Tíminn - 12.02.1984, Blaðsíða 2

GÓÐIRISLENDINGAR
og aðrir Islendingar
— Eru þetta einkunnarorð þeirra sem vilja óbreytta kjördæma-
skipan, og segjast færa þá ösk fram I nafni jafnréttis?
■ Vcstur-Húnvetningar vöktu upp
gamlan draug á Alþingi fyrr í þessari
viku, er þeir afhentu Steingrími Her-
mannssyni forsætisráðherra undirskriftir
660 Vestur-Húnvetninga, þar sem því er
mótmælt að þingmönnum verði fjölgað,
en samkvæmt frumvarpi að nýrri kjör-
dæmaskipan er gert ráð fyrir því að til
þess að unnt verði að jafna vægi atkvæða
til muna, þótt algjör jöfnun náist ekki,
að alþingismönnum verði fjölgað um 3.
Það lætur nærri að um 80% Vestur-Hún-
vetninga hafi undirritað mótmælin og
eru þau borin fram í nafni Landssamtaka
um jafnrétti og stjórnarskrá, eins furðu-
legt og það kann nú að hljóma, þegar
kannað er hvað við er átt - en efni
mótmælanna er auðvitað einungis það
að viðhalda því misrétti sem viðgengist
hefur í kjördæmaskipan hér á landi um
langa hríð. Dreifbýlingar eru því eina
ferðina enn komnir af stað í vígahug,
staðráðnir í því að viðhalda því misrétti
sem ríkir í kjördæmaskipan okkar ís-
lendinga, þar sem þéttbýlingar þurfa að
sætta sig við þá dapurlegu staðreynd, að
þeir eru vegnir og léttvægir fundnir, þar
sem vægi atkvæða þeirra er. Að þessu
sinni fara dreifbýlingar af stað undir
vafasömu dulnefni og kenna sig við
jafnrétti, þannig að nú er ef til vill enn
meiri ástæða en ella, að hafa vakandi
auga fyrir áróðri þeirra. Það þarf góðan
kjaft til þess að verja slæman málstað,
og þá einkunn má ugglaust gefa þeim
sem tala gegn því að einn maður eigi að
hafa eitt atkvæði, en ekki brot úr
atkvæði. Það er ljóst af þessu nýjasta
upphlaupi dreifbýlinga að þeir eru stað-
ráðnir í að viðhalda misréttinu sem er í
núskipan kjördæmamála, enda létu
Húnvetningarnir þau orð falla við for-
sætisráðherra fyrr í vikunni, að ef þessar
undirskriftir þættu ekki næg vísberiding
um vilja þjóðarinnar (en Húnvetnin-
garnir fullyrtu aðsvoværiljþá vrði slíkrt
söfnun haldið áfiam í öðrum lands -
hlutum. Við þéttbýlingar bjóðum þá
velkomna hingað í Reykjavíkurkjör-
dæmi og Reykjaneskjördæmi, í söfnun-
arerindum, eða fáum við kannski ekki
að vera með?
Nýja frumvarpið aðeins
skref í rétta átt
Auðvitað vilja dreifbýlingar viðhalda
því misrétti sem nú viðgengst, og berjast
fyrir því að hafa áfram óeðlilega mikil
völd og áhrif miðað við atkvæðafjölda.
Það má helst ráða af þeirra sjónarmiðum
að þeir séu fyrsta flokks íslendingar.
Góðir íslendingar, sem þar af leiðandi
eigi jú að vega talsvert þyngra en
Eyrarbörnin á mölinni - annar flokkur.
Eðlilegast sé að telja slíka borgara í
kippum þrjá til fimm í hverri kippu, allt
eftir því hve skaðsemi þéttbýlisins hefur
reynst mikil hverju sinni, en mest er hún
að sjálfsögðu í Sódómu Suðvesturhorns-
ins. Það er söguleg staðreynd að enginn
afsalar sér ótilneyddur áhrifum og
völdum, og það munu dreyfbýlingar ekki
heldurgera nú.
