Tíminn - 08.04.1986, Qupperneq 16

STRUMPARNIR
/erslið
meÓVlSA
KARI ELISSON var maöur ís-
landsmótsins í kraftlyftingum sem fram
tör á Akureyri um helgina. Mótiö var
mjög vel heppnað og var keppt í bæöi
karla og kvennaflokkum. Kári vann
besta afrek mótsins og setti íslands-
met í bekkpressu sem er meö því
betra i heiminum. Þá voru sett mörg
Islandsmet í unglingaflokkum og
kvennaflokkum. „Tígriskötturinn“ Kári
var þó máður mótsins.
Þríðjudagur 8. apríl 1986
Frumvarpsdrög aö fjármálakerfi sjávarútvegsins:
Uppstokkun á sjóðakerfinu
- fiskverð veröi raunverulegt heildarverð
Fram eru komin drög að
frumvarpi um greiðslumiðlun
og . skiptaverðmæti innan
sjávarútvegsins og eru þau
komin til umræðu hjá þing-
flokkum.
Frumvarpsdrög þessi voru
samin af nefnd sem Halldór
Ásgrímsson sjávarútvegsráð-
herra skipaði í ársbyrjun
1985, en í nefndinni áttu sæti
fulltrúar hagsmunasamtaka í
sjávarútvegi og þingflokk-
anna. Samstaða varð í nefnd-
inni um meginatriði drag-
anna.
í tillögunum koma fram
róttækar breytingar á upp-
byggingu og skipulagi fjár-
málakerfis sjávarútvegsins,
sem miða að því að gera það
einfaldara og gefa réttari
mynd af þeim viðskiptum sem
þar eiga sér stað. í athuga-
semdum með frumvarps-
drögunum segir að meginefni
þess sé, „að allir millifærslu-
sjóðir og greiðslur utan skipta
við fiskkaup verði lagðar
niður, en í staðinn komi ein-
föld lög um skiptaverðmæti
sjávarafla, sem ákveði hlut-
fall skiptaverðs af hráefn-
isverði. í kjölfarið hækki fisk-
verð þannig að það verði
raunverulegt heildarverð og
sýni allar greiðslur fyrir
fiskinn, sem nú fara eftir
ýmsum leiðum innan eða
utan skipta frá fiskvinnslu
eða sjóðum."
Þeir sjóðir og þær greiðslur
sem með þessum hætti leggj-
ast niður eru í fyrsta lagi
5,5% útflutningsgjald sem
lagt hefur verið á næstum
allan fiskútflutning og mun
fiskvinnslan þá fá óskert allt
andvirði útflutnings síns. í
öðru lagi verður Aflatrygg-
ingarsjóður lagður niður, en
hlutverk þess sjóðs hefur
minnkað eftir að aflamark
var tekið upp sem megin
fiskveiðistefna. Fæðispening-
ar sjómanna, sem áður voru
greiddir úr sjóðnum verða nú
greiddir af útgerð samkvæmt
sérstökum kjarasamningi. I
þriðja lagi verða aflagðar
greiðslur sem hafa farið í
Stofnlánasjóð fiskiskipa og
sérstakur kostnaðarhlutur út-
gerðar. Þessar greiðslur hafa
verið utan skipta, en sam-
kvæmt frumvarpsdrögunum
er gert „hreint borð í hluta-
skiptum“, eins og segir í at-
hugasemd með drögunum.
f frumvarpsdrögunum er
jafnframt gert ráð fyrir að
sett verði í lög ákvæði um
greiðslumiðlun innan sjávar-
útvegsins, til þess að tryggja
öruggar heimtur á lífeyrisið-
gjöldum sjómanna, vátrygg-
ingariðgjöldum fiskiskipa,
vöxtum og afborgunum af
stofnlánum og framlögum til
samtaka sjómanna og út-
vegsmanna. f þessu skyni
verði haldið eftir 15% af
andvirði við veðsetningu
framleiðslunnar. Þessar
greiðslur eiga ekki að hafa
áhrif á skiptin og leggjast á
heildarandvirði aflans til út-
gerðar.
