Tíminn - 08.03.1987, Blaðsíða 11

Sunnudagur 8. mars 1987 Tíminn 11
Gorbatsjov er óþreytandi að
ferðast um landið ásamt Ra-
issu og hvetja fólk tii dáða.
Hér er hann á samyrkjubúi í
grennd við fæðingarborg sína
Stawropol.
Úkraínski flokksleiðtoginn
Wladimir Schtscherbizkij.
Hann gat Gorbatsjov ekki
hrakið úr Polytbyro.
höfðu fóðra búpening sinn á
kostnað ríkisins og svipti forrétt-
indastéttina lúxussumarbústöð-
um á landareignum sem kostuðu
gríðarháar upphæði er greiddar
voru úr ríkissjóði.
Og ekki er það bara í embætt-
ismannakerfinu sem Gorbatsjov
á við ramman reip að draga.
„Það ríkir mikill urgur í verk-
smiðjunni okkar,“ segir kona í
vefnaðarverksmiðju í Moskvu.
„Frá því um áramót hefur verið
hér strangt gæðaeftirlit. Það er
stöðugt verið að senda vöruna í
verksmiðjuna á ný. Við höfum
verið svipt janúaruppbótinni.“
Nú hefur gæðaeftirlit verið tekið
upp um öll Sovétríkin að vest-
rænni fyrirmynd. Segir Isvestia
að þetta eftirlit hafi mætt harðri
mótspyrnu í Kamas vörubíl-
averksmiðjunum.
Gorbatsjov á ekki létt með að
láta þetta sem vind um eyru
„VIÐ
VERÐUR
EKKI
SNÚIГ
Gorbatsjov mætir
víða mótspyrnu
og ekki aðeins
í embættis-
mannakerfinu
AMA kvöldið og
fundi hinna 300 með-
lima sovésku
miðnefndarinnar var
slitið féll hitastigið í
Moskva niður í mínus 25
gráður. En það var sól í heiði
í huga hins hvíthærða flokks-
leiðtoga í Úkraínu sem ók út
á Wnukovo flugvöll, þar sem
Aeroflotvél stóð reiðubúin
að flytja hann til Kiew. Vla-
dimir Schtscherbizkij, sem
nú sat einn eftir í Polytbyro
af fylgjendum Breshnevs,
hafði komist klakklaust í
gegnum hreinsunareldinn.
Meðan félagi hans, sem hafði
orðið honum samferða upp met-
orðastigann, Dinmuchamed
Kunajev, flokksleiðtogi í Kas-
ákstan, hafði verið settur út af
sakramentinu, þá hafði
Schtscherbizkij fengið að vera
einn þeirra aðeins tólf manna,
sem ávarp fluttu við upphaf
miðnefndarfundarins.
Samt er sú Úkraína sem lýtur
stjórn hans ekkert fyrirmyndar-
ríki innan sovétsambandsins og
þar þykir endurskipulagningin
sem aðalritarinn heimtar ganga
harla seint. Hefur hann kvartað
mjög yfir skorti á aga og skipu-
lagningu í iðnaðinum.
Það var einmitt skipulagleysi
af þessari tegund, sem var undir-
rót kjarnorkuslyssins í Chern-
obyl. Úkraínsk yfirvöld höfðu
líka reynt að leyna Moskvu
ýmsum lögleysum, eins og brott-
vikningu uppfinningamanns
nokkurs, sem viljað hafði koma
á tækniumbótum, úr flokks-
deildinni og enn hafði blaða-
manni í Voroschilocgrad verið
vísað á dyr fyrir að birta rétt-
mæta gagnrýni á ýmsa hluti.
Meðan fjöldi gamalla kerfis-
manna hafði verið látinn víkja
fyrir nýjum mönnum, tókst
Schtscherbizkij að halda um þau
völd sem hann af nákvæmni
hafði verið að treysta í 14 ár.
Ekki tókst samt betur til hjá
honum en svo að Úkraína var
næst neðst af öllum Sovétlýð-
veldunum fimmtán í því að
standa við áætlaðan framleiðslu-
kvóta 1986.
En hinar frægu „stáltennur“
Gorbatsjovs virðast þó ekki
nógu hvassar til þess að vinna á
úkraínska leiðtoganum. Hann
er því auðsjáanlega ekki eini
andstæðingur „nýju stefnunn-
ar“. Tvívegis varð að fresta
fundi miðnefndarinnar vegna
tregðu manna við tillögum Gor-
batsjovs og þegar kynnt var
afgreiðsla þeirra var minnstur
hluti þeirra stórtíðinda eftir sem
orðrómur hafði gengið um í
Moskva að von væri á, - heldur
aðeins nokkur „andlitslyfting“.
Fyrir utan Kunajev frá Kas-
akstan var enginn felldur út
nema hinn 72ja ára gamli ritari
miðnefndarinnar og Breshnev-
maður, Michail Simjanin. Aftur
á móti tókst Gorbatsjov að fá
áróðursmeistara sinn, Alexand-
er Jakowlew, tekinn upp í Polyt-
byro. Það gætti nærri uppgjafar
í orðum Gorbatsjovs þegar hann
sagði að vandamálin væru
„djúptækari“ en hann hefði
haldið og það lá við að ógnunar
gætti í málrómnum þegar hann
sagði: „Við megum eki stíga
skrefin til baka og við getum það
heldur ekki“.
Gorbatsjov hefur nú dirfst að
hrófla við hinum milda svæfli
sovétkerfisins. Hann vill með
leynilegum kosningum láta
raska þeirri hefð að sovéskur
embættismaður yfirgefi ekki
stöðu sína fyrr en á líkbörunum.
Er það í fyrsta sinn frá tímum
Lenins að kosið er um embættin.
„Ef við fáum fólkið ekki með
okkur mun ekkert gerast,“ segir
Kremlarhöfðinginn. Slík tillits-
semi við þjóðarviljann hefur
ekki þekkst frá því á dögum
Krúsjeffs og það sem hann fékk
áorkað, í trássi við alla ^ndstæð-
inga breytinga í Sovétrikjunum
á flokksþinginu 1961, upprætti
Breshnev eftir fall hans, 1964.
Þar með hófst það stöðnunar-
tímabil, sem Gorbatsjov vill að
linni.
Ritari miðnefndarinnar, Jeg-
or Ligatschow, sem er næst æðsti
maður í flokkskerfinu og talinn
hið „íhaldssama" mótvægi gegn
Gorbatsjov, vill ekki ganga svo
hart að gömlu kerfismönnunum.
„Þeir hafa flestir lagt sig alla
fram,“ segir hann og aðra mætti
„ala upp að nýju“.
Þessu andmælir heimspeki-
prófessorinn í Moskvu, Vladim-
ir Schubkin: „Hvorki skipanir
né refsingar duga, þegar allt
byggist á gagnkvæmum blekk-
ingum samkvæmt þeirri reglu að
„sá einn er þjófur, sem lætur
upp um sig komast.““. Hann
segir að ekkert nema róttækar
breytingar dugi.
Einn slíkra „róttæklinga“ er
Gennadij Kolbin, sem nú leitast
við að koma í horf spilltu kerfi
fyrirrennara síns Kunajevs -
þrátt fyrir blóðugar óeirðir í
Alma Ata, eftir að hann var
útnefndur flokksleiðtogi þar.
Þegar hann stjórnaði flokks-
deildini í Uljanovsk, rak hann
alla þá flokksstarfsmenn og
verksmiðjustjóra, sem honum
þóttu sýna of lítið „sósíalískt
frumkvæði". í Kasakstan kallaði
hann nú til reikningsskila 2000
flokksstarfsmenn, sem látið