Tíminn - 08.03.1987, Blaðsíða 4

4 Tíminn
LEIÐARI
Skýr mynd
Þegar dregur að kosningum sýna skoðanakann-
anir að mikil hreyfing virðist á fylgi stjórnmála-
flokka frá einum mánuði til annars og stundum frá
viku til viku, sé að marka kannanirnar. Því verður
ekki á móti mælt að sé þetta rétt er stór hluti
kjósenda lítt ráðinn í afstöðu sinni. Má ætla að
ýmsir líti hlutina ekki í víðu samhengi, svo sem
hvaða árangur hefur náðst í núverandi stjórnar-
samstarfi, en láti fremur stjórnast af hvaða flokkur
hefur mest verið í opinberri umræðu þá og þá
dagana. Skylt er að vara við slíkri afstöðu.
í nýlegum sjónvarpsþætti kom fram að dæmi eru
um að menn hafi látið smávægilega persónulega
hagsmuni, svo sem eins og fyrirgreiðslu einstakra
þingmanna, ráða meiru um afstöðu sína en þjóðar-
hag, sem þó er skylda hvers borgara í landinu að
láta sitja í fyrirrúmi. í svo smáu samfélagi ríður
meira á ábyrgri afstöðu hvers og eins einstaklings
en með stærri þjóðum og aðeins fá atkvæði geta
ráðið úrslitum í stórmálum.
í sumum skoðanakönnunum hefur greinilega
hallað öðru hverju á Framsóknarflokkinn, sem
valda hlýtur mönnum undrun, þar sem ríkisstjórn
sú er nú situr undir forsæti hans hefur reynst
giftudrjúg í veigamestu málum, eins og stöðvun
verðbólgu og flokkurinn hefur gengið fram fyrir
skjöldu af hreinskilni og djörfung. Um leið og
hann hefur sýnt óumdeildan samkomulagsvilja og
lipurð við að lægja þær öldur sem óhjákvæmilega
rísa af og til á vettvangi þjóðlífsins, hefur hann
heldur ekki skort þor þegar á hefur þurft að halda
og þá ekki spurt um stundarvinsældir í samræmi
við lýðræðislega ábyrgð sína.
Ráðherrar flokksins hafa af öllum réttsýnustu
mönnum verið taldir heilsteyptastir í störfum
sínum og er á meðal þeirra að finna menn sem
óumdeilt er að teljast til hæfustu og vinsælustu
stjórnmálamanna, þeirra er nú sitja á Alþingi.
Meðan ýmsar efasemdir hafa komið upp um menn
úr samstarfsflokknum, hefur hvergi fallið á skjöld
þeirra sem þjóðin hefur kallað til ábyrgðar af hálfu
framsóknarmanna.
Framsóknarflokkurinn bíður ókvíðinn eftir
þeim dómi sem kjósendur munu fella um störf hans
á stjórnartímabilinu og hann óttast ekki skoðana-
kannanir. Hitt er kvíðvænlegra ef hávaðagangur
og stóryrði stjórnmálaafla sem enga ábyrgð hafa
þurft að bera og á fyrri árum sýnt sig lítt og ekki
hæf til þess að fara með ríkisvaldið, ber ofurliði þá
skýru mynd sem nú þegar blasir við af stjórnarstörf-
um Framsóknarflokksins. í þeirri mynd er ekkert
sem dylja þarf né hylja felulitum. Hún dæmir sig
sjálf og er öllum til sýnis. Því verða það ekki
stóryrði né gaspur sem flokkurinn mun höfða til
kjósenda með, heldur biður hann þá um rólega
yfirvegun og sannsýni.
Umsjón Helgarblaðs:
Atli Magnússon
Þór Jónsson
Reinhard Reynisson
Þórarinn Þórarinsson skrifar um:
s
k-J KÝRSLA Tower-
nefndarinnar, sem Reagan
tilnefndi sjálfur til að rann-
saka íransmálið, hefur stað-
fest það ótvírætt rétt, að Re-
agan er værukær, gleyminn
og áhugalítill um stjórnar-
störf. Embættismennirnir,
sem hafa safnast í kringum
hann, hafa því fengið vaxandi
völd og hann samþykkt ýms-
ar hugmyndir þeirra og tillög-
ur, án nánari athugunar.
