Tíminn - 07.08.1983, Blaðsíða 12

SUNNUDAGUR 7. ÁGÚST 1983
■ Frá friöargöngu í Veslur-Þyskalandi.
EFASEMDIR UM
FRID ARGÖN GU
■ Friöarganga '83 hól'st í Keflavík árdegis og
lýkur með útifundi í miðborg Reykjavíkur í
kvöld. Það eru Samtök hcrstöðvaandstæðinga
sem að göngunni standa, og hún cr farin til að
minnast þess að 38 ár eru liðin frá því að fyrstu
kjarnorkusprengjunni var varpað á borgina H i ros-
hima í Japan., Gengið er undir fimm kjörorðum:
Alílrei aftur Hiroshima!, Hlutleysi íslands - gegn
hernaðarbandalögiiinl, Friðlýsing N-Atlantshafs!,
Kjarnorkuvopnalaus Norðitrlönd! og loks Sjálfs-
ákvörðunarréttitr þjóða sé virlur!
Sá sem þcssar línur ritar á ekki eríitt mcð að
lýsa yfir stuðningi við kjörorð friðargöngunnar, að
undanskilinni hlutlcysiskröfunni. Að mínu mati
er hlutleysi í utanríkismálum huglaus afstaða og
siðferðilcga óheil. En þótt cg fallist á meginkröfur
göngunnar, cins og ég vona að flestir íslcndingar
geri, hef ég ekki í hyggju að slást í hóp
göngumanna og trcysti mér ekki til að hvetja aðra
til þess. Fyrir því voru tvær ástæður einkunt. í
fyrsta lagi er ég andstæðingur Samtaka herstöðva-
andstæðinga og vil ekki aðstoða við að koma
stefnumiðum þeirra á framfæri. Fyrirfram er
augljóst að samtökin hyggjast nota gönguna til að
láta í ljós andúð á varnarsamstarfinu við Banda-
ríkin og aðildina að Atlantshafsbandalaginu. Ég
á von á því að slagorð í þá átt verði ekki síður
áberandi en hin opinberu kjörorð göngunnar. I
annan stað hef ég ýmsar alvarlegar efasemdir um
Guðmundur
Magnússon
blaðamaður
skrifar
friðarhrcyfinguna á Vesturlöndum. Það er al-
kunna að friðargangan frá Keflavík er liður í
alþjóðlcgum mótmælum sem í mikilvægunt atrið-
um er bcint gegn ríkjandi varnarstefnu Vestur-
landa, stefnu scm ástæða er til að ætla að liafi
tryggt frið og frelsi í okkar hcimshluta frá lokum
síðari heimsstyrjaldar. Gagnrýnislaus samstaða
mcð friðarhreyfingunni er því feigðarflan.
Aðrir hagsmunir kjörorðunum
ofar?
Víkjum fyrst að þcim aðila sem að göngunni
stcndur, Samtökum herstöðvaandstæðinga. Þetta
eru fámenn samtök og virkir fclagar í þcini koma
einkum úr röðunt Alþýðubandalagsins og sam-
tökum þar til vinstri. Höfuð baráttumál samtak-
anna um uppsögn varnarsamningsins við Banda-
ríkin og úrsögn úr NATO hafa aldrci öðlast
meirihlutafylgi með þjóðinni, og ástæða er til að
halda að um þessar mundir sé það aðeins fá-
mennur minnihluti þjóðarinnar sem telur að
íslcndingar komist af án varna mcð aðstoð erlends
herafla, og aðilar að varnarsamtökum. Hafi
forystumann SH viljað efna til samfylkingar til að
vekja athygli á þeim ógöngum sem vígbúnaðar-
kapphlaup stórvcldanna er ratað í.hefðu þeir átt
að leita til margvíslegra félagssamtaka og stjórn-
málaflokka og óska eftir samstarfi og þá auðvitað
á jafnréttisgrundvelli. Sú leið sem þeir hafa farið,
að láta SH ein standa að göngunni, enda þótt þeir
viti að allur þorri manna er andvígur þeim eða
hefur jafnvel á þcim ímugust, er mjög ósanngjörn
og líka vísbending um að þeir meti pólitíska
einkahagsmuni sína meir cn kjörorðin sem þeir
setja opinberlega á oddinn.
