
í Sovétríkjunum sýna jafnt vísinda-
menn, fiskimenn og ræktunarmenn mik-
inn áhuga á fiskirækt jafnt í sjó sem
ferskum vötnum. Þeir hafa beitt sér fyrir
því að komið hefur verið upp stjórnan-
legum fiskibúskap í Kaspíahafi sem
gefur af sér 30 þúsund tonn á ári af styrju
sem er afar verðmætur fiskur. Milljarður
laxaseiða er alinn upp í fiskræktarstöðv-
um við Amur, í Sakhalín, á Kúrileyjum
og Kmtsjaka sem gefur af sér 20 þúsund
tonn á ári af þessum dýra fiski. Við
Eystrasaltsstrendur hefur gengið ágæt-
lega að ala upp silung í sjó og fást 200
tonn af fiski úr hverjum hektara kerja.
Með strönd Svartahafsins eru stöðvar
sem rækta ostrur, og fleiri tegundir eru
ræktaðar.
Allar þessar fyrstu tilraunir til að
kveða niður afl tilviljunarinnar varðandi
öflun sjávarfanga gefa vonir um stór-
kostlegan árangur þeirrar viðleitni í
framtíðinni.
Sovéskar vísindastofnanir og útgerð-
arfyrirtæki munu að sjálfsögðu vinna að
þessum málum í nánu sambandi við
erlenda starfsbræður sína. SSSR er aðili
að rúmlega 40 samþykktum og samning-
um á sviði fiskveiða í heimshöfunum
sem allar miða að því að sjávarnytjar
verði svo skipulagðar að ekki komi til
eyðingar á nýtilegum auðlindum hafsins.
í þessu skyni munu Sovétríkin hrinda
umfangsmikilli áætlun í verk um vísinda-
lega rannsókn sjávarins og lífs þess og
deila niðurstöðum þeirra við allar aðrar
þjóðir. (APN)