Þetta skýrir m.a. loftárásina
á Líbýu og vopnasöluna til
írans.
Embættismennirnir, sem Re-
agan hefur valið sér, hafa reynst
misjafnir. Einkum hefur þetta
átt við á síðara kjörtímabili
hans. Þá hafa skotið upp kolli
ýmsir furðufuglar, eins og North
liðsforingi, en Reagan virðist
hafa litið upp til hans sem þjóð-
ERLEND.^M
^■MALEFNI
Sunnudagur 8. mars 1987
Howard Baker
Reagan gat vart valið
heppilegri samstarfs-
mann en Howard Baker
Gorbatsjov réttir honum friðarhönd frá Moskvu
hetju vegna þess að hann fékk
kross í Víetnamstríðinu.
Donald Regan starfsmanna-
stjóri hefur bersýnilega gert sér
þetta ljóst, og því reynt að
takmarka sem mest að þessir
menn næðu fundi forsetans og
fengju hann til að samþykkja
ýmislegt, án eðlilegs samstarfs
við ráðherra sína. Fyrir þetta
hlaut Regan óvinsemd margra
starfsmanna Hvíta hússins, sem
töldu hann vera að seilast eftir
óeðlilegum völdum.
Regan hefur þó sennilega ekki
gengið nema gott til, því að
hann vissi hvernig högum forset-
ans var komið og því þyrfti að
veita honum nauðsynlega vernd.
Ýmsir þessara manna hafa
vafalaust snúið sér til forseta-
frúarinnar og kvartað undan
því, að Regan sýndi forsetanum
vantrú og þeir gætu því ekki náð
fundi hans. Henni hefur fundist
þetta óverðskuldað og brátt kom
til árekstra milli hennar og
Regans. Við þetta bættist, að
hún mun hafa gert sér ljóst eins
og margir aðrir, að Regan hefði
ekki þá þekkingu og visku til að
bera, að hann væri heppilegur
sem aðalráðgjafi hins aldur-
hnigna forseta.
TOWERSKÝRSLAN rak
endahnútinn á veru Donalds
Regans í Hvíta húsinu. Senni-
lega hefði hann farið fyrr, ef
tekist hefði að finna heppilegan
eftirmann hans. Nancy Reagan
mun fyrst og fremst hafa haft
Paul Laxalt fyrrum öldunga-
deildarmann í huga, en hann
hefur lengi verið mikill vinur
þeirra hjóna og Reagan treyst
honum manna mest. Laxalt
reyndist hins vegar ófáanlegur,
en sennilega hefur hann bent á
þann mann, sem endanlega varð
fyrir valinu, Howard Baker.
Howard Baker, sem verður
62 ára 15. nóvember næstkom-
andi, er kominn af þekktri ætt
stjórnmálamanna í Tennessee.
Faðir hans átti sæti í fulltrúa-
deild Bandaríkjaþings og erfði
kona hans, sem var stjúpmóðir
Bakers, sæti hans þótt sennilega
hefði Baker sjálfur getað fengið
það, en hugur hans stefndi
hærra.
Árið 1964 reyndi Baker að ná
kosningu til öldungadeildar
Bandaríkjaþings. Það mistckst,
en tveimur árum seinna eða
1966 náði hann kosningu til
öldungadeildarinnar og átti þar
sæti í 18 ár eða til 1984. Þá gaf
hann ekki kost á sér og hugðist
undirbúa framboð í forsetakosn-
ingunum 1988. Fyrir skömmu
skipaði hann nefnd til að kanna
hvort álitlegt væri fyrir sig að
fara í framboð og undirbúa þátt-
töku í prófkjörunum, sem hefj-
ast skömmu eftir næstu áramót.
Nefndin hefur enn ekki skilað
áliti, en sennilegast þykir að
Baker hafi hætt við þessi áform,
þegar hann tók að sér að verða
starfsmannastjóri í Hvíta hús-
inu.
