Tíminn - 03.01.1984, Qupperneq 7

ÞRIÐJUDAGUR 3. JANÚAR 1984
7
Ast með afborgunum
■ John Marten í Edinborg
hafði sérstakan vasa á fötum
sínum, sem hann kallaði „ástar-
vasann“. Þessi vasi varviðhjarta
hans, og þar geymdi hann „ást-
arpeningana“ sína, sem hann
svo kallaði.
I þennan vasa setti John pen-
inga samsvarandi því, að hann
hefði boðið með sér dömu, hvort
sem var í bíó eða hann fór út að
borða, en ungi maðurinn var
alltaf einsamall, er hann fór út
að skemmta sér.
Þannig gekk þetta í fjögur ár,
í hvert sinn sem John lyfti sér
eitthvað upp, - fékk sér glas á
bar, eða fór eitthvað annað út að
skemmta sér, þá borgaði hann
samsvarandi þeim kostnaði t
ástarvasann.
Eftir ljögur einmanaleg ár átti
Johnny 600 sterlingspund, sem
hann hafði safnað í vasann, og
þá keypti hann sér farmiða í
heimsreisu á skemmtiferðaskipi.
- í heintsreisunni kynntist hann
stúlku og þau urðu ástfangin og
giftu sig. Sjálfur sagði hann, að
þaö mætti segja að hann hefði
„fengið ástina sína með afborg-
unum“...
■ - Ekki vera hræddur, litli andarungi, eg
þér neitt.
segir Rita, fóstra jagúarins
■ Litli guli andarunginn heitir
Alice og er að byrja að sjá sig um
í heiminum. Al ice kannekkiað
hræðast enn, og því leggur hún
ekki á flótta þótt jagúarinn teygi
loppuna til hennar. Reyndar hef-
ur Alice litla ekki svo mikla
ástæðu til ótta, því að jagúarinn,
sem heitir Jasmin, ersvo vinalegt
og gott dýr, að það er eins og
enginn skyldleiki sé milli Jasmin
og ættingja hennar í frumskógin-
um.
Jasmin jagúar og Alice andar-
ungi voru til sýnis í Southam-
dýragarðinum í Warwickshire í
Englandi. Eigandi hans er Ray-
mond Graham-Jones. Rita,
kona hans, hefur sjálf aliö upp
jagúarinn Jasmin, og segir dýrið
líkara heimilisketti en villidýri í
skógi. T.d. fer hún daglega í
göngutúr með Jasmin í bandi um
nálægar götur. Rita segir líka að
Jasmin sýni andarunganum sér-
staklega góðvild, þó af kattaætt-
inni sé.
.hans rannsakað hjörtu manna
sem hefðu látist skyndilega, ým-
ist af slysförum eða hefðu dáið
skyndilega hjartadauða. Margt
athyglisvert hefði komið út úr
þessum rannsóknum. svo sem
það að hjartað væri mjög við-
kvæmt fyrir breytingum á matar-
æði. Það yrðu m iklar breytingar
á hjartavöðva við það að maður
færi í megrun. í því sambandi
sagði dr. Sigmundur: „Ef þú
ætlar að fara í megrun og lækka
líkamsþungann um svona 10 til
15% á tveimur vikum, þá verða
mjög áhugaverðar breytingar á
hjartanu sjálfu, og það vissum
við raunar alls ekki, en það eru
hliðstæðar breytingar og verða á
hjartanu við mikið streituálag.
Þetta eru vísbendingar um það
hvað vert væri að skoða síðar, en
það eru margar spurningar á
þessum vettvangi, sem vert er að .
glíma við.“
Aðspurður um hvort þessar
rannsóknir væru spennandi verk-
efni, svaraði dr. Sigmundur: „Já,
ég tel svo vera. Við höfum
a.m.k. haft ákaflega mikla
ánægju af að glíma við þetta og'
ég hef haft mjög gott samstarfs-
fólk í þessum rannsóknum. Þær
hafa ekki verið unnar af neinum
einum manni, heldur samstilltu
liði. Samstarfsmenn mínir hér í
Raunvísindastofnun Háskólans
eru Ágústa Guðmundsdóttir,
Edda Benediktsdóttir, Elsa
Benediktsdóttir, og Guðrún
Skúladóttir. Auk þess höfum við
átt ágætt samstarf við læknadeild
og þar höfum við notið ómiss-
andi aðstoðar prófessors Jónasar
Hallgrímssonar, en hann hefur
unnið með mér að þessum rann-
sóknum í gegnum árin.“
Dr. Sigmundur sagðist hafa
skrifað um þessar rannsóknir
sínar í fagtímarit að mestu leyti
erlendis og auk þess sagðist hann
hafa flutt fyrirlestra bæði hér
heima og erlendis fyrir ýmsa
aðila, svo sem lækna og lyfja-
fræðinga. Hann sagðist einnig
hafa haft ágæt tækifæri til þess að
segja frá rannsóknunum á ýms-
um ráðstefnum erlendis.