Loks verður samkvæmt
frumvarpsdrögunum sett
ákvæði um endurgreiðslu á
uppsöfnuðum söluskatti.
Endurgreiðsla fari fyrst og
fremst til þeirra greina, þar
sem skatturinn hefur safnast
upp, einkum fiskvinnslunnar.
Samkvæmt drögunum verður
endurgreiðslum hagað með
núverandi hætti (þ.e. til út-
gerðar í gegnum Aflatrygg-
ingarsjóð) fram að miðjurn
maí, en eftir það samkvæmt
nýju leiðinni.
Gert er ráð fyrir að frúm-
varpið taki gildi 15. mat nk.
og mun þá fiskverð hækka
verulega. Sú hækkun sem
kemur í kjölfar breytinganna
sem lagðar eru til í frumvarp-
inu mun þó ekki raska veru-
lega tekjuskiptingu.
-BG
Ríkisstjórnin
vill ísl. vodka
Nú er þess líklega ekki langt
að bíða að gömul íslensk tóm-
stundaiðja verði að löglegum
stóratvinnuvegi. Lagt hefur
verið fram stjórnarfrumvarp í
efri deild Alþingis þess efnis að
fjármálaráðherra verði heimilt
að veita öðrum aðilum en
Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins leyfi til að framleiða
áfenga drykki á þeirri forsendu
að slík framleiðsla sé ætluð til
útflutnings eða til sölu í útsöl-
um ÁTVR.
í greinargerð að frumvarp-
inu segir m.a.: „Áfengis- og
tóbaksverslun rtkisins er einni
heimilt að framleiða áfenga
drykki á íslandi. Þetta einka-
leyfi hefur í för með sér að
einstaklingar eða fyrirtæki geta
ekki framleitt áfenga drykki á
íslandi með útflutning í huga.
Sem dæmi um afleiðingu af
þessu banni má nefna að ís-
lenskt fyrirtæki læturframleiða
vodka fyrir sig í Stóra-Bret-
landi. Þetta vodka er framleitt
skv. íslenskri uppskrift og öll
skv. íslenskri uppskrift og ölli
vöruhönnun og þróun er
íslensk. Vodkað er síðan flutt
til landsins og selt í útsölum
Áfengis- og tóbaksverslunar
ríkisins. Umrætt fyrirtæki hef-
ur m.a. áhuga á að koma vöru
sinni á Bandaríkjamarkað en
þar sem hún er ekki framleidd
á íslandi er ekki hægt að selja
hana í Bandaríkjunum sem
íslenska vöru. 1 Bandaríkjunum 1
er talinn vera mikill markaður
fyrir vodka frá Norðurlöndum.
Benda má á að vodka frá
Svíþjóð og Finnlandi hefur náð
verulegri hlutdeild af markaðn-
um fyrir þá vöru í Bandaríkj-
unum. Á árinu 1984 nam inn-
flutningur á vodka til Banda-
ríkjanna 12,609,000 lítrum. Af
þessum innflutningi var mark-
aðshlutdeild Absalut vodka,
sem er sænskt, um 30% eða um
3,782,700 iítrar. Ef íslenskt
vodka næði sömu markaðshlut-
deild þ.e. um 30% má ætla að
útflutningstekjur af því næmu
um 300 milljónum króna á ári.“
Björn Guðjónsson grásleppukarl og formaður grásleppuhrognaframleiðenda dyttar hér að báti sínum.Fastir viðskiptavinir hafa
heilsað upp á Bjöm og verið að falast eftir grásleppu, en Bjöm hefur eltki hafið veiðar, en var þó að hugsa um að fara fyrsta
róðurínn nú í morgun. Timamynd: Sverrir
SÖMU INNKAUPIN FRÁ
1.605 TIL 4.125 KR
Margfaldur
verðmunur
á sömu
vörutegundum:
Hersheys kakódós frá 126
upp í 325 kr. - HP-tómatsósa
frá 23 upp í 59 kr. - Hreinol-
uppþvottalögur frá 89 upp í
164 kr. - og Juvel-hveitipoki
frá 40 kr og upp í 65 krónur.
