Tíminn - 03.01.1984, Side 5

ÞRIÐJUDAGUR 3. JANÚAR 1984
helst í eitt skipti fyrir öll. Við skulum
setja okkur það markmið að skapa
atvinnulífinu traustan grundvöll á nýju
ári. Ég legg einnig áherslu á, að það
svigrúm-, sem við höfum, verði notað til
þess að bæta kjör þeirra, sem lökust kjör
hafa. Efnahagur einstaklingsins og fjöl-
skyldunnar er einnig mikilvægur.
Þegar þetta hefur tekist, er ég sann-
færður um, að aðstaða okkar íslendinga
verður talin óvenju góð og betri en
flestra annarra þjóða.
Við eigum nóg landrými og landið er
gott og mengun lítil. Gróðureyðing hef-
ur að vísu orðið of mikil, en því má
auðveldlega snúa við.
Auðlindirnar til lands og sjávar eru
endurnýjanlegar og geta, ef rétt er með
farið, tryggt þau lífskjör, sem við höfum
nú. Á þessum sviðum má auk þess enn
stórlega auka verðmæti með betri nýt-
ingu og nýjum framleiðslugreinum. Ég
nefni fiskeldi og loðdýrarækt sem dæmi
um stórkostlega möguleika. Aðrar auð-
lindir landsins eru enn lítið nýttar og
geta orðið grundvöllur nýrrar sóknar til
betri lífskjara. Orkan í fallvötnum og
jarðvarma er aðeins að litlu leyti nýtt og
verður verðmeiri með hverju ári.
Allt er þetta mikilvægt, en þó er
ótalinn sá auður, sem líklega er mestur,
auðurinn í okkursjálfum. íslenska þjóð-
in er vel menntuð og býr yfir mikilli
þekkingu. Sú þekking er þegar orðinn
grundvöllur að ýmiss konar háþróaðri
framleiðslu, þótt í smáum stíl sé enn.
Hugvitssemi þeirra, sem haslað hafa sér
völl á ýmsum sviðum rafeindaiðnaðar-
ins, er aðdáunarverð, svo dæmi sé nefnt.
Ég er sannfærður um, að í þekkingunni
liggur okkar mesti vaxtarbroddur. En
slíkt framtak er vonlaust nema efnahags-
lífið sé heilbrigt. Þekkingin getur jafn-
framt orðið til aðstoðar vanþróuðum
löndum, því fátt skortir meira þar.
Vel má vera að hagvöxtur næstu ara
verði aldrei eins mikill og hann hefur
verið undanfarin ár, en það er líka
óþarft. Okkur er áreiðanlega hollt að
hægja á í lífskjarakapphlaupinu, en
huga meira að því, sem mannlífið bætir.
Fyrir skömmu var ég daglangt á
fjöllum í dasamlegu vetrarveðri. Allt var
svo hreint, fagurt og friðsælt. Vandamál-
in hurfu og svörin urðu augljós. Slíka
staði eigum við um allt land, aðeins
steinsnar frá flestri byggð. Þær eru ekki
margar þjóðirnar í mannfjöldahafinu,
sem eiga slíkan auð.
Gæði landsins og þeir kostir, sem við
eigum, eru margir og góðir. Framtíðar-
þróun má hins vegar ekki ráðast af
tilviljun. Henni viljum við ráða sem
mest sjálfir. Til þess að svo megi verða,
er nauðsynlegt að við búum okkur sem
best undir framtíðina. Því hef ég lagt til
í ríkisstjóminni, að framkvæmt verði
langtímamat og spáð um þjóðfélagsþró-
un næsta aldarfjórðung. Slíkt starf þarf
að vinnast af vandvirkni, ef það á að
verða raunhæft og unnt að byggja á því
framfarasókn. En þannig unnið getur
það orðið ómetanlegt fyrir opinbera
aðila, atvinnureksturinn og einstaklinga.
Við gerum okkur þá betur grein fyrir
því, hvar við stöndum og hvert við
stefnun. Á þeim miklu tímamótum, sem
nú eru, er það nauðsyniegt.
Tímabært er, að við hefjum okkur
upp úr þeirri bölsýni, sem einkennt
hefur verðbólgu- og lífskjarakapphlaup
undanfarinn na ára, enda framtíðin
björt, ef vel er á málum haldið.
Góðir íslendingar.
