Tíminn - 18.03.1984, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 18. MARS 1984
■ Ævar Petersen dýrafræðingur
sagðist aldrei hafa orðið var við
hreiður í súpunni sinni en hins
vegar kannaðist hann vel við svöl-
ungana og hina sérstæðu hreið-
urgerð þeirra.
Til að forvitnast nánar um svölung-
ana höfðum við samband við Ævar
Petersen dýrafræðing og sagði hann
okkur að það væri rétt að hér væri ekki
um eiginlegar svölur að ræða heldur
það sem vanalegast er kallað svölung-
ar.
„I stórum dráttum má skipta svöl-
unum í tvennt þ.e. bæjarsvölur og
landsvölur", sagði Ævar. „Svölungarn-
ir eru aftur á móti það sem í eina tíð
var kallað múrsvala og ættbálkurinn
sem býr til ætu hreiðrin kallast Collo
Calia en innan hennar eru ýmsar
tegundir. Þetta er mjög sérstakt fyrir-
bæri og að því að ég best veit ekki aðrir
fuglar sem búa til slík hreiður. Þá er
helst að finna í suð-austur Asíu og þeir
svölungar sem verpa í hellunum eru
ákaflega félagslyndir og nærri því
engir fuglar sem verpa svo þétt sem
þeir. Þetta eru sannkölluð fjölbýlishús
og hreiðrin eru þétt hvert við annað oft
á lóðréttum klettaveggjum. Límiðsem
svölungarnir nota við hreiðurgerðina
kemur úr munnvatnskirtlum þeirra og
þetta þykir delikatessa þegar þetta
hefur verið rétt matreitt.
Annars hef ég aldrei smakkað
svona súpu", sagði Ævar og það tísti
í honum.
snerti og safnaðist honum óhemju auð-
ur. Löngu seinna þegar menn höfðu
áttað sig á því að hér var um sannkallaða
gullnámu að ræða afturkallaði konungur
leyfi sitt og gengu þá réttindin af þessari
sérstæðu auðlind til krúnunnar.
Á tímabili var ásóknin í svölunga-
hreiðrin svo mikil að hætta var á því að
fuglinn yrði útdauður. Hreiðrin voru
miskunnarlaust rifin af veggjum klett-
anna þar sem fuglinn verpti og gekk
þetta mjög nærri stofninum. Um líkt
leyti fóru vísindamenn að rannsaka lifn-
aðarhætti fuglsins og varð það til þess að
víða voru settar reglur um það hvenær
og hversu oft mætti taka hreiðrin. Einn
þessara vísindamanna var Bretinn Lord
Medway og kom hann því til leiðar að
bannað var að taka hreiður nema tvisvar
sinnum á ári og fóru mörg lönd, þar sem
svölungurinn verpir, eftir þessum
reglum. Er nú svo komið að tekist hefur
að koma í veg fyrir útrýmingu þessara
sérkennilegu fugla og þar með bjarga
mikilvægum hlekk í keðju kínverskrar
matargerðarlistar.
í leit að
svölungahreiðrum
Það er vandasamt og hættulegt starf
að leita uppi og taka hreiður svölung-
anna. Störf þessi ganga mann fram af
manni og er víða orðin sérstök atvinnu-
grein. Hellarnir, þar sem fuglinn verpir,
eru oft geysiháir og veggir þeirra eru
rakir og hálir. þannig að erfitt getur
verið að finna þar fótfestu. Oftast eru
langir bambusstigar notaðir til að klífa
veggina og þeir sem hreiðrunum safna
verða að nota vasaljós til að lýsa sér, því
að oft er dimmt í hellum þessum. Þar
hefst líka við fjöldi annarra dýrategunda
svo sem snákar af mörgum gerðum,
krabbar, leðurblökur og fjöldi skordýr-
ategunda. Vegna rakans og hitans, sem
í hellunum er, rotna stigarnir fljótt og
verða ónothæfir þannig að á hverju ári
verður að bæta nýjum við. Oft hefur það
komið fyrir að menn hafa hrapað og
látið lífið við tínsluna. Hreiðursafnar-
arnir hafa þó smám saman orðið ótrúlega
leiknir í því að feta sig áfram eftir
Ióðréttum klettaveggjunum í leit sinni
að mungátinni. Þeir nota sérstaka hnífa
til að losa körfurnar frá klettinum og við
það starf þurfa menn að fara gætilega
því karfan verður að nást af í heilu lagi
ef hæsta verð á að fást fyrir hana. Við
hellismunnana eru svo vopnaðir verðir
því að mikið er um það að reynt sé að
komast í svölungavarp á ólöglegan hátt.
Það er heldur engin furða því geysihátt
verð fæst fyrir hreiðrið. í Hong Kong
má fá kíló af svölungahreiðrum fyrir
u.þ.b. 56 þúsund ísl. krónur en svo er
efnið létt að það þarf ein 100 hreiður í
kílóið. í venjulega hreiðursúpu handa
fjórum þarf u.þ.b. 6 hreiður svo að
rétturinn er dýr. Vegna þessa háa verðs
sem fyrir hreiðrin fæst er mikið um það
að reynt sé að komast í svölungavarp á
ólöglegan hátt eins og áður segir. Það cr
líka mikið um það að reynt sé að ræna
varningnum þegar verið er að flytja
hann á milli staða þannig að oft hvílir
mikil leynd yfir flutningum þessum.
Fleiri og fleiri lönd hafa farið að nýta þá
auðlind sem svölungarnir gefa og nú eru
Thailendingar orðnir aðsópsmiklir í
tínslu hreiðranna. Varan kemur einnig
enn að töluverðu leyti frá Kína, svo og
frá Philippseyjum, Vietnam og Borneo.
ÚU*eð
Sjúkrahús á Akureyri
Tilboð óskast í innanhússfrágang í hluta 1. hæðar
þjónustubyggingar sjúkrahússins á Akureyri. Um er að
ræða nálægt 445 m‘ rými fyrir slysa- og göngudeild
sjúkrahússins.
Verktaki skal setja upp innveggi, hurðir og hengiloft,
mála, ganga frá gólfum og smíða innréttingar. Auk þess
skal hann leggja loftræsi-, gas-, raf-, vatns- og skolplagn-
ir.
Verkinu skal að fullu lokið 31. október 1984.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri, Borgartúni
7, Reykjavík og á skrifstofu sjúkrahússins gegn
5000 kr. skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð hjá Innkaupastofnun ríkisins fimmtu-
daginn, 5. apríl 1984 kl. 11:00
INNKAUPASTOFNUN RIKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844
14 DAGA TILBOÐ
OKKAR KJÖR
HVER VILL EKKI 65 HA. DRÁTTARVÉL MEÐ HÚSI
OG BESTA BÚNAÐI FYRIR
kr. 189.000.-
VIÐ ÐJÓÐUM SÉRKJÖR Á 65 HA. URSUS í
HÁLFAN MÁNUÐ. VIÐ TÖKUM GÖMLU VÉLINA
UPP í Á OKKAR KJÖRUM.
DÆMIUM VERÐ OG GREIÐSLUKJÖR:
65 ha. URSUS kr. 189.000.-
75.000.
70.000.
Stofnlán ca. kr.
Notuðvélca. kr.________
Eftirstöðvar kr. 44.000.-
UM ÞAÐ SEMJUM VIÐ
HVER BÝÐUR
BETUR?
i

VEIABCCe
L Bíldshöfða 8 - Símar 8-66-55 & 8-66-80
ÖLL ALMENN PRENTUN
LITPRENTUN
TÖLVUEYÐUBLÖÐ
• Hönnun
• Setning
Ung hjón
óska eftir að taka á leigu jörð til kúabúskapar á
Suðurlandi, æskilegt að jörðin sé í rekstri.
Tilboð sendist Tímanum merkt: Jörð 1794
fyrir 1. apríl nk.
• Filmu- og plötugerð
• Prentun
• Bókband
PRENTSMIÐJAN
é^dcL
Cl HF.
SMIÐJUVEGI 3, 200 KÓPAVOGUR
SÍMI 45000
Vörubíll til sölu
Vel meö farinn Volvo N 10 árgerð 1980 til sölu.
Bíllinn er í mjög góðu standi. Upplýsingar eru
gefnar í síma 99-5870 Hellu Rangán/öllum.