Tíminn - 16.05.1987, Side 17

Tíminn - 16.05.1987, Side 17
Laugardagur 16. maí 1987 Tíminn 17 AÐ UTAN Eiga Danir gas og olíu til næstu 200 ára? Stóra Boje-svæðið liggur í leyni undir þrem minni lögum (eitt þeirra heitir reyndar líka Boje). Lárétta borunaraðferðin gerir það kleift að ná til miklu stærri hluta oliu- og gaslagsins en hefðbund- na aðferðin. Þar með er komist hjá því að koma upp fjölda fram- leiðslubrunna og við það sparast að sjálfsögðu miklar peningafúig- ur. Það hefur löngum verið Dönum áhyggjuefni hvað land þeirra hefur verið snautt af náttúrlegum orku- gjöfum. Önnur lönd hafa því sem næst haft öll ráð þeirra í þeim efnum í hendi sér og þeir orðið að kaupa að þá orku sem þeir neyta. En nú sýnist vera að birta til í orkumálum Dana. Síðan 1972 hafa þeir verið færir um að vinna eilítið magn olíu undan hafsbotni á dönsku svæði í Norðursjónum. Komið hefur í ljós við rannsóknir jarðfræðinga að þar er að finna olíu á nokkuð stóru svæði í tals- verðu magni - en því miður er sú tækni enn ekki uppfundin sem gerir vinnsluna fýsilega. Nýjar upplýsingar eru komnar fram um Boje-svæðið í Norðursjó og samkvæmt þeim ætti Danmörk hvorki að þurfa að þola skort á olíu né gasi í framtíðinni. Á því svæði sem þegar hefur verið kannað lítur út fyrir að vera meira en einn milljarður tonna af olíu, og svipað magn af jarðgasi og þar sem Danir hafa ekki þörf fyrir nema 10 millj- ónir tonna af olíuvörum á ári, lítur helst út fyrir að birgðirnar undir hafsbotninum nægi í 150-200 ár. Að þeim tíma liðnum gera Danir sér vonir um að tekist hafi að finna upp eilífðarvélina og þar með séu öll orkuvandamál úr sögunni! Galli á gjöf Njarðar Sá er að vísu galli á gjöf Njarðar að enn sem komið er er það ekki nema hverfandi lítill hluti þessara olíubirgða sem núverandi tækni- kunnátta gerir hagkvæmt að sækja upp á yfirborðið, miðað við núver- andi olíuverð. Það er einkennandi fyrir bæði svæðin Dan og Boje í danska hluta Norðursjávar að hið gífurlega magn af olíu, sem vitað er að þar er að finna, er í ákaflega þéttum jarðfræðilegum lögum sem þráast við að láta olíuna og gasið laust. Á Dan-svæðinu áætla jarð- fræðingar að sé að finna 300-350 milljónir tonna af olíu. Þegar fram- leiðslan hófst 1972 var ekki útlit fyrir að unnt yrði að ná meira en 3-4% olíunnar upp. Og fjárfesting- ar svo milljörðum skiptir í nýjum framleiðslubrunnum og fram- leiðslupöllum hafa enn sem komið er ekki gefið vonir um að fram- leiðslan aukist í meira en 8-9%. Dan-svæðið er um 30 ferkílómetrar að stærð og nú er búið að bora yfir 40 brunna í tilraun til að „ræsa“ fram svæðið. Tæknileg ögrun Boje-svæðið, sem nú er í brenni- depli, er 7-8 sinnum stærra að flatarmáli, en þar er olían og gasið í miklu þynnri lögum en á Dan- svæðinu. Ólíu- og gasleiðandi lögin í Boje eru ekki nema 20-50 m þykk (200 m þykk í Dan) og þau eru á þriggja kílómetra dýpt undir hafs- botni. Það er því risavaxin tæknileg ögrun fyrir A.P. Möller og Dansk Undergrunds Consortium (DUC) að þróa aðferðir til að auka úr- vinnsluhlutfallið svo vit sé í. Ein aðferðin sem DUC hyggst notfæra sér eru láréttar boranir. Þyngdaraflið sameinað tæknilegri snilld gefur möguleika á að beygja smátt og smátt nokkurra tommu svert stálrör, en til þess þarf þó nokkra vegalengd, og háþróaður mæliútbúnaður við endann á bor- strengnum segir nákvæmlega til um hvar borhausinn er staddur. Um þessar mundir er DUC að vinna að láréttri borun á Dan F-svæðinu. Borunarbrautin sveig- ist um 87 gráður og á að liggja 300 m inn í olíulagið. Hingað til hefur borunin gengið að óskum en það er ekki enn farið að reyna fram- leiðslu úr brunninum. Önnur aðferð sem á að reyna, er að mynda sprungur í þéttu lögin svo að olían og gasið eigi auðveld- ara með að renna í átt til borhol- anna. Þessar sprungur á ekki að gera með kjarnasprengingum, eins og nýlega kom til tals við olíubor- anir Sovétmanna, heldur verður beitt vatnsaflsfræði til að „sprengja" þær. Það má líka notast við efni og sýrur til að auka á rifumyndunina, og þessa dagana er tilraun í gangi á Skjold-svæði DUCs, þar sem vatn er í lykilhlut- verki. Vatnið er pressað undir olíuna með stórum þjöppurum. Þá myndast þrýstingur sem ýtir stærri hluta olíunnar og gassins í átt til framleiðslubrunnanna. Neyddirtil frekari rannsókna Boje-svæðið hefur verið þekkt síðan 1982, en það voru boranir í Jens-lagið þar 1985, sem lögðu grunninn að þeirri vitneskju sem nú er fyrir hendi um hið mikla olíumagn á Boje. Sú borun var kölluð Norður Jens-2 og var gerð eftir að A.P.Möller og DUC var gert að hrinda í framkvæmd ná- kvæmari rannsóknaráætlunum í danska „gullkubbnum", en það er svæðið í Norðursjónum kallað sem A.P. hefur umráðarétt yfir til árs- ins 2012. Það er á þessu svæði sem mestu olíufundirnir hafa verið gerðir, þ.e. Boje, Gorm, Dan, Tyra, Skjold og Rolf. Sú borun náði í gegnum tvö lög, Bo kallast það efra og Jens það neðra. Árangurinn leiddi til þeirrar vitneskju að Boje geymdi í raun og veru geysimikið magn olíu, undir hinum þekktu lögum Bo, Boje og Roar. Það er síður en svo óþekkt fyrirbæri í jarðfræðinni að olíu- og gassvæði liggi hvert upp af öðru en í Danmörku er ekki mikið um það. Þau þekktu dönsku olíu- og gas- svæði sem Danir hafa þegar hafið framleiðslu á, Dan, Gorm, Tyra, Skjold, Rolf, eru öll í kalklögum ekki langt undir hafsbotninum. Eykst nú áhuginn á olíuleit í dýpri jarðlögum? Jarðlögin frá júratímanum, sem liggja dýpra og eru u.þ.b. 100 millj. ára eldri, hafa ekki mikið verið rannsökuð og það eru þau sem nýju félögin, sem hafa fengið leyfi til olíurannsókna í Danmörku eftir 1984, hafa einbeitt sér að. Vitneskjan um Boje-svæðið get- ur orðið til þess að auka áhugann á þessum lögum dýpra undir hafs- botninum og þar með aukið bjart- sýnina á árangur leitar að nýjum olíu- og gasnámum. Það eru því góðar líkur á að ekki hilli enn undir lok olíuævintýris Dana, sem mjór vísir hófst að með vinnslu úr Dan- svæðinu 1972.

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.