Þetta eru dæmi um þann gífur-
lega verðmun sem Verðlags-
stofnun fann á nákvæmlega
sömu vörutegundum, í jafn
þungum pakkningum í einstök-
um verslunum á höfuðborgar-
svæðinu í nýlegri verðkönnun.
Athugull kaupandi hefði get-
að fengið allar þessar fjórar
aigengu vörutegundir fyrir
samtals 278 króiiur (mun
minna en kakódósin ein kost-
aði þar sem hún var dýrust)
meðan sá/sú sem ekki sýndi
næga aðgæslu gæti þurft að
borga allt upp í 613 krónur
fyrirsömu innkaupin. Mismun-
urinn 355 kr sparnaður.
Þessi verðkönnun Verðlags-
stofnunar fólst þó fyrst og
fremst í því að bera saman
þann gífurlega verðmun sem
er á kílóverði milli mismunandi
vörumerkja og þyngdareininga
ýmissa tegunda af matvörum
og hreinlætisvörum. í aðeins 4
tilvikum af 14 var minna en
helmings verðmunur á dýrustu
og ódýrustu vörumerkjunum
og í 5 tilfellum þrefaldur og
upp undir fjórfaldur verðmun-
ur.
Svo dæmi sé tekið var hægt
að kaupa lítra af uppþvottalegi
allt frá 40 krónum og upp í um
138 krónur, þ.e. 3,5 lítra af
þeim ódýrasta fyrir sama verð
og lítra af þeirn dýrasta. Ótrú-
legt er að gæðamunur geti
verið svo gífurlegur á upp-
þvottalegi.
Ótrúlegt er lt'ka að um og
yfir 400 króna mismunur á
kílóverði af kakói (174-597 kr)
skýrist eingöngu af gæðamuni.
Mikið má líka Hersheys og
Nesquick kakómalt vera betra
fyrir þann 150-160 króna
verðmun á kílói sem á því er
og Kinder quick og Poulain
hins vegar (116-275 kr). Eins
má nefna tómatsósu frá 96 kr
og upp í 161 krónu lítrann.
Það sem m.a. gerir kaupend-
um erfitt fyrir með að átta sig
á verðmuninum er sú árátta
framleiðenda að hafa þyngdar-
einingarnar nær jafn margar og
tegundirnar - t.d. 19 mismun-
andi þungar pakkningar á 34
tegundum af tómatsósu. Raun-
verulegan verðsamanburð get-
ur fólk ekki gert í slíkum
tilvikum nema að taka vasa-
tölvuna með í innkaupaferðina
og reikna út kílóverð í hverju
tilfelli.
Ekki kom á óvart að í flest-
um tilfellum eru stærri pakkn-
ingar hlutfallslega ódýrari en
þær smærri af sömu vörumerkj-
um. Þeim sem nota Vex sítrónu
uppþvottalög má t.d. benda á
að hægt var að fá 3,8 lítra brúsa
fyrir 179,60 kr. en greiða þurfti
að meðaltali 393 krónur fyrir
sama magn keypt í 330 gr.
brúsum hverju sinni, þannig að
214 kr. mátti spara við kaup á
stóra brúsanum.
Eins og sjá má af þessum
tölum og töflunum á síðu 11 í
blaðinu má greinilega hafa gott
tímakaup þær stundir sem not-
aðar eru í innkaupin.
-HEI
Um 2.500 kr.
munurásömu
innkaupum:
2 kg hveiti 42,64 89,10
Ld.sardinur 21,96 36,41
1 kg kakó 174,31 596,78
10 pilsnerar 276,50 412.00
1 kg kornfl. 159,80 274,72
1 kg kakomalt 116,00 274,52
1 pk.tekex 22,90 39,00
0,5 kg rasp 47,95 126,55
600grtómats. 41,20 96,32
2,5 kg franskar 125,00 366,93
1 kg hrísgrj. 55,40 216,75
3 kg þvottaefni N 220,86 724,74
3,71 uppþv.l 151,62 525,81
41 mýkingarefni 149,20 346,10
Samtals: 1.605,35 4.125,75