Baker vann sér mikið álit í
öldungadeildinni og varð manna
vinsælastur. Hann þótti hóflega
til hægri í efnahagsmálum, en
frjálslyndur í félagsmálum og
utanríkismálum. Oft átti hann
gott samstarf við andstæðinga
sína, demókrata. Hann sóttist
fljótt eftir því að erfa sæti
tengdaföður síns, Everetts Dirk-
sen frá Illinois, sem formaður
þingflokks repúblikana í öld-
ungadeildinni. Það tókst honum
1976, en vafasamt þótti að hann
yrði endurkjörinn 1980, þegar
repúblikanar fengu meirihluta í
deildinni og flestir nýliðarnir
voru langt til hægri. En þá kom
Laxalt vinur hans honum til
hjálpar og tók að sér að bera
fram tillöguna um endurkjör
hans. Það dugði. í sameiningu
unnu þeir Laxalt að því að koma
fram ýmsum umdeildum frum-
vörpum Reagans. Þetta var erf-
itt hlutverk, en Baker tókst
furðuvel að fullnægja því og
halda jafnframt allgóðu sam-
starfi við demókrata, m.a. við
Tip O’Neill, forseta fulltrúa-
deildarinnar og leiðtoga dem-
ókrata þar. Almennt er talið, að
þeir Baker og Lyndon Johnson
hafi verið færustu þingflokksfor-
menn í öldungadeildinni eftir
síðari heimsstyrjöldina, þótt
þeir væru annars ólíkir. Báðir
ástunduðu einkasamtöl við þing-
menn til að leita liðsinnis þeirra
og unnu sér stuðning á þann
hátt.
Baker er talinn kynna sér mál
vel áður en hann tekur afstöðu.
Hann sé því góður samninga-
maður. Hann átti sæti í þing-
nefndinni, sem rannsakaði Wat-
ergatemálið. Lengi vel var talið,
að hann bæri kápuna á báðum
öxlum. Staðreyndin var sú, að
hann vildi upplýsa málið til fulls
og lagði í það mikla vinnu. Fyrr
tók hann ekki endanlega af-
stöðu.
Baker þykir koma vel fyrir í
sjónvarpi. Hann er ekki sérstak-
ur mælskumaður og ekki einn
þeirra, sem tala mjög hratt. En
hann útskýrir málin vel og víkur
sér ekki undan svörum.
ÞAÐ MÁ segja um Reagan, að
þegar neyðin er stærst er hjálpin
næst. Valið á Baker sem starfs-
mannastjóra hefur mælst vel
fyrir, og ekkert síður hjá dem-
ókrötum en repúblikönum.
Sennilega eru þó haukarnir ekki
ánægðir, þótt þeir láti kyrrt
liggja að sinni. Nancy Reagan
hefur lýst sig ánægða með valið,
en mikið getur oltið á því, að
góð samvinna takist milli hennar
og Bakers, en hún virðist nú
ráða öllu meira en bóndi hennar,
sem dregur sig í vaxandi mæli í
hlé, nema þegar hann kemur
fram í sjónvarpi; þar er gamli
Hollywoodleikarinn enn í essinu
sínu.
En það er fleira en útnefning
Bakers, sem bætir Reagan áfall-
ið eftir birtingu Towerskýrsl-
unnar. Honum hefur borist góð
kveðja frá kunningja sínum frá
Reykjavíkurfundinum, Mikhail
Gorbatsjov. Hann hefur til-
kynnt, að Sovétríkin séu reiðu-
búin að semja um meðaldrægar
eldflaugar í Evrópu, án þess að
minnast nokkuð á stjörnustríðs-
áætlunina. Þetta er sú leið í
afvopnunarmálum, sem Banda-
ríkin hafa lagt áherslu á. Þetta
bendir til, að Sovétríkin hafi trú
á, að Reagan vilji enda feril sinn
sem friðarforseti, er stefnir að
því að draga úr afvopnun.
Fátt gæti nú komið Reagan
betur en heimsókn Gorbatsjovs
til Bandaríkjanna og undirritun
samnings um takmörkun og
samdrátt vígbúnaðar.