Tíminn - 13.07.1986, Side 16

16 Tíminn
Sunnudagur 13. júlí 1986
ERLEND MÁLEFNI
Þórarinn Þórarinsson skrifar:
Erfítt fyrir kristilega demókrata
að losna við Bettino Craxi
Hann er nú vinsælasti stjórnmálamaður ítala
STJÓNARKREPPAN á íta-
líu, sem hófst fyrir nokkrum
dögum, er óleyst enn og þykir
óvíst, að henni muni Ijúka í
bráð. Meginorsök hennarersú,
að kristilegum demókrötum,
sem eru stærsti stjórnarflokkur-
inn, vaxa vinsældir Bcttino
Craxi forsætisráðherra í augum
og vilja sjálfir fá forsætisráð-
herraembættið. Stjórnarkrcpp-
an snýst um, hvort þeim tekst að
losna strax við Craxi sem for-
sætisráðherra eða geta sætt sig
við, að hann sitji fram á haustið,
en þá taki einhver af leiðtogum
kristilegra demókrata viö stjórn-
arforustunni.
Einn galli á þessu er sá, að
samkvæmt skoðanakönnunum
vilja um60% þeirra, sem spurðir
hafa verið, að Craxi vcrði for-
sætisráöherra áfram en aðeins
22% að leiðtogi kristilegra
demókrata, Ciriaco Dc Mita,
taki við af honum.
Pað er annars ekki nýtt, að
Craxi sé sigursæll í skoðana-
könnunum. í skoðanakönnun,
sem fór fram árið áður en Craxi
varð forsætisráðherra varð hann
þriðji vinsælasti maðurinn á fta-
Iíu. Hinir voru Jóhannes Páll
páfi og Gianni Agnelli forstjóri
Fiat-verksmiðjanna.
Craxi hefur vakið á sér athygli
á margan hátt. Hann cr manna
mestur vexti, sex fct og þrír
þunilungar á hæð og samsvarar
sér vel. Hann er sköllóttur og
stórskorinn. Hann er yngsti
maðurinn, sem verður forsætis-
ráðherra Ítalíu eftir síðari
heimsstyrjöldina, fyrsti sósíalist-
inn sem hlýtur þessa stöðu, og
sá, sem hefur gegnt henni lengst
að stríðinu loknu. Verði hann
enn forsætisráðherra 4. ágúst
verður hann búinn að gegna
forsætisráðherraembættinu
samfleytt í þrjú ár. Pað er algert
met. Næst á undan voru fimm
ríkisstjórnir á rúmu ári.
Öllu þessu til viðbótar er að
geta þess, að Craxi er einn mesti
mælskumaður ítala um þessar
mundir. Það sérkennir ræður
hans að hann er yfirleitt gagn-
orður og skýrmæltur. Stundum
þykir hann helst til ákveðinn.
Það hcnti hann á síðastliðnu
hausti að gefa óbeint til kynna,
þcgar palestínskir skæruliðar
hertóku skipið Achille Lauro,
að barátta PLO væri eðlileg að
hans dómi. Einn helsti keppi-
nautur lians, Spadolini, leiðtogi
Lýðveldisflokksins, hótaði þá að
draga flokk sinn úr stjórninni,
nema Craxi gerði bragarbót.
Craxi lét þá ummælt eitthvað á
þessa lcið: Pað, sem ég vildi sagt
hafa, var aðeins það, að á erfið-
um stundum getur örvæntingin
rekið menn til óhæfuverka. Spa-
dolini sætti sig við þessi ummæli.
CRAXI varð formaður Sósía-
listaflokksins fyrir réttum tíu
árum, þá 42 ára, en segja má að
hann sé alinn upp í flokknum.
Faðir hans var lögfræðingur og
sósíalisti, sem reyndi að ná þing-
kosningu, en misheppnaðist,
þegar Craxi var 12 ára gamall.
Pað var fy rsta kosningabaráttan,
sem Craxi tók þátt í. Átján ára
gamall gekk hann í flokkinn og
hóf að vinna við blöð hans og á
skrifstofu hans í Milanó, en þar
er haún borinn og uppalinn, þótt
hann sé ættaður frá Sikiley.
Craxi færðist fljótt upp metorða-
stigann hjá flokknum og naut
sérstakrar hylli Pietros Nenni,
aðalleiðtoga flokksins, og Pert-
inis, sem varð forseti Ítalíu 1978,
þegar kristilegir demókratar
gátu ekki fengið neinn mann
kosinn úr sínum hópi. Craxi
Bettino Craxi
vann ötullega að kosningu hans,
en Pertini átti líka eftir að launa
það, því að hann studdi mjög að
því, að Craxi varð forsætisráð-
herra 1983. Craxi hefur verið
þingmaður frá Milanó síðan
1968.
