Tíminn - 16.07.1987, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 16. júlí 1987
Tíminn 5
Þau lifa frá einu
kvöldi til annars
„Kynlífssjúkir“ leita lækninga
í litlu herbergi í kirkju einni í
sudurhluta Flórida sitja saman í
hring fjórir karlar og fjórar konur.
Þau skiptast á um að hafa yfir
reynslusporin 12 sem AA-
samtökin hafa að leiðarljósi.
í upphafi viðurkennir fólkið
vanmátt sinn. Þá stendur einn
mannanna upp og kynnir sig. „Ég
heiti Joe og ég er kynlífssjúkur".
Annar maður, sem segist vera
„fullnægingarsjúkur“, segir frá
örvæntingunni þegar dómari
dæmdi hann í 15 ára tugthús fyrir
að hafa misþyrmt barni. “Móðir
mín sagði mér alltaf að tala ekki við
ókunnuga,“ segir ein kvennanna,
36 ára gömul. Hún bætir við: „Ég
hlýddi henni. í staðinn fyrir að taia
við ókunnuga hafði ég við þá
samræði.“
Fólkið segir sögur sínar grátandi
og síðan er andartaksþögn. Þetta
er í fyrsta sinn sem sumir fundar-
menn kyn- og ástsjúkra AA hafa
skýrt frá leyndarmálum sínum.
Þessa dagana eru víða samkomur í
Bandaríkjunum, í kirkjukjöllur-
um, sjúkrahúsum og í verslunar-
húsnæði þar sem trúarsöfnuðir
hafa hreiðrað um sig. Þeir sem þar
koma saman eru miður sín vegna
hegðunar sinnar og skömmin grúfir
yfir þeim; þeir eru að reyna að
komast að því á hvaða augnabliki
þeir villtust af réttri leið.
Hugtakið „kynlífssýki" er mjög
umdeilt meðal sálfræðinga en engu
að síður hafa sprottið upp ýmsir
hópar í flestum stórborgum Banda-
ríkjanna til að kljást við vandamál-
in sem herja á þá sem sýna sjúkleg
afbrigði í kynlífi. Útbreiðsla slíkra
hópa er slík að í Minneapolis-borg
einni, fyrsti hópurinn varstofnaður
þar 1978, eru nú 30 slíkir hópar
starfandi og hafa m.a. á verkefna-
skrá sinni fundi fyrir maka kynlífs-
sjúkra.
Um hvaða fólk er hér að ræða?
Flestir þeirra sem leita hjálpar eru
miðstéttarfólk, margir eru í hjóna-
bandi og sumir hommar. Nokkrir
hafa komist í kast við lögin vegna
áráttu sinnar. f meðferðarhópun-
um er að finna presta, dómara og'
opinbera embættismenn.
Kynlífssjúkir vitna oft um það
að þeir séu líka drykkju- og eitur-
lyfjasjúkir. A.m.k. helmingur
þeirra varð fyrir kynferðislegu of-
beldi sem börn að sögn sálfræðings-
ins Patricks Cames, sem skrifaði
bókina „Out of the Shadows:
Understanding Sexual Addiction“
(Út úr skuggunum: Skilningur á
kynlífssýki). Hún kom út 1983 og
varð til þess að vekja athygli á
þessu vandamáli, að áliti margra.
Einhvern tíma kemst þetta sjúka
fólk að því að kynlíf er eins

«HI

Sálfræðingurinn Patrick Carnes að störfum í sjálfshjálparhóp kynlífssjúkra.
(Mynd: Newswcek)
áhrifamikið og efnafræðilegt lyf til
að deyfa sársauka, hafa stjórn á
reiði eða komast í yfirborðslega
náin kynni við annað fólk. Ein-
kennandi er að sjúklingarnir draga
sig í hlé frá vinum og vandamönn-
um. „Það er kynlífið sem gerir
einangrun þeirra þolanlega," segir
Carnes. En það gerir þá ekki
hamingjusama. Margir þeirra þjást
af þunglyndi og sjálfsmorðsþönk-
um. Stundum standa þeir í mörg-
um ástarsamböndum, eða leita lags
við fólk til eins kvölds í einu, oft
marga sama kvöldið eða vændisk-
onur. Sumir hafa líka nautn af að
sýna kynfæri sín eða leggjast á
gægjur hjá öðrum, eða leita á
börn.
Nefnd innan samtaka banda-
rískra sálfræðinga sem fjallar um
sálfræðilegar truflanir í kynlífi
felldi nýlega úrskurð þess efnis að
ekki lægi fyrir nægileg sönnun þess
að kynlífssýki ætti heima á listan-
um yfir sjúklegt kynlífsathæfi. En
ýmsir sálfræðingar eru sannfærðir
um að hér sé um sjúkdóm að ræða
og að hann breiðist ört út. Einn
þeirra er dr. Mark Schwartz, sál-
fræðingur við Tulane University,
sem tekur til kynlífssýkimeðferðar
sjúklinga á geðsjúkrahúsi í New
Orleans. Hann segir að á undan-
förnum 1-2 árum hafi komið fram
í dagsljósið fjöldinn allur af sjúkl-
ingum sem áður hafi verið í felum.