Dr. Sigmundur var að lokum
spurður að hverju rannsóknir
hans myndu einkum beinast á
næstunni og svaraði hann þá:
„Við höldum áfram rannsókn-
um, einkum á áhrifum streitu á
hjartað, og einnig munum við
reyna að rækta ýmsar frumu-
tegundir úr hjartanu sjálfu og
gera athuganir á frumum úr
hjartavöðvanum og kransæð-
um.“ -AB
erlent yfirlit
■ RÉTT fyrir áramótin gerði
herinn í Nígeríu stjórnarbylt-
ingu. Byltingin virðist hafa tekizt
og farið friðsamlega fram.
Svo virðist, að það hafi veríð
Muhammed Buhari hershöfð-
ingi, sem gekkst fyrir bylting-
unni. Buharierfertuguraðaldri.
Hann hefur gegnt áður ýmsum
mikilvægum trúnaðarstörfum og
þykir hafa reynzt vel. Meðal
annars var hann olíumálaráð-
herra í stjórn Olusegun Obas-
anjo, sem var forseti herstjórnar-
innar, sem fór með völd á
árunum 1976-1979.
Byltinguna hefur Buhari rétt-
lætt með því, að tilgangur hennar
sé að uppræta spillingu, sem hafi
verið orðin mikil, og að rétta við
fjárhag landsins, sem sé að hruni
kominn. Hvort tveggja er þetta
rétt, en spurningin er sú, hvort
hinni nýju stjórn takist betur en
fyrirrennurum hennar.
Enn er ekki nánar vitað um
Mj| A
■ Obasanjo var forseti, þegar Buhari var olíumálaráðherra.
Nígería er áhrifamesta ríki
hlökkumanna í Afríku
Bylting þar er því sögulegur atburður
stefnu hinnar nýju ríkisstjórnar
í innanlandsmálum eða utan-
landsmálum. Hún hefur þó lýst
yfir því, að staðið verði við allar
skuldbindingar gagnvart öðrum
ríkjum.
Ékki er vitað, þegar þetta er
ritað, hvar Shagari, sem var
kjörinn forseti 1979 og endur-
kosinn á síðasta ári, er niður-
kominn. Hann þótti ekki að-
gerðamikill forseti og hefur efna-
hagsástandið versnað í stjórnar-
tíð hans, en að ýmsu leyti er þó
óviðráðanlegum orsökum um að
kenna, eins bg þurrkum í stórum
hlutum landsins og óhagstæðum
olíuviðskiptum
Olían hefur séð fyrir um 95%
af útflutningstekjum landsins og
skapaði mikla velmegun á þeim
tíma, þegar olíuverðið var hæst.
Þetta kom Nígeríumönnum í
koll síðar.
NÍGERÍ A er víðlent ríki eða
níu sinnum meira að flatarmáli
en ísland. Það er fólksflesta ríki
Afríku. í skýrslum er íbúatalan
mjög á reiki, en oftast talin frá
85-95 milljónir. Fólksfjölgun
hefur verið ör og er því spáð, að
skammt líði þangað til hún kemst
yfir 100 mijlljónir.
Margir þjóðflokkar búa í Níg-
eríu. Landið varð fyrst til sem
ein stjórnarfarsleg heild undir
stjórn Breta um og eftir aldamót-
in síðustu,en Bretar byrjuðu að
koma þar á nýlenduskipun eftir
1850, er þeir hertóku Lagos og
nálæg héruð, en síðan færðu þeir
veldi sitt út hægt og bítandi.
Sameining hinna ýmsu lands-
hluta og þjóðflokka byggðist
ekki á neinum eðlilegum for-
sendum öðrum en þeim, að Bret-
um fannst þetta fyrirkomulag
henta sér.
Því var eðlilegt að sambúðin
gengi misjafnlega eftir að Níger-
íumenn fóru að fara einir með
öll sín mál, en Nígería hlaut fullt
sjálfstæði 1960. Áður höfðu ver-
ið þar þrjú heimastjórnarríki
undir forustu Breta.