Nýja frumvarpið um kjördæmaskip-
an er ekki það „byltingarkennt“ að það
tryggi hverjum landsmanni eitt heilt og
óskipt atkvæði, síður en svo, en það er
hins vegar skref í rétta átt, dregur úr því
misrétti sem nú tíðkast, þannig að ef það
verður að lögum, þá þarf ekki nema (!)
tæpa 3 Reykvíkinga til þess að vega upp
á moti einu atkvæði Vestfirðinga, en
eins og skipanin er í dag, þá þarf 5
Reykvíkinga til þess að vega upp á móti
einum Vestfirðingi, hvort sem um
óbreyttan Vestfjarðakjördæmismann er
að ræða, eða sterl an Strandamann. Það
er því Ijóst að cnn vantar mikið á, að
algjör jöfnuður náist, þótt nýja frum-
varpið verði að lögum, og raunar liggur
það fyrir, að algjör jöfnuður mun ekki
nást, fyrr en komið verður á einmenn-
ingskjördæmum.
Málþóf verður mikið
Nú er ekki að efa, að fyrst Húnvetn-
ingarnir komu á nýjan leik þessum
draugagangi af stað í Alþingi, og mikið
á eftir að ræða málið, rétt einu sinni, og
eiga þingmenn þeir sem sjá fram á að
tapa þingsæti, samkvæmt nýrri kjör-
dæmaskipan eftir að halda uppi miklu
málþófi í þingsölum. Ef þeir gera það
ekki, þá er þeim illa brugðið. Það verður
að teljast líklegt að málflutningur þess-
ara þingmanna verði eitthvað í þá veru
að þeirra eigin þingsæti skipti að sjálf-
sögðu engu máli í þessu máli, það sé
réttur dreifbýlinga sem sé fyrir borð
borinn hér og þar, og það þurfi að
leiðrétta, áður en farið verði að hugsa til
þess að jafna vægi atkvæða. Þetta hefur
iðulega heyrst frá blessuðum mönnun-
um, þar á ekkert lát eftir að verða á. Þeir
munu halda því á lofti að þeir þurfi að
greiða hærra orkuverð en þéttbýlingar,
þeir hljóti ekki sömu þjónustu og þétt-
býlingar, þeir hafi ekki menntastofnanir
heima í héruðum eða bæjum, Reykjavík
miðstýri öllu landinu, þar sé fram-
kvæmdavaldið, löggjafarvaldið, miðstöð
fjölmiðlunar, miðstöð menningarlífs
o.fl. o.fl. o.fl. Það sé því ekki nema rétt
og skylt að þéttbýlingar, sem fá að eyða
ævinni við þessar unaðssemdir þéttbýlis-
ins, greiði fyrir það, með því að vera
ekki metnir sömu þungavigtarmennirnir
og kjarnalandmn í dreifbýlinu, þegar
þeir eru vigtaðir á vogarskálum atkvæð-
isþungans. Pólitíkusarnir eiga án vafa
eftir að fela merkingu orða sinna í miklu
masi og fjasi, en ég giska á að þegar
verður búið að nema umbúðirnar á
brott, þá verði þetta það sem eftir
stendur.
Það væri nú þokkalegur fjandi, ef
60% þjóðarinnar (Reykvíkingar og íbú-
ar Reykjaneskjördæmis) hefðu einhver
áhrif á það hvernig opinberum gjöldum
þeirra er varið. Eins og það komi þeim
nokkuð við að hundruðum milljóna er
ausið í að halda gangandi fyrirtækjum af
byggðalegu sjónarmiði eingöngu, aldrei
nema þeir hafi greitt eins og 60% af
þessum hundruðum milljóna í ríkiskass-
ann. Hvað kemur þeim við þótt Þormóð-
ur rammi og frystihúsið á Patreksfirði
þurfi feiknarlega stór og þykk pennastrik
frá Albert, ef ekki á að láta fyrirtækið
rúlla? Hvað kemur þeim það við þótt
Þórshafnartogaraævintýri, Kröfluævin-
týri, og hverskonar óráðssíuævintýri fái
að endurtaka sig? Ekki nokkurn skapað-
an hlut, þessu eiga dreifbýlingar að ráða
í krafti styrkleika atkvæða sinna.