Friðarhugmyndin
Ég sagðist hafa efasemdir um friðarhreyfinguna
á Vesturlöndum. Áður en ég reifa þær er nauðsyn-
legt aö fara nokkrum orðum um sjálfa friðarluig-
myndina. Óhætt er að fullyrða að allur þorri
almennings vill að friður sé innan ríkja og að
friðsamleg sambúð sé á milli ríkja. í þcim skilningi
tilheyrum við flest „friðarhreyfingu." Af málflutn-
ingi talsmanna friðarhreyfingarinnar hér og er-
lendis má oft skilja að þeir sem ekki fallast á
tiltekin sjónarmið hennar séu andstæðingar friðar,
hernaðarsinnar eða jafnvel stríðsæsingamenn.
Auðvitað er þetta fjarri öllum sanni, og aðeins til
marks um óheilindi sjálfskipaðra friðarboða. Sá
ágreiningur sem skóp núverandi friðarhreyfingu á
Vesturlöndum snýst á endanum um hvort menn
vilja framfylgja ógnarjafnvœginu svonefnda eða
falla frá því. Friðarhreyfingin vill víðast hvar
einhliða afvopnun, en þeir sem fylgja ríkjandi
varnarstefnu telja að slíkt mundi gcta leitt til þess
að Vesturlandabúar glötuðu frelsi sínu eða að
þeim yrði hreinlega tortímt. Þeir sem vilja að
friður ríki. og að við búum jafnhliða að frelsi og
öryggi, eru ekki hernaðarsinnar eða stríðsæsinga-
menn, og hafa ekkert síður göfugar hvatir eða
hugmyndir um mannlífiðen hinirsem nú tala mest
og hæst um frið.
Ógnarjafnvægið
Ognarjafnvægið byggist á þeirri hugmynd að
fæla Sovétríkin frá því að efna til kjarnorkuárásar
á Vesturlönd með því að hóta því að árásin verði
endurgoldin og tortímingin gagnkvæm. Sannar-
lega er hugmyndin ekki geðfelld, og því hefur
heldur enginn haldið fram. en hún er byggð á
raunsæju mati. Og hér er komið að mikilvægu
ábendingarefni: Það er fásinna að jafna saman
frjálsum Vesturlöndum og Sovétblokkinni. Til
þess hefur friðarhrcyfingin aftur á móti ríka
tilhneigingu, svo ekki sé fastar að orði kveðið, og
virðist halda að vígbúnaður í vestri sé til orðinn í j
sama augnamiði og vígbúnaður í austurvegi. !
Stundum er jafnvel gengið svo langt í fjarstæðunni
að telja Sovétmenn vera friðelskandi ríki sem
orðið hafi fyrir barðinu á hernaðarumsvifum
Vesturlanda. En þegar allt kemur til alls verða
menn að taka afstöðu til álitaefna um vígbúnað í
heiminum á grundvelli raunsæis en ekki ósk-
hyggju, með Vesturlöndum eða á móti þeim.
Kjarnorkuvopn verða
ekki afmáð
Ég er í hópi þeirra sem telja að ógnarjafnvægið
hafi á síðustu árum ratað í ógöngur, og að
friðarhreyfing sem á þessum ógöngum vekur
athygli og reynir að finna leiðir út úr þeim sé
fagnaðarefni. Friðarhreyfingin sem hávaðasömust
er hér á landi og erlendis hefur hinsvegar ekki
látið sitja við þetta, og mörg stefnumið hennar eru
ábyrgðarlaus og lítt yfirveguð. Friðarhreyfingin
verður að læra að skilja að kjarnorkuvopn, sem
sannarlega er djöfullegasta uppfinning mann-
skepnunnar. munu aldrei hverfa úr sögunni. Það
er ekki unt að eyða þeim í eitt skipti fyrir öll, og
hugmynd sem einu sinni hefur kviknað og verið
hrint í framkvæmd verður ekki afmáð. Allsherjar
afvopnun er fjarlægur draumur sem fráleitt er að
taka mið af í alvarlegu pólitísku starfi. Kjarnorku-
vopn eru og verða á meðal okkar um alla framtíð.
Friðargangan frá Keflavík er að minni hyggju
misheppnað fyrirtæki, vegna þess hvernig að
henni er staðið og vcgna þess að í hugmyndinni
að henni felst varhugavert ábyrgðarleysi um mikils-
verðustu atriði kjarnorkuumræðunnar. Það er af
þeim sökum sem ég, sem er eindreginn friðarsinni
og hef óbeit á öllum hernaði, vil ekki slást í
hópinn.
-GM