Tíminn - 12.08.1983, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 12. ÁGÚST 1983
7
umsjón: B.St. og K.L.
ánægðar. Talið f.v.: Frú Rylatt í örmum hinnar réttu dóttur
sinnar Valerie og frú Wheeler í örmum sinnar dóttur Peggy
MISTÖK FYRIR
46 ARUM HAFA
HLOTIÐ FAR-
SÆL ENDALOK
■ Stunduin læðist að nýbök-
uðum mæðrum sá beygur. að
þegar þær yfirgefi fæðingar-
stofnunina sé þeim úthlutað
röngu barni til að taka með sér
heim. Sem betur fer koma slík
mistök sárasjaldan fyrir. Þó
eru þau ekki með öllu óþekkt
og nýlega fréttist af einum
slíkuin, sem áttu sér stað fyrir
46 árum í Nottingham í Eng-
landi.
Þar yfirgáfu samtímis
fæðingarstofnun eina tvær ný-
orðnar mæður, Margret Whe-
eler, sem nú er 75 ára gömul,
og Blanche Rylatt, nú 74 ára.
Hvor um sig hafði dóttur í
fanginu. En ekki leið á löngu,
uns grunscmdir fóru að vakna
með frú Wheeler. Hún sagði
við mann sinn: - Valerie er
ekki dóttir okkar, en hann
gerði lítið með orð hennar, svo
og aðrir, sem hún viðraði grun-
semdir sínar við.
Sjö árum seinna fékk hún
grun sinn staðfestan hjá fæð-
ingarstofnuninni. Orðiö hafði
ruglingur á nýfæddum stúlku-
börnum á þeim tíma, sem frú
Wheeler yfirgaf stofnunina.
Þá var frú Rylatt líka tilkynnt,
að dóttirin Peggy væri ekki
hennar eigin.
Mæðurnar báðar ruku ekki
upp til handa og fóta, og fyrir
það eru þær þakklátar nú. Þær
settust niður og ræddu málin i
ró og næði. Niðurstaða þeirra
varö sú, að ckki væri rétt að
hrófla við stúlkunum litlu, að
sinni a.m.k. Það yrði þcim of
mikið áfall að komast að hinu
sanna í málinu.
Þannig liðu árin. Frú Wheel-
er og frú Rylatt höfðu reglu-
lega samband sín á milli og
fyigdust með þroska dætra
sinna. En svo var það í ár,
þegar frú Wheeler hélt hátíð-
legt gullbrúðkaup sitt, að hún
ákvað að tími væri kominn til
að upplýsa málið. Hún bauð
frú Rylatt og Peggy til veisl-
unnar og þar var loks skýrt frá
því, sem gerðist fyrir 46 árum.
Dæturnar, sem báðar eru
orðnar mæður sjálfar, tóku
fréttinni vel, og þóttust reynd-
ar ríkari en áður, þar sem þær
áttu nú hvor um sig tvær mæð-
ur í stað einnar áður. En þær
létu líka þakklæti sitt í Ijós
fyrir aðhafa 'verið hlíft við frétt
inni, þegar þær voru enn á
barnsaldri.
Þetta ævintýri, sem byrjaði
með mistökum fyrir 46 áruni,
hefur þvi hlotiö farsæl enda-
lok.
bæinn á bíl til þeirra staða sem
þjónustan er, geta lagt í stæði
sem er undir miðbænum, en það
er reyndar eina stæðið í bænum.
Þá má geta þess að meginhluti af
götum miðbæjarins er yfirbyggð-
ur með gleri en það á að gera
bæinn mun vistlegri, sérstaklega
í vondum veðrum og kuldum.
Hvað orkuþörf bæjarins varðar
verður það tiltölulega auðsótt
mál því nóg er af jarðvarma
þarna í nágrenninu og stofn-
kostnaður þyrfti ekki að vera
meiri en almennt gerist hjá 5-600
manna bæjum. Annarserbærinn
líka þannig byggður að vindkæl-
ing húsanna verður mjög lítil og
lítið um orkutap af þeim sökum.
Eins og sést á skipulaginu eru
þetta allt raðhús sem byggð eru
nokkurnveginn í hring í litlu
dalverpi og er umlukt skógar-
belti allt í kring.“
Hvers vegna völduð þið þenn-
an stað á landinu?