Heimastjórnarríkin höfðu
verið miðuð við þrjá stærstu
þjóðflokka landsins. í norðri
voru það Hausar, sem eru lang-
fjölmennasti þjóðflokkurinn, í
suðaustri Jarubar, þarsem Lagos
er, og í suðvestri íbóar. Norðan-
menn eru yfirleitt múhameðs-
trúar, en sunnanmenn kristinnar
trúar.
Á nýlendutímanum voru íbó-
ar einna fyrstir af þjóðflokkun-
um að tileinka sér vestræna
menningu, einkum í verklegum
Shagari hefur verið sviptur völdum.
efnum. Þetta átti sinn þátt í því
að þeir gerðu kröfu til meira
sjálfstæðis eftir að Nígería var
sameinuð undir eina stjóm:
Þetta varð orsök Biafra-styrjald-
arinnar á árunum 1966-1969,
þegar íbóar stofnuðu sjálfstætt
ríki, Biafra. Stríði þessu lauk
með ósigri íbóa og leið Biafraríki
þá undir lok.
Á ýmsu hefur oltið með stjórn-
arfar í Nígeríu síðan landið varð
sjálfstætt 1960. Þá fóru fram
lýðræðislegar kosningar. Þá náði
norðanmaður, Tafawa Balcwa,
kosningu sem forsætisráðherra,
en Bretadrottning var þá enn
þjóðhöfðingi ríkisins. Það
breyttist 1963, er Nígería var
gerð að lýðveldi. Balewa var
kosinn forseti 1964, en tæpum
tveimur árum síðar var hann.
myrtur af uppreisnarmönnum í
hernum, sem tóku völdin í sínar
hendur undir forustu Irohsi hers-
höfðingja, sem tók sér forseta-
nafnbót.
Ironsi naut valdanna ekki
lengi, því að hann var myrtur
skömmu síðar. Þá tók við for-
setatigninni Gowon hershöfð-
ingi, sem ekkert hafði verið við
Þórarinn
Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar ittm
morðið á Ironsi riðinn. Hann var
forseti mcðan á Biafrastríðinu
stóð og þótti að ýmsu leyti reyn-
ast dugandi stjórnandi.
Gowon hafði lýst yfir því, að
hann ætlaði sér ekki að vera
forseti lengi og markmið hans
væri að endurrcisa lýðræðis-
stjórn. Þegar Gowon frestaði
hins vegar auglýstum kosningum
1974, fóru ýmsir að verða von-
daufir um þessa fyrirætlun hans.
Hann bar því hins vegar við, að
það hefði rcynzt erfiðara að
semja réttar kjörskrár en gert
hefði verið ráð fyrir og stafaði
frestunin af því.
Nokkrir hershöfðingjar undir
forustu Rufai Mohammed hers-
höfðingja sættu sig ekki við þessa
skýringu og viku Gowon úr em-
bætti sumarið 1975, þegar hann
var staddur í Bretlandi. Moham-
med tók sér forsetavald, en var
myrtur skömmu síðar.
Þá varð Olusegun Obasanjo
forseti og stóð hann við það
fyrirheit sitt að efna til kosninga
og sjá um lögmæta framkvæmd
þeirra. Obasanjo stóð einnig við
það loforð sitt að láta af völdum
nær strax að kosningum loknum.
í kosningunum 1979 var Shagari
kosinn forseti, eins og áður segir.
HINN NÝI forseti Nígeríu,
Mohammed Buhari, var olíu-
málaráðherra í stjórn Obasanjos
og þótti reynast allvel, enda lék
þá flest í lyndi í þeim efnum.
Síðan hefur snúizt á ógæfuhlið
og það meðal annars leitt til
þess, að í fyrra voru milljónir
Ghanamanna reknir frá Nígeríu
með harðri hendi. Þeir höfðu
komið til Nígeríu meðan vel-
gengnin var þar mest vegna
olíugróðans og framkvæmdir gíf-
urlegar á öllum sviðum. Óhagó
stæð olíuviðskipti hafa valdið
gífurlegum samdrætti og at-
vinnuleysi.
Undanfarið hefur staðið yfir
deila milli þingsins og Shagari
forseta um afstöðuna til OPEC-
samtaka helztu olíuríkja. Þingið
hefur viljað að Nígería gengi úr
samtökunum og hefði frjálsar
1 hendur um framleiðslu og sölu.
Forsetinn hefur verið því mót-
fallinn. Ef til vill hefur þessi
ágreiningur leitt til byltingarinn-
ar.
Þar sem Nígería er langfjöl-
mennasta Afríkuríkið, getur.
traust ríkisstjórn þar ráðið miklu
um gang mála í Afríku. Þess
vegna vekur stjórnarbylting þar
meiri athygli en í öðrum ríkjum
Afríku.