Meðferð dr. Schwartz tekur fjór-
ar vikur og komast færri að en
vilja. Umsækjendur frá mörgum
ríkjum Bandaríkjanna fylla langa
biðlista. Schwartz hefur sett saman
lista með 21 spurningu þar sem
fólk getur sjálft kannað hvort það
er haldið kynlífssýki og er stuðst
við þennan spurningalista hvar-
vetna þar sem fengist er við þetta
vandamál. Á honum er að finna
spurningar eins og „Setur kynlífs-
hegðun þín þig í hættu?“ „Finnst
þér kynlífshegðun þín eyðileggja
þig sjálfan en getur samt ekki gefið
hana upp á bátinn?“ „Er kynlífs-
hegðun þín slík að þér finnst
ástæða til að halda henni leyndri
fyrir öðrum?“ „Veldur eðlileg
kynlífshegðun, eins og sjálfsfróun,
því að þér finnst þú hafa gert
eitthvað rangt eða fyllist tóm-
leika?“
Hvað er svo nýstárlegt við hug-
takið „kynlífssýki"? Prófessor við
læknadeild Cornell háskóla, sem
hefur rannsakað fiknimál í 30 ár,
segir að vandinn sé ekki lengur
skilgreindur með tíðni kynreynslu.
Nú sé frekar fengist við spurning-
una um hvernig kynlífi sé lifað.
Þeir sjúku noti ekki kynlíf til að
sýna ást eða til skemmtunar, held-
ur til að stjórna sársauka eða
áhyggjum. „Það gengur svo langt
' að hugurinn allur og ímyndunarafl-
ið er bundið við kynlíf og það hefur
forgang fram yfir allar aðrar at-
hafnir," segir hann.
Dr. Schwartz segir atferli margra
kynlífssjúkra slíkt að líf þeirra sé í
hættu. Kynlífssjúkir séu svipaðir
alkóhólistum sem neita því að þeir
eigi við drykkjuvandamál að
stríða. Þeir standi í þeirri trú að
enginn viti hvernig ástand þeirra
er. Síðan bætist nú við eyðniplág-
an, sem hafi í för með sér endan-
Iega áhættu. Enda segir einn sjúkl-
inganna: Það á margt fólk eftir að
deyja áður en tök nást á vandamál-
inu. Allir vita um afleiðingarnar en
við getum ekki hætt.
Karen Feit stjórnar meðferð á
sjúklingum á heilsuhæli í grennd
Minneapolis, þar sem 300 sjúkling-
ar hafa hlotið fjögurra til sex vikna
meðferð vegna kynlífssýki. Hún
álitur að vergjarnar konur séu
engu færri en kynlífssjúkir karlar,
en tekur það fram að það sé
erfiðara fyrir konur að viðurkenna
að þær eigi við vanda að etja. „Þær
konur sem horfast í augu við
vandann," segir hún, „láta yfirleitt
til skarar skríða þegar hjónabandið
er að fara í rúst, eða vegna ótta við
eyðni, eða þá þær eru hræddar við
það ofbeldi sem oft fylgir eins
kvölds kynnum.“
Sjálfshjálparhópar kynlífssjúkra
eru svo nýtilkomnir að enn er of
snemmt að segja til um hvort þeir
hafa varanlega bót í för með sér.
En það er augljóst að þeir bjóða
hughreystingu og huggun örvænt-
ingarfullu fólki, sem hefur álitið að
það ætti hvergi skjól. Dæmi um
það er Larry, þrítugur iðnverka-
maður í Minnesota, sem leitaði
inngöngu í félagsskap SAA (Sex
Addicts Anonymus) vegna þess
hvað hann stóð í mörgum ástar-
samböndum, auk þess sem hann
var haldinn sjálfsfróunaráráttu.
Þar að auki var hann altekinn
áhuga á pornógrafíu. Móðir hans
hafði beitt hann kynferðislegu of-
beldi þegar hann var barn. Nú er
Larry að leita sér hjálpar og reynir
að treysta hjónaband sitt. Hann
hefur þá trú að félagsskapurinn í
SAA sé honum bráðnauðsynlegur
til að batinn haldi áfram. „Fundirn-
ir gefa mér ákaflega mikið," segir
hann, „eins mikið og alls kyns ást,
heilmikið af heilbrigðum faðmlög-
um og auk þess stað þar sem er
óhætt að segja frá öllum leyndar-
málum.“
Nú er loks í augsýn bati fyrir
Larry og aðra hans líka vegna þess
að fjöldi fólks er nú tilbúinn að
koma fram í dagsljósið og skýra frá
því sem enginn dirfðist að segja frá
.áður.
(Newsweek)
MIÐSTÖÐ VIÐSKIPTANNA Á SUÐURLANDI OPIÐ: MÁNUD.- FIMMTUD. 09-17.30 FÖSTUD. 09-19 LAUGARD. 09-12