Eins og flestum er kunnugt
hefur mikið verið ritað og rætt
um höfn við Dyrhólaey. Ég tel
ekki ósennilegt að í framtíðinni
opnist þarna miklir möguleikar
fyrir útflutning á t.d. vikri og
perlusteini og að fyrir landsmenn
skapist möguleikar fyrir ýmiss
konar iðnað sem er tengt þessari
útflutningsvöru. Ef þetta er
framtíðin er ekki fráleitt að gera
sér vonir um bæ á þessum slóðum
sem væri af þessari stærðar-
gráðu. í okkar hugmyndum er
ekki gert ráð fyrir neinni meiri-
háttar stóriðju eða fiskvinnslu,
heldur er staðurinn að mestu
hugsaður sem út- og innflutn-
ingshötn. Eg hygg að það væri
landsbyggðinni til heilla ef að-
eins væri létt á þeirri þungamiðju
sem Reykjavíik og suð-vestur-
hornið eru hvað þetta varðar“.
Hvað um íslenskar arkitektúr
í dag?
„Ég hygg áð íslendingar hafi
gert allt of mörg mistök og að
hér hafi yfirleitt ríkt stefnuleysi í
þeim málum. Þessu er þveröfugt
farið í Danmörku. Það er stöð-
ugt í gangi umræður og almenn-
ingur á kost á því þar, að vera
með í skipulagi umhverfis síns.“
- ÞB
erlent yfirlit
■ FORSETAKOSNING-
ARNAR. sem fóru fram í Níger-
íu síðastliðinn laugardag, urðu
friðsamlegri en flestir höfðu þor-
að að vona. Svipað gilti um
kosningabaráttuna, þótt talið sé.
að um 60 manns hafi iátið lífið
beint eða.óbeint í sambandi við
hana. Það var óttazt, að mann-
fallið yrði miklu meira.
Þótt kosningarnar færu fram á
laugardaginn, var talningu ekki
lokið til fulls fyrr en á miðviku-
dag. Þá fyrst var ljóst, að Alhaji
Shehu Shagari hafði náð endur-
kjöri með 4 milljónum atkvæða
umfram helzta keppinaut sinn.
Obafenti Awololo.
Samkvæmt stjórnarskrá Níg-
eríu nægir það ekki til að ná
kosningu að hafa flest atkvæði í
landinu öllu, heldur verður við-
komandi einnig að hafa yfir 25%
greiddra atkvæða í öllum fylkj-
um landsins, en þau eru 19 að
tölu. Annars verður að fara fram
endurkosning.
Kosningarnar virðast hafa far-
ið eins löglega fram og frekast
mátti gera sér vonir um í Afríku.
Vestrænir fréttamenn, sem
fylgdust nteð henni, telja þó
sitthvað hafa farið aflaga.
Mikil áherzla var lögð á að
hafa kjörskrár réttar. Alls voru
65 milljónir kjósenda á kjörskrá,
en í forsctakosningunum 1979
voru þeir ekki nema 47 milljónir.
Veruleg fjölgun hefði verið eðli-
leg, en þessi fjölgun þykir úr hófi
fram.
Sex flokkar buðu fram, og
kemur fréttamönnum saman
um, að litlar eða engar hömlur
■ Shagari var endurkjórinn.
þótti sigurvænlegur í forseta-
kosningunum 1979, var Shehu
Shagari, sem studdist við stærstu
þjóðflokkana í norðurhluta
landsins, Hausa og Fulani.
Samanlagt telja þeir um 30%
þjóðarinnar. Þetta reið bagga-
muninn í kosningunum 1979.
Úrslitin urðu þau, að Shagari
bar sigur úr býtum. Hann fékk
um 34% greiddra atkvæða eða
5.7 milljónir. Næstur kom Awol-
olo með 4.9 milljónir atkvæða.
1 Azikiwe fékk 2.8 milljónir at-
kvæða. Aðrirfengumun minna.
Þeir Awololo og Azikiwe
reyndu aftur stríðsgæfuna í for-
setakosningunum nú, enda þótt
þeir séu vel við aldur. Azikiwe
er 79 ára og Awololo 74 ára.
Awololo var nú eins og 1979
helzti keppinautur Shagaris og
var talið um skeið, þegar verið
var að telja atkvæðin, að hann
yrði sigurvegarinn. Þá voru úr-
slitin ekki komin úr norðurhér-
uðunum. en þau tryggðu Shagari
sigurinn. Endanlega varðstórum
meirimunuráþeimnúen 1979.
SHAGARl þykir hafa reynzt
allvel sem forseti. Hann hefur
reynt að bcra sáttarorð milli
þjóðflokkanna og gætt þess vel,
að þcir fengju hlutfallslega svip-
aða þátttöku í stjórn hans. Hann
hcfur sætzt við gamla andstæð-
inga.
Meðal annars hefur hann gefið
Gowon kost á því að snúa heim
aftur til Nígeríu. Þá hefur hann
náðað Ojukwu, foringja uppreisn-
Frjálsar og fridsamar for-
setakosningar í Nígeríu
Það þykja gód tíöindi í Afríku
hefðu verið settar þcim til hindr-
unar. Þeir hafa getað notið sín til
fulls hvað afskipti stjórnarvalda
snerti, en hins vegar hafi þeir
haft ójafnan styrk og fjárhags-
stöðu.