Málið í hnotskurn
dreifbýlismanna
Það verður að viðurkennast að hann
Aðalbjörn Benediktsson frá Hvamms-
tanga, sem hafði orð fyrir þeim Vestur-
Húnvetningum, þegar mótmælaundir-
skriftirnar voru afhentar forsætisráð-
herra nú í vikunni, sýndi blaðamanni
Tímans málið í hnotskurn dreifbýlis-
manna, er hann ræddi við hann:
Aðalbjörn var spurður hvort hann
hafnaði röksemdum stjórnarskrárnefnd-
ar fyrir fjölgun þingmanna um 3: „Það
eru ekki miklar röksemdir með því að
fjölga þingmönnum, og hvað jöfnun á
vægi atkvæða snertir, þá lítum við svo á,
að það þurfi að jafna fleira en atkvæða
vægi, “ sagði Aðalbjörn.
Aðalbjörn var spurður hvort þeir
Vestur-Húnvetningar væru reiðubúnir
til þess að standa að annars konar
kjördæmabreytingu, þar sem vægi at-
kvæða yrði jafnað með fækkun þing-
manna, þ.e. að þingmönnum dreifbý-
lustu kjördæmanna fækkaði: „Við vilj-
um ekki taka vægi atkvæða úr sambandi.
Við viljum taka á þessu f einni heild,
þannig að réttur fólksins úti á lands-
byggðinni sé tryggður líka,“ sagði Aðal-
björn.
Og hvað átti Aðalbjörn við með
þessum orðum sínum? „Það á að láta
fólkið úti á landsbyggðinni fá meiri rétt,
meiri þjónustu. Til dæmis er ábótavant
úti á landi, að við höfum ekki aðstöðu til
þess að mennta okkar fólk, hvorki
unglinga, né eldra fólk. Það er ekki
jafnrétti að við verðum alltaf að senda
þetta fólk hingað suður. Það er ekki
heldur jafnrétti á sviði orkumála, þar
sem fólk úti á landsbyggðinni þarf að
greiða hærra raforkuverð en Reykvík-
ingar. Þá eru samgöngur hjá okkur úti á
landi iðulega slæmar og víða er heil-
brigðisþjónustu ábótavant."
- Aðalbjörn drepur hér á helstu
vankanta þess að vera búsettur úti á
landi, en er slík upptalning næg ástæða
til þess að hafna breytingu í umbótaátt,
sem felur í sér aukin mannréttindi meiri-
hluta þjóðarinnar? Breytingu sem nálg-
ast það að fslendingar verði allir jafnrétt-
háir til þess að hafa áhrif á gang mála í
landi sínu? Auðvitað næst algjör jöfnuð-
ur ekki fyrr en einmenningskjördæmum
verður komið á - einn maður eitt
atkvæði, en nýja kjördæmafrumvarpið
gerir ráð fyrir málamiðlun í umbótaátt,
sem þéttbýlingar geta sætt sig við, þó að
þeir séu engan veginn hrifnir af því að
enn þurfi 3 Reykvíkinga til þess að hafa
í einn Vestfirðing að segja. Þeim finnst
það einfaldlega skárri kostur, en að það
þurfi 5 þeirra til þess að geta staðið
jafnfætis Strandamanninum sterka.
Vissulega er úrbóta þörf á mörgum
sviðum úti á landi - það vita allir. En þær
úrbætur fást ekki fram með því að
viðhalda því réttleysi sem látið er við-
'gangast með því að stór hluti þjóðarinn-
ar hefur skertan atkvæðisrétt. Ef ein-
hverjar úrbætur fást fram í skjóli þessa
réttleysis, þá eru þær sömu úrbætur illa
fengnar. Vonandi verður það ofarlega í
huga dreifbýlisþingmanna þegar frum-
varpið verður afgreitt, hvenær sem það
nú verður. Þá verður vonandi minni
ástæða til þess að núa dreifbýlingum því
um nasir, að þeirra einkunnarorð séu:
Góðir íslendingar og aðrir íslendingar.