J þessu ávarpi hef ég forðast talnalest-
ur um erlendar skuldir, vísitölu og fleira
í efnahagsmálum, sem stöðugt glymur í
eyrum. Þann mikla árangur, sem náðst
hefur, finnur hver maður í sínu eigin lífi.
Ég hef hins vegar talið nauðsynlegt að
benda á ýmis alvarleg vandamál, sem
rekja má til efnahagsástands undan-
farinna ára. Með því vil ég leggja áherslu
á þá bjargföstu skoðun mína, að þjóð-
inni sé lífsnauðsynlegt að ná föstum
tökum á efnhagsmálum. Um þáð skulum
við taka höndum saman á nýju ári.
Vafalaust getur framtíðin í okkar
fagra og góða landi orðið ágæt. Það mun
hún verða ef við snúum bökum saman í
nýrri sókn til bættra lífskjara og betra
mannlífs.
Við skulum jafnframt vona, að í
heimsmálum verði breyting og þokist til
betri vegar. Að því munum við íslend-
ingar stuðla eftir mætti.
Megi þessar vonir rætast á árinu 1984.
Þá ósk flyt ég íslendingum öllum um leið
og ég þakka það ár sem er að líða. Megi
friður og farsæld ríkja á nýju ári.
Ávarp forseta íslands, Vigdísar Finnbogadóttur, á nýársdag:
„ENGIN ÞJÓÐ MA
GLEYMfl FORTÍD SINNI”
Ég óska öllum landsmönnum gleðilegs
árs.
Þjóð má aldrei gleyma fortíð sinni.
Með hækkandi sól á því ári sem nú fer í
hönd horfuní við til þess að halda upp á
merkilegt þjóðarafmæli. Um þetta leyti
fyrir réttum fjörtíu árum, árið 1944, dró
til mikilla tíðinda á íslandi. Hafist var
handa um undirbúning lýðveldistöku.
Ríkisstjórn íslands lagði fram á Alþingi
tillögu um sambandsslit við konungsrík-
ið Danmörku og jafnframt var lögð fram
lýðveldisstjórnarskrá þjóðar okkar.
í þjóðaratkvæðagreiðslu sem fram fór
um málið 20.-23. maí varð mesta kjör-
sókn sem um getur á íslandi. 98.6%
atkvæðabærra manna gengu að kjör-
borðinu til að láta í ljós vilja sinn og 99
lA% greiddu atkvæði með fullum skiin-
aði við Danmörku. Ákveðið var að
lýðveldið skyldi stofnað á hinum forn-
helga stað íslendinga á Þingvöllum 17.
júní það ár, á afmælisdegi Jóns Sigurðs-
sonar, forseta Hins íslenska bókmennta-
félags og frelsishetju íslendinga á 19.
öld. Hann var ávallt nefndur Jón
forseti. Mestan hluta ævi sinnar bjó
hann í Kaupmannahöfn, bar sem hann
barðist fyrir sjálfstæði íslendinga og
brýndi nokkuð sinnulausa landa sína til
dáða í hvatningagreinum sem hann sendi
heim til íslands í tímariti sínu Nýjum
Félagsritum.
Sumarið 1944 geysaði heimsstyrjöldin
síðari umhverfis ísland á fimmta ári.
Daglega bárust til landsins fregnir af
vígamálum. Mannslíf og verðmæti voru
einskis virt í þeim hildarleik og bera enn
margar þjóðir þess merki. Enda þótt
íslendingar færu ekki varhluta af þeim
ógnarlega ófriði milli manna stefndu þeir
fast að sínu marki. Haldin var mikil
lýðveldishátíð á Þingvöllum hinn 17.
júní 1944, núverandi stjórnarskrá okkar
samþykkt einróma og fyrsti forseti lýð-
veldisins kjörinn. Þar var Sveinn
Björnsson.
Hann hafði verið ríkisstjóri á íslandi
frá því í styrjaldarbyrjun, áður sendi-
herra okkar í Kaupmannahöfn, en kall-
aður heim til ráðgjafar um utanríkismál
er sambandið rofnaði milli Danmerkur
og íslands vegna heimsmálanna.
- Með lýðveldistökunni urðu mestu
þáttaski! til framfara í þjóðarsögu ís-
lendinga.
Því eru þessir atburðir rifjaðir hér upp
í smáatriðum að því hefur æ oftar
brugðið fyrir undanfarið að þeir séu að
firnast í minni manna. En þeir mega
aldrei gleymast og aldrei verða þeir
fullþakkaðir. Hugarþel íslendinga og
íslandsvina við lýðveldisstofnun er varð-
veitt í ótal ræðum sem fluttar voru.
„Sumir dagar í ævi þjóðanna eru eins og
tindar, sem gnæfa hátt og við himin,
sveipaðir Ijóma hækkandi sólar. Dagur-
inn í dag er slíkur dagur í sögu hinnar
íslensku þjóðar. Því er það mikil gæfa og
óumræðilegt fagnaðarefni að mega lifa
þennan dag, upprisudag hins íslenska
lýðveldis", sagði einn ræðumanna á
Þingvöllum á ógleymanlegum degi 1944
- og annar:
„Bjartasti dagur í sögu þjóðar vorrar
í mörg hundruð ár er upp runninn.
Fagnaðaralda fer um alla þjóðina frá
innstu afdölum og fram á annes..."
Hjá hvorugum þessa einörðu ættjarð-
arvina var það ofmælt. Um það ber vott
einhuga vilji íslendinga til að ráða mál-
um sínum sjálfir með eigin lýðveldiiGæði
lýðveldis okkar og sjálfstæðis eru svo
augljós að á þau verður æ og aftur að
minnast. Einnig tildraganda þess hvernig
við öðlumst þau.
Því engin þjóð má gleyma fortíð sinni.
Af fortíðinni má draga mikinn lærdóm
til aukinnar visku og allar þjóðir eru
hverju sinni niðurstaða þess sem á
undan er gengið í sögu þeirra.
Það er mikið ævintýri hvernig íslensk
þjóð hefur vaxið og dafnað á fjórum
áratugum. Þegar iýðveldið var stofnað
voru íslendingar rétt 126 þúsund en eru
nú rúmlega 238 þúsund. Þeim hefur
fjölgað um 112 þúsund manns, sem
ganga jafnt og þétt til liðs við að reka
þjóðarbúið eftir því sem tíminn rennur
sitt skeið. Og fjölgar enn til farsældar. Á
fjörtíu árum höfum við orðið vitni að
vaxandi hagsæld og velmegun, stórir
byggðakjarnar hafa risið um allt land,
virkjanir og verksmiðjur hafa verið reist-
ar, húsakostur og tæknivæðing í sveitum
er til þeirrar fyrirmyndar að athygli
vekur. Við höfum eignast flota og fiski-
ver, iðnaður hefur blómgast. Síðast en
ekki síst ber að minnast þess sem hefur
áunnist við að græða sjálft landið.
Aldrei megum við tapa sýn af því
mikilvæga samstarfi þegnanna í vantrú á
að hvergi sé neitt jákvætt í sjónmáli.
Okkur ber alla tíð að nota hvert eitt
aukahandarvik til að hlú að þessu gjöfula
landi. Allt sem gróðursett er og gert af
bjartsýni og trú á landið kemur ti! góða
þegar fram líða stundir.
Öll þau ár sem upplýstur hugur og
gjörv hönd hafa starfað saman í þessu
landi höfum við lagst á eitt um að gera
landið byggilegra og líf fólksins sem í
því býr svo viðunarlegt sem raun ber
vitni. Þrekvirki okkar hefur verið að
gera hér allt úr garði sem hér byggju
milljónir en ekki 240 þúsund manns er
standa hér undir sjálfstæðum þjóðarbú-
skap. Við eigum allt Islendingar, sem
velmegunarþjóðir erlendis hafa skapað
sér - ef ekki nokkuð meira. Fámenni
okkar gerir það að við þekkjum svo til
öll hvert til annars, vitum um ættir hvers
annars og vitum um kjör nágrannans.
Kjör okkar' allra sem heildar er okkur
sameiginlegt hagsmunamál. Við búum
við þau gæði umfram flestar þjóðir, að
samstaða okkar er slík að á íslandi fær
helst enginn að deyja einn, né heldur að
fæðast ti! þjóðfélagsins aleinn og um-
komulaus. Við erum stundum ósköp
gleymin á þennan munað, sem þó gerir
okkur að þeirri þjóð sem við erum á
líðandi stundu.
Til þessa nýja árs göngum við nú fram
með eigur okkar og menningu í handrað-
anum. Með íslenska menningU okkar í
veganesti ásamt nokkrum veraldarauði,
leggjum við á nýjan bratta. Við erum í
þessu landi sérhver einstaklingur arftaki
alls þess sem unnið hefur verið til að
skapa þjóðarheild.
Við eldri höfum lagt þar hönd á’plóg,
þeir sem yngri eru grípi handtakið og
rétti það að nýjum þjóðfélagsþegnum.
Þetta handtak er ávallt gefið með trú
á framtíðina. Annars væri það ekki til.
Mér hefur innanlands sem utan orðið
tíðrætt um menningu íslendinga og reynt
að vekja á henni athygli. En svo má lengi
hrópa eitt orð að menn hætti að heyra,
nema þeim sé því Ijósara inntak þess.
Menning er dregið af orðinu maður og
táknar framlag mannsins til allra þátta
samfélagsins, þróunar þess og uppbyg-
gingar. Sérhver þjóð í heimi á sér sína
menningu sem er að hluta til erfikenn-
ingar um hvernig menn fortíðar hafa
lifað og unnið. Það er fyrir íslenska
tungu, sameiningartákn þjóðar okkar að
við þekkj um sögu forfeðra okkar og líf.
Orðið er dýrmætt. Hvenær sem við
Iátum í okkur heyra flytjum við hugsun
okkar út og metnaður okkar er að hún
sé sem jákvæðust. Mikil svartsýni slævir
hugann, skapar vonleysi og brýtur niður
baráttuþrek. Þótr við séum fámenn á
mælikvarða stórþjóða og land okkar
lítið mælt við hin stóru meginlandssvæði
getur jákvæð rödd okkar vegið þungt.
Það er hlustað á okkur íslendinga í
heiminum ef við trúum á það sem við
erum að segja. Orð okkar verða varð-
veitt. Til þess verndum við hið ritaða
mál okkar og aðal þess bókina.
„Róið íslendingar - nú er lag—“ sagði
Jón Sigurðsson, þegar hann sendi
löndum sínum boð fyrir hundrað árum
um að vel mætti í þeim heyrast í þeirra
eigin sjálfstæðisbaráttu. Honum og þeim
sem hann blés þá anda í brjóst eigum við
að þakka hver við erum.
Róið nú íslendingar til að halda giftu
okkar í samstöðu þótt gefi á bátinn.
Róið nú ennfremur í samfélagi þjóða til
að mál okkar heyrist um víða veröld til
austurs sem til vesturs. Boðskapur okkar
til heimsins hlýtur að vera friðarboð-
skapur. Við íslendingar erum stolt þjóð.
Við vitum að við ráðum okkur sjálf, og
fáum ráðið við okkar mál, ef við fáum
aðeins að ganga til leiks í samfélagi
þjóðanna með tryggingu fyrir heimsfriði.
Þá verður okkur lífið enn betra þegar
fram líða stundir á eylandi okkar norður
í höfum, sem okkur hefur tekist að
virkja til að hýsa betra mannlíf en
nokkru sinni áður hefur þekkst í þessu
landi.
Við þessi áramót beini ég enn máli
mínu til unga fólksins. Ég bið það gæta
vel lífs síns. í því felst von okkar og
framtíð. Allt sem gert er í trássi við lög
og reglur samfélagsins getur drcgið á
eftir langan slóða óhamingju. Gætið að
heilsu og umfram allt varist vágesti sem
spilla henni. Þjóð okkar má engan
einstakling missa um aldur fram. Það á
að rækta það sem búið er að sá til, leggja
vinnu í að viðhalda því og ekki kasta
neinu á glæ.
Það er ósk mín okkur íslendingum til
handa að við megum minnast 40 ára
afmælis lýðveldis á íslandi í sátt við okkur
sjálf og sem fyrirmynd friðarvilja öðrum
þjóðum til eftirbreytni.
Þar ofan á skaðar ekki að bæta þeirri
hlýju scm býr með okkur öllum, því
þegar til kastanna kemur vill ekkert
okkar viljandi illt öðrum gcra.
Gleðilegt nýtt ár.
Límmiðaprentsmiðjan
Límmerki
orentar
Lelðréttlngamlða
Til yfirlímlnga
áður prentaðra
gagna -
Aðvörunar - og
Leiðbelningamiða \
og margt fleira
Límmerki
Síðumúla 21
105 Reykjavík
Siml 31244