TUTTUGU OGÞRJÚáreru
liðin síðan Nígería hlaut sjálf-
stæði. Þá fóru fram tiltölulega
frjálsar kosningar. Árið 1966
gerði herinn byltingu. Eftir að
hershöfðinginn, sem þá tók sér
forsetavald, hafði verið myrtur,
hófst Gowon ofursti til valda og
stjórnaði hann í níu ár eða til
1975.
Það var í valdatíð hans, sem
Biafrastyrjöldin var háð, en litlu
munaði, að hún leiddi til þess að
Nígería skiptist í tvö eða fleiri
ríki. Ef Biafra hefði hlotið sjálf-
stæði, myndu fieiri þjóðflokkar
hafa farið að hugsa sér til hreyf-
ings og krefjast sjálfstæðis á sínu
landsvæði.
Gowon var steypt af stóli,
þegar hann sótti ráðstefnu í
London, og hefur hann ekki
reynt að snúa heim aftur.
Það var Rufai Mohammad
hershöfðingi, sem tók við af
Gowon, en hann naut valdanna
um skamma hríð. Hann var
myrtur í uppreisnartilraun ári
síðar og hófst Olusegun Obas-1
anjo þá til valda.
Obasanjo setti sér það mark-
mið að endurreisa lýðræðis-
stjórn, og vildi taka bæði stjórn-
arform Breta og Bandaríkjanna
til fyrirmyndar.
Landinu er skipt í 19 fylki og
er þá m.a. miðað við helztu
þjóðflokka landsins. Hvert fylki
hefur heimastjórn og kýs svo
fimm fulltrúa í efri deild
þingsins. Neðri deildin er kosin
með svipuðum hætti og brezka
þingið eða neðri málstofan.
Embætti forsetans er svipað
embætti Bandaríkjaforseta.
Nýja stjórnarskráin kom til
framkvæmda 1979 og fóru þá
fram forsetakosningar. Mest bar
þá á þremur frambjóðendum.
Tveir þeirra voru gamlir í hett-
unni og höfðu hafizt til valda í
vissum landshlutum meðan Níg-
erta var undir nýlendustjórn
Breta.
Annar þeirra var Azikiwe,
sem studdist við Ibo-þjóðfiokk-
inn, sem býr í vesturhluta
landsins, en hinn var Awololo,
sem studdist við Yoruba-þjóð-
fiokkinn í austurhlutanum. Hvor
þessara þjóðfiokka um sig telur
um 15% þjóðarinnar.
Þriðji frambjóðandinn, sem
armanna í Biafrastríðinu, og
naut í staðinn stuðnings hans í
kosningabaráttunni nú. Annars
var Ojukwu ckki á fiæðiskeri
staddur, því að hann hafði stofn-
að til arðvænlcgs atvinnurcksturs
á Fílabeinsströndinni.
Verðfallið á olíunni hefur hins
vcgar reynzt Shagari þungt í
skauti, því að það hefur mjög
þrengt að Nígeríu. Allar áætlanir
höfðu veriö miðaðar við það, að
olíugróðinn héldist áfram og
stofnað til mikilla skulda í trausti
þess. Nú er komið að skulda-
dögum á sama tínia ogolíutekjur
dragast saman.
Atvinnuleysi og verðbólga
hafa komið í kjölfarið. Shagari
réð nokkra bót á atvinnuleysinu
með því að reka heim á aðra
milljón Ghanamanna, sem
höfðu fiutt til Nigeríu meðan
velgcngnin var þar mest. Þetta
mæltist vel fyrir í Nigeríu, en
verr fyrir annars staðar vegna
þeirrar hörku, sem var beitt við
brottreksturinn.
Nígería cr fjölmennasta ríki
Afríku. íbúarnir þar eru senni-
lcga í kringum 95 milljónir.
Þjóðflokkar eru margir, eins og
nokkuð má ráða af því, að um
250 tungumál og mállýzkur eru
talaðar í landinu, en enska er
aðalmálið. Sambúð þjóðflokk-
anna hefur gengið misjafnlega á
liðnum tíma, en furðu ntikil
samvinna tókst undir nýlendu-
stjórn Breta. Það hefur í stórum
dráttum haldizt áfram, þegar
Biafrastríðið er undanskilið.
Það þykir á vissan hátt mikill
atburður. að frjálsar kosningar
hafa farið fram í Nígeríu í annað
sinn eftir að herstjórninni var
aflétt. Oftast hafa frjálsar kosn-
ingar ekki farið fram í Afríku
nema í eitt skipti undir slíkurn
kringumstæðum. Einhver hers-
höfðinginn Itefur gripið í taum-
ana áður en kosið yrði aftur.
Þórarinn
Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar