Tíminn - 06.06.1986, Qupperneq 7

Föstudagur 6. júní 1986
Tíminn 7
VETTVANGUR

lllllllll
llill

■llllllllllli
Vilhjálmur Einarsson, skólameistari:
í nútímaþjóðfélagi þurfa
þegnar síaukna menntun
Ræða flutt við útskrift stúdenta M.E.
Sjöunda starfsári M.E. er að
ljúka. Að lokinni þessari athöfn
hafa liðlega 200 stúdentar braut-
skráðst frá skólanum. Þetta er
miklu meiri fjöldi er bjartsýnustu
menn þorðu að áætla við upphaf
skólans 1979. Tvennt kemumr til:
t fyrsta lagi hafa Austfirðingar
staðið dyggan vörð um skólann og
ávallt hafa um fjórir fimmtu hlutar
nemenda verið úr fjórðungnum. í
öðru lagi tókst strax í upphafi hið
ágætasta samstarf allra framhalds-
skóla og deilda fjórðungsins, sem
hefur skilað M.E. inn á 2. eða 3. ár
drjúgum fjölda nemenda. Það er
því langt því frá að allir þessir 200
stúdentar hafi verið 4 ár í skólan-
um, margir aðeins tvö eða þrjú.
En er öll þessi stúdentafram-
leiðsla til góðs? Ég veit að skoðanir
eru skiptar og til eru þeir, hér í
fjórðungi, sem líta M.E. homauga
og telja hann fyrst og fremst
stökkbretti suður, segja jafnframt
að fjöldi langskólagengins fólks sé
orðið eða sem óðast að verða þjóð-
arböl. Þetta er mikill misskilning-
ur. í nútímaþjóðfélagi þurfa þegn-
arnir síaukna menntun. Flestir
þurfa að sækja hana í skóla.
Skyldunámið nægir ekki til að búa
fólk undir virka þátttöku í atvinnu-
lífi og ákvarðanatöku lýðræðisins.
Stúdentsprófið er fyrst og fremst
breiður almennur grundvöllur,
traustur grunnur til að byggja eitt
og annað á, ekki endilega háskóla-
nám. Stúdentar úr M.E. hafa snúið
sér að hinum aðskiljanlegustu við-
fangsefnum. Nemendur eru upp til
hópa harðduglegt og vel verki farið
fólk, sem vinnur baki brotnu á
sumrin fyrir megni skólakostnaðar.
Hvað er betra ungu fólki en nota
árin fram um tvítugt til að auka
þekkingu sína og þroska? En ef
okkur tekst ekki í M.E. að skila frá
okkur fólki, sem kann vel að meta
kosti okkar góða fjórðungs hyggur
gjarnan á þátttöku í atvinnulífi hér
eystra og þykist ekki of gott eða
menntað að taka til höndum við
hvers kyns þjóðnýt störf, þá hefur
mistekist mikilvægt hlutverk
menntaskóla Austfirðinga.
Skólahald liðins vetrar
Víkjum þá að greinargerð um
skólahald nýliðins vetrar. Flestir
urðu nemendur að þessu sinni í
upphafi vorannar, eða 208 talsins.
Við þessa tölu bætist svo öldunga-
deildin, en í henni stunduðu 32
konur og karlar nám. Sem fyrr eru
konur í meirihluta 118 á móti 90
piltum í dagskóla.
Nemendur skiptust á brautir sem
hér segir: alls: stúlkur: piltar:
Heilsugæslubraut Eðlisfræði og 12 12 0
tölvubraut 10 0 10
Náttúrufræðibraut 27 12 15
Félagsfræðibraut 22 12 10
Iþróttabraut 17 6 11
Málabraut 21 17 4
Uppeldisbraut 18 16 2
Viðskiptabraut 39 25 14
Óbrautarskiptir 42 22 20
Tekin var upp á vorönn ný
mælingaregla; auk hámarksfjölda
leyfilegra fjarvista f tímum saman-
lagt, má nú ekki fara fram úr þessu
sama fjarvistahlutfalli í einstökum
fögum. Nemendur sem gerðust
djarfir til fjarveru úr tímum voru
varaðir við og við þá var rætt um
það hvert stendi áður en í óefni var
komið.
Þetta hafði áhrif til betri mætinga
en líklega nokkru sinni fyrr. Eng-
inn skrópaði sig úr skóla, en fari
fjarvistir fram úr 150 einingum (50
kennslustundir á önn) jafngildir
það úrsögn úr skóla og falli á
önninni.
200 stúdentar á 7 árum
Framkvæmdir við kennsluhús
munu hefjast næsta ár. Þessu lýsti
Sverrir Hermannsson menntamála-
ráðherra yfir í sjónvarpi fyrir
nokkru og kann ég honum, fyrir
skólans hönd, miklar þakkir fyrir
stuðning við skólann. Þá vil ég
þakka öllum þingmönnum fjórð-
ungsins störf þeirra í skólans þágu
því þeir hafa ávallt verið einhuga
um framgang hans. Fleira er vert
að þakka. Það mikla traust sem
Austfirðingar hafa sýnt stofnuninni
og best lýsir sér í mikilli aðsókn að
skólanum: Rúmlega 200 stúdentar
á 7 árum segja sína sögu. Og það
þótt húsnæðismálin séu síður en
svo í lagi, sem auðvitað hefur
hamlað ýmissi starfsemi t.d. hvað
varðar félagslíf. Hér er mér ljúft og
skylt að bæta einum hóp við sem
þakka ber - og það eru kennarar
ogstarfslið allt. Líf og starf við þær
bráðabirgðaaðstæður, sem búið
hefur verið við, gerir miklar kröfur
til þeirra, sem því stýra. Ef ekki
kæmi til raunveruleg umhyggja
fyrir velferð nemenda og áhugí
fyrir því að leggja þeim lið
þekkingar- og þroskaleitinni vær:
starfið við þessi skilyrði óþolandi.
Oft hefur það glatt mig að sjá hið
frjálslega og vingjarnlega samband
kennara og nemenda sem einkenn-
ir skólastarf í M.E. Kannske hafa
hin frumstæðu skilyrði til kennslu
Skólameistari Menntaskólans á Egilsstöðum og nýstúdentar.
haft áhrif í þessa átt, hver veit? En
sé það svo sannast enn máltækið:
Fátt er svo með öllu illt að ekki
boði nokkuð gott.
Útílífið
Þið hafið nú sett upp hina lang-
þráðu hvítu kolla, sitjið með stú-
dentsprófsskírteinin í höndunum
og gangið innan stundar af þessum
fundi og út í lífið. Sum hafið þið
verið fjögur ár í M.E. önnur
skemur. Innilegar árnaðaróskir
fylgja ykkur frá gamla skólanum
ykkar á vegferð þeirri sem
framundan er.
Út í lífið sagði ég; út í hvers
konar líf? Hvernig er sá heimur og
það samfélag sem þið takið í arf og
eigið að leitast við að bæta? Að
mörgu leyti ljótur og óréttlátur.
Meirihluti mannkynsins sveltur
meðan sumir(þ.á.m. viðíslending-
ar) lifum við ofgnótt lífsgæða, að
vísu misskipta. Milljónir pólitískra
flóttamanna berjast fyrir rétti til
búsetu á landi feðra sinna og að fá
þar að njóta aimennra mannrétt-
inda. Milljónir skrælna og svelta í
hel á þurrkasvæðum Afríku.
Hryðjuverk eru framin í nafni
allskonar baráttumála og saklausir
borgarar drepnir fyrir málstað sem
sumir telja heilagan, aðrir af hinu
illa. Og ógnir kjarnorkunnar hafa
aldrei síðan 1945 birt heiminum
hrikaleik geislaryksins eins og
undanfarnar vikur. Eiturlyfin
flæða um heimsbyggðina sem
aldrei fyrr og taka vaxandi toll af
æsku þjóðanna. Vistkerfi jarðar er
ógnað, skógar fölna og fiskur
deyr í vötnum. Það bjátar eitthvað
mikið á svo mikið er víst. Hvað er
til ráða? Ekki að fljóta með
straumnum að feigðarósi og afsaka
eigið aðgerðarleysi með vonsku
heimsins. Heldur að leita móti
straumnum, beita til þess orku
sinni að bæta umhverfi sitt. Leggja
lóð á þá vogarskál, sem fegrar og
göfgar mannlífið hvar sem við
störfum. Taka þátt í uppbyggingar-
starfi er miði að bættri framtíð
landsins okkar og þar sem við
erum flest Austfirðingar: efla og
styrkja fjórðunginn með því að
sýna dugnað og atorku og trú á
framtíðina. Og þetta er góður
fjórðungur, en þetta er líka erfiður
fjórðungur. Austfjarðafjallgarður-
inn, þetta samsafn fjalla og tinda,
sem gefur hverri byggð sín skíru,
einstöku sérkenni (persónuleika
mætti kalla það) hefur jafnframt
hneppt mannlífið í álög nú um
sinn. Álagahamurinn er fyrst nú á
allra síðustu árum að falla og við
sem eldri erum höfum enn varla
áttað okkur á því, þaðan af síður
neytt þeirra færa, sem nú hafa
skapast. Hvað á ég við þegar ég
tala um álög? Jú, mannlíf og at-
vinnultf nú á tímum gerir kröfu um
góðar samgöngur.