Árið 1982 gerðist sá atburður,
að kristilegir demökratar urðu
að sætta sig við það, að forsætis-
ráðherrann væri ckki lengur úr
þeirra hópi. eins og viðgengist
hafði frá stríðslokum, heldur
Spadolini, leiðtogi Lýðveldis-
flokksins. Stjórn hans stóð ekki
lengi og í júní 1983 var efnt til
þingkosninga. í þeim kosning-
um misstu kristilegir demókrat-
ar mikið fylgi, aðallega til fas-
ista, sem juku fylgi sitt í 6,8% af
greiddum atkvæðum úr 1,6%.
Kommúnistar héldu tæplega
fylgi sínu eða 29,9%. Kristilegir
demókratar fengu 32,9% en
höfðu aldrei áður fengið minna
en 38%. Sósíalistar unnu nokk-
uð á eða 11,4% í stað 9,8% í
síðustu kosningum. Lýðveldis-
flokkurinn vann einnig nokkuð
á.
Flokkaskipun á Ítalíu hefur
frá stríðslokum haldist í stórum
dráttum óbreytt. Kristilegir
demókratar og kommúnistar
hafa verið og eru langstærstir.
Margir flokkar glíma um fylgið
á milli þeirra. Sósíalistar eru
stærstir þessara miðjuflokka og
lengst til vinstri, en annars hafa
þeir verið að færast til hægri og
eru nú búnir að afneita þjóðnýt-
ingunni og telja sig umbótasinn-
aðan veiferðarflokk. Næst til
vinstri koma sósíaldemókratar,
sem eru klofningur úr Sósíalista-
flokknum. Til hægri við þá eru
svo Lýðveldisflokkurinn og
Frjálslyndi flokkurinn. Pessir
fjórir miðjuflokkar hafa verið
meira og minna í stjórn með
Kristilega flokknum. I kosning-
unum 1983 varð þingmannatala
flokkanna þessi: Kristilegir
demókratar 225, kommúnistar
198, sósíalistar 73, fasistar 42,
Lýðveldisflokkurinn 29, sósíal-
demókratar 23, Frj álslyndi
llokkurinn 16. Auk þess eru
ýmsir omáflokkar.
Það gildir um kommúnista
líkt og sósíalista, að þeir hafa
smám saman verið að færast til
hægri og hefur öðru hvoru geng-
ið orðrómur um, að þeir gerist
þátttakendur í ríkisstjórninni.
Sitthvað bendir til, að komi til
þess, kjósi kommúnistar heldur
að vinna með kristilegum demó-
krötum en sósíalistum. Þaðgild-
ir um Kristilega flokkinn eins og
fleiri stóra borgaralega flokka,
að hann er mjög klofinn og hafa
sumir foringjar hans vel getað
hugsað sér að vinna nteð
kommúnistum. Meðal þeirra var
Aldo Moro, sem rauðu herdeild-
irnar myrtu 1978. Craxi var þá í
hópi fárra stjórnmálamanna,
sem vildu semja um það við
rauðu herdeildirnar að láta
Moro lausan.
CRAXI hefur þótt reynast
vaskur forsætisráðherra. Hann
hefur reynt að halda ríkisút-
gjöldum í skefjum, án þess að
þrengja um of að velferðarrík-
inu. Þá hefur verið dregið úr
víxlhækkun verðlags og kaup-
gjalds með því að takmarka
nokkuð visitölubætur. í utanrík-
ismálum hefur hann lagt áherslu
á vinsamlega sambúð við Banda-
ríkin, en fylgir þó talsvert ann-
arri stefnu varðandi samvinnu
við Arabaríkin og hafa stundum
hlotist af því árekstrar milli lians
og Bandaríkjanna.
Vegna starfs síns í þágu
flokkssamtakanna, hætti Craxi
skólagöngu, en hefur þó aflað
sér góðrar menntunnar. Hann
talar bæði ensku og frönsku.
Hann er góður rithöfundur og
hefur skrifað nokkrar bækur.
Það er tekið eftir Craxi hvar
sem hann fer, og því hefur harnv-
stundum verið kallaður kóngur-
inn. Hann fer ekki dult með að
hann sé metnaðargjarn. Þrír
stjórnmálamenn eru í sérstöku
uppáhaldi hjá honum: Giuseppi
Garibaldi, John F. Kennedy og
Salvador Allcnde.
THE
NEW YOKKfR
„Ef þér tekst ekki að vera
fyndinn, vertu þá áhuga-
verður,“ sagði Harold Ross,
stofnandi tímaritsins The
New Yorker, við fjármagnara
blaðsins, er hann hóf að
gefa út vandað en skemmti-
legt blað. Þessi mynd birtist
á fyrstu forsíðunni og síðan
á öllum afmælistölublöðum
eftir það. Á henni má sjá
dándimann rannsaka fiðrildi
í gegn umeinglyrni.en mynd
þessi mun gefa í skyn hvers
efnis blaðið er, en hún mun
hafa þótt fyndin 1925.
SKOPLEG SYNING
„IHIíi JME W YUKMK“
Menningarstofnun Bandaríkjanna hefur stillt upp
úrvali bahdarískra skopteikninga í sýningarsal
sínum. Sýningin er opin öllum sem áhuga hafa á að
njóta sömu skemmtunar og lesendur The New
Yorker hafa notið í 60 ár