Tíminn - 12.02.1984, Blaðsíða 14

14
V><*
SUNSJÚDAtíÚR 12. FEbRÚAR 1984
Að leita
að hinu
týnda...
heimili Hjálpræðishersins. Það var auð-
sótt mál. Foringjum hersins fannst hins
vegar „örðugt að koma Gísla í skilning
um að hann vantaði frelsun fyrir sál
sína.“ Töldu þeir, að það væri vegna þess
hve Gísli var orðinn sljóvgaður af
drykkju og „syndalífinu".
Gísli Hjálmarsson breyttist hins vegar
allur við komuna til Reykjavíkur og
lagði sérstaka rækt við drykkjusjúka,
gekk jafnvel úr rúmi sínu að nóttu fyrir
drukkna menn.
Við jarðarför Gísla Hjálmarssonar
líkti séra Bjarni Jónsson honum við
miskunnsama samverjann; hann hefði
eins og margir fallið í ræningjahendur,
en síðar hitt þá sem auðsýndu honum
miskunn.
Þegar ísa leysti
á ísafirði
Að lokunt skal greint hér frá áheiti
sjómanna á ísafirði á Samverjann, en svo
kallaðist það hjálparstarf hersins að gefa
heitar máltíðir á hernum, sérstaklega á
veturna þegar kalt var og oft lítinn mat
að fá. Vetur einn lágu allir fiskibátar á
ísafirði í höfn og komust hvergi því
þykkur ís lá fyrir allri höfninni og lokaði
henni gersamlega. Allar fiskveiðar
höfðu stöðvast af þessum sökum og sáu
menn ekki neitt annað til bjargar en að
bíða þess að gæfi úr réttri átt til að ísinn
ræki til hafs.
Þá var það að Helga Sveinssyni,
bankastjóra á ísafirði datt í hug að heita
á herinn. Urðu allir bátaeigendur á ísa-
firði ásáttir um að gefa fimmtíu krónur á
hvern bát ef ísa leysti og þeir gætu haldið
í róður á tilsettum degi.
Mikið var skrifað og skrafað um þetta
næstu daga á ísafirði. Mændu menn út á
Skutulsfjörðinn í þeirri von að rétta
bliku sæi við hafsflöt. En ísinn lá fastur
dag eftir dag og haggaðist hvergi. Hann
var sagaður og höggvinn en allt kom fyrir
ekki. Bátarnir urðu að liggja þar sem
þeim hafði verið lagt.
Daginn áður en frestur sjómannanna
rann út, sáust þess engin merki að hreyf-
ing ætlaði að komast á ísinn og ekki gaf
heldur byr í þá áttina. Voru menn nú
orðnir úrkula vonar um að þeir kæmust
á sjó næstu vikurnar. En viti menn!
Kvöldið áður en fresturinn rann út
gerðist hið ótrúlega; Fólk sem fór út und-
ir bert loft fann að vindurstóð af fjalli og
ísinn tók að hreyfast hægt og sígandi frá
landi. Ekki varð það mikiðþá um nóttina
en nóg til þess að allir bátar á ísafirði
gátu hafið róðra á ný. Áheitið varð til
þess, að herinn á Isafirði varð eitt þúsund
krónum betur staddur og vitanlega
skildu hermenn guðs á staðnum þetta
sem mikið tákn frá himnaföðurnum og
bendingu um, að almættið hefði látið til
sín taka á hcntugum tíma.
Á aldarfjórðungs afmæli Hjálpræðis-
hersins árið 1920 skrifuðu ýmsir máls-
metandi menn í Reykjavík afmælis-
kveðjur, þar á m.a. forsætisráðherrann
Jón Magnússon. Hann minntist sérstak-
lega á þann þátt í starfi hersins, sem snéri
að bágstöddum og umkomulausum
mönnum í Reykjavík og þakkaði hern-
um sérstaklcga fyrir það starf. Þegar
fram á annan áratug aldarinnar var kom-
ið voru ýmis bæjarfélög og sýslur farin að
styrkja einmitt þetta starf hersins. Við
þetta tækifæri skrifaði Sveinn Björnsson,
máflutningsmaður:
„Ég var unglingur, nýkominn í
Latínuskólann, þegar Hjálpræðisherinn
byrjaði starfsemi sína hér fyrir 25 árum,
viðtökurnar sem hann fékk, munu yfir-
leitt hafa verið fremur kuldalegar. Menn
trúðu því ekki, að þessi hreyfing, sem
hafði átt vöggu sína í öreigahverfi heims-
borgarinnar Lundúna, gæti átt við hér í
fámenninu og strjálbyggðinni norður á
hjara veraldar. Það var títt meðal jafn-
aldra minna að líta á samkomur hersins
sem alvörulitlar ærslasamkomur, sem
ódýra skemmtun fyrir fólkið. Auk þess
gengu ýmsar tröllasögur um herinn, sem
ekki voru honum til virðingarauka.
Skoðun mín er nú sú, að Hjálpræðis-
herinn geti með ánægju litið nú á árang-
urinn á 25 ára starfsemi sinni hér á landi
og að bæjarfélagið og þjóðfélagið eigi
honum þakkir að gjalda fyrir það.“
- Þ.H.
■ Maður lætur sig hafa það að sigla með hollenska fánann, þó fáni fósturlandsins væri auðvitað kærari..
H. Maas, Sædýrasaf ninu í Hardervik:
Guðrún er
hamingjusöm hérna
■ Guðrún er alveg yndislegt dýr, ég vil
segja frábært dýr, okkar uppáhaldsdýr
og er ég þá búinn að segja mikið en hún
rís svo sannarlega undir því. Hún hefur
verið við góða heilsu allt frá því að hún
kom hingað haustið 1976 og er orðin
meira en helmingi stærri og þyngri en
hún var þá. Nú er hún nærri tvö og hálft
tonn að þyngd og rúmlega fimm metrar
á lengd, risaskepna að verða. Hún á þó
eftir að þyngjast og stækka enn meira,
getur orðið allt að sjö metra löng“, sagði
H. Maas, framkvæmdastjóri Sædýra-
safnsins í Hardervík í Hollandi, þar sem
Guðrún hefur verið undanfarin átta ár.
En hvernig er Guðrún skapi farin?
„Ætli það sé ekki svipað og með
mannfólkið. Hún er falleg og veit af því.
Allir dást að Guðrúnu, þegar hún leikur
listir sínar hérna - ekki síst börnin. Hún
hefur fengið mjög góða þjálfun og er í
toppformi, þannig að maður sér, að
henni líður býsna vel, þó að ekki sé hún
í sínu náttúrulega umhverfi. Guðrún er
matvargur mikill, étur hvorki meira né
minna en þrjátíu kíló af fiski á dag og
það ekkert slor. Hún er afskaplega hrifin
af stúlkunni, sem hefur þjálfað hana upp
og sér um helstu þarfir hennar.
Á daginn eru sýningar þar sem Guð-
rún leikur listir sínar og er með ólíkind-
um hvað hægt hefur verið að kenna
þessari hetju undirdjúpanna, af íslands-
miðum. Eftir að sýningum líkur, fær hún
að borða og þá er hvíldartími um kvöld
og á nóttunni er Guðrún í aðallaug
Sædýrasafnsins með höfrungunum vin-
um sínum að leik og starfi.
Guðrún er ekki foringjaefni þó hún sé
bæði snillingur að leika listir sínar og
greinilega mjög skynsöm skepna. Hún
samlagast dýrunum mjög'eðlilega, en
ræður alls ekki yfir þeim, hún er ákveðin
en alls ekki árásargjöm eins og háhyrn-
ingar eru oft í sínu eðlilega umhverfi.
Það kemur vitaskuld til af því, að hér
hefur hún verið tamin við ákveðnar
matarvenjur og við það fer af þessum
dýrum öll tilhneiging til árása og ögrunar
við önnur dýr. Hins vegar þyrði ég að
bóka, að Guðrún yrði ekki árennileg, ef
við myndum svelta hana í svo sem viku
eða hálfan mánuð. Þá yrði hún eflaust
jafn hættuleg og hún var þegar sjómenn
á Guðrúnu náðu henni við íslandsstrend-
ur upphaflega.
En umfram allt held ég, að Guðrún sé
hamingjusamt dýr hérna og kunni vel
við sig í Hollandi" segir H. Maas að
lokum.
Þess má geta að háhyrningar verða
allt að þrjátíu ára gamlir en Guðrún er
nú um miðjan aldur. 17-20 ára gömul,
þannig að hún á eftir að eyða um
helmingi ævi sinnar í Sædýrasafninu í
Hardervik.
Texti: ÞH. — Myndir: G.E.
■ Hér sést Guðrún svamla með öðrum háhyrningum i búrinu í Sædýrasafn-
inu árið 1976.
■ Hifð frá borði að lokinni vel heppnaðri veiðiferð á Guðrúnu GK haustið '76,