Fámennar byggðir sem einangr-
ast mánuðum saman á vetrum eru
dæmdar til að tapa í samkeppnini
um fólk og atvinnufæri. Og lítum á
samgöngurnar á sjó: Þessi fjórð-
ungur var alla sögu landsins og
fram á 20. öld í bestu samandi við
umheiminn allra byggða á landinu.
Flest Islandsför komu við á Aust-
fjörðum til að fá sér vatn og vistir.
Þetta leggst af og Austurland verð-
ureinn afskekktasti hluti landsins.
Enn efldi þetta flótta úr fjórð-
ungnum.
Öflug byggð styrktist
í sumum greinum getum við
Austfirðingar sjálfum okkur um
kennt að byggð er ekki öflugri:
Sveitarígur og hreppapólitík hefur
stundum staðið í vegi fyrir framför-
um. „Ja, þá vil ég heldur Reykja-
víkurvaldið en Egilsstaðavaldið" á
einhver fjarðabúi að hafa sagt. Ég
þykist sjá merki þess að þetta horfi
til betri vegar. Öflug byggð, hvar
sem er, eflir út frá sér. Ég vona að
M.E. eigi þátt í þessari jákvæðu
þróun og trúi því að svo muni
verða í framtíðinni í vaxandi mæli.
Hvers vegna? í fyrsta lagi: Sam-
starf um rekstur framhaldsskóla
hefur verið með ágætum. í öðru
lagi: f skólanum kynnast og starfa
saman væntanlegir forystumenn
austfirskra byggða og hann þannig
liður í að rjúfa einangrunina, efla
samstöðu og samstarf. Höfum
ávallt hugfast að sameinaðir stönd-
um vér, sundraðir föllum vér.
Austurland á framtíðina fyrir
sér: fámennsti fjórðungur landsins
með mikil vannýtt náttúrugæði til
lands og sjávar og þróttmikið æsku-
fólk sem í vaxandi mæli leitar sér
menntunar á ýmsum sviðum. Þið
kæru vinir eruð talandi tákn um
það.
Ræða skólamcistara er nokkuð stytt í prentun.
Nýútkomin bók eftir Doris Lessing
Grasið syngur
f tilefni af komu Doris Lessing á
Listahátíð hefur FORLAGIÐ gefið
út fyrstu skáldsögu höfundarins í
þýðingu Birgis Sigurðssonar Tithöf-
undar.
Doris Lessing fæddist í Persíu árið
1919. Fimm ára gömul fluttist hún
með breskum foreldrum sínum til
Suður-Rhódesíu þar sem hún ólst
upp í sveit, líkri þeirri sem hún lýsir
í Grasið syngur. Árið 1949 fluttist
hún til Englands og ári síðar kom út
fyrsta skáldsaga hennar sem nú birt-
ist á íslensku. Grasið syngur vakti
strax mikla athygli og var brátt þýdd
á fjöldamörg tungumál. Síðan hef-
ur hróður höfundarins vaxið með
hverri nýrri skáldsögu, sem nú telja
tæpa tvo tugi. Doris Lessing hefur
verið sýndur margvíslegur sómi fyrir
ritstörf sín. Hún hefur hlotið verð-
laun og viðurkenningar víða um
heim og oftsinnis verið orðuð við
Nóbelsverðlaunin. Hún er nú búsett
í London.
Um efni bókarinnar segir á kápu-
baki: „Grasið syngur er saga Mary,
hvítrar konu í Rhodesíu, sem kveð-
ur tilbreytingarlaust líf í borginni og
hafnar í gæfusnauðu hjónabandi
með bónda nokkrum.
Hún hefur andúð á lífinu í sveit-
inni og lítur niður á þá innfæddu. Af
ofstækisfullri hörku snýst hún gegn
svörtum þjóni sínum sem hún bæði
laðast að og fyrirlítur, uns valdið
snýst að lokum í höndum hennar...
Grasið syngur vitnar um djúpan
mannskilning og tilfinningahita
þessa mikla rithöfundar. Doris Less-
ing lýsir sambandi hvítra og svartra
af hreinskilni og vægðarleysi en
einstæðri réttlætiskennd."
Grasið syngur er 200 bls., unnin í
Prentsmiðjunni Odda hf. Ragnheið-
ur Kristjánsdóttir hannaði kápu.
Bókin er gefin út með styrk úr
Þýðingarsjóði.