Tíminn - 16.07.1987, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 16. júlí 1987
Tíminn 7
Guðmundur Bjarnason heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra:
Guðmundur Bjarnason þingmaður af Norðurlandi eystra
er einn af sex ráðherrum í ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar,
sem ekki hafa gegnt ráðherradómi áður. Þrátt fyrir að
Guðmundur sé ungur að árum, aðeins 42ja ára, þá hefur
hann þegar mikla reynslu sem stjórnmálamaður.
Hann fór snemma að vinna með Framsóknarflokknum
og má nefna að hann var formaður F.U.F. á Húsavík um
tíma, fulltrúi í miðstjórn flokksins og hefur verið ritari hans
seinni árin. Fulltrúi Framsóknarflokksins í bæjarstjórn
Húsavíkur 1970-1977, þar af forseti bæjarstjórnar frá 1974.
Guðmundur var fyrst kosinn á Alþingi 1979 og hefur setið
þar síðan. Þar hefur hann m.a. átt sæti í fjárveitinganefnd
og heilbrigðis- og trygginganefnd.
Eg vil efla heilbrigðisþjón
ustu á lands
bvaaðinni
Guðmundur Bjarnason heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra.
Tímamynd: BREIN
„Ég kem hér að mjög stórurn •
málaflokki sem eru heilbrigðismál-
in öll og almannatryggingarnar. Ég
geri mér grein fyrir því að hér eru
mikil störf að vinna, verkefnin eru
fjölbreytt og yfirgripsmikil. Mín
kynni af þessu eru störf mín á
Alþingi undanfarin ár, í gegnum
setu í fjárveitinganefnd Alþingis
og nú síðustu veturna í heilbrigðis-
og trygginganefnd neðri deildar.
í fjárveitinganefnd hef ég haft
tök á að fylgjast með fjárstreymi til
ráðuneytisins og þeirra málaflokka
sem undir það heyra. Auðvitað er
ekki alltaf tími til að kafa ofan í
einstaka þætti í fjárveitingum til
heilbrigðis- og tryggingamála þeg-
ar þeir koma þar til umfjöllunar,
eða skoða hvernig einstakir kostn-
aðarliðir eru uppbyggðir. Þó er
það reynt eftir getu í fjárveitinga-
nefndinni. En þar kynnast nefndar-
menn þó því hvernig fjármagninu
er varið. f heilbrigðis- og trygginga-
nefnd er hins vegar meira fjallað
um frumvörp sem koma frá eða
falla undir valdsvið heilbrigðis- og
tryggingaráðuneytis og önnur þau
mál sem eru til meðferðar í ráðu-
neytinu á hverjum tíma.
Þau eru mörg vandamálin sem
hér þarf að leysa. Fyrsta verkefni
mitt hér hefur einmitt verið ásamt
starfsmönnum ráðuneytisins að
fara í gegnum fjárlagatillögur ráðu-
neytisins fyrir árið 1988. Það starf
hefur gefið mér betri yfirsýn yfir
verkefnin og í kjölfar þess á ég eftir
skoða nánar hverju ég vil og get
breytt.
Helstu verkefnin
á kjörtímabilinu
í stjórnarsáttmálanum er kveðið
á um að taka skuli allt fjárhagslegt
skipulag heilbrigðisþjónustu og
sjúkratrygginga til gagngerrar
endurskoðunar. Þar er talað um að
nýta alla fjármuni sem best og mér
er það fullkomlega ljóst að það
verður að gera þær kröfur til ráðu-
neytis sem fer með u.þ.b. 40% af
fjárlögum að þessu mikla fé verði
skynsamlega og vel varið. Nú er
auðvitað mjög stór hluti fjármunir
sem renna til tryggingakerfisins,
þ.e.a.s. elli- og örorkulífeyris. Þar
er um að ræða fastan farveg sem
kostar sitt. Síðan er allur kostnað-
urinn við sjúkrahúsin og heilsu-
gæsluna. f þessu sambandi vil ég
leggja áherslu á hið svokallaða
forvarnastarf, þ.e. að reyna að
koma sem mest í veg fyrir sjúk-
dóma, treysta og styrkja heilsu-
gæsluna og annað forvarnarstarf í
hvaða mynd sem það er. Þannig
mætti hugsanlega draga úr því
fj ármagni sem rennur til sjúkrahús-
anna og heilbrigðismálanna.
Heilsusamlegt líferni í hvaða
mynd sem það er, það að mann-
eskjunni iíði vel og sé í jafnvægi er
tvímælalaust besta tryggingin fyrir
heilbrigðu mannlífi; - besta for-
vörnin.
Varðandi tryggingamálalöggjöf-
ina sjálfa þá hefur Alþingi á undan-
förnum árum verið að gera breyt-
ingar á einstökum þáttum. Ég er
hins vegar fullviss um að nauðsyn-
legt er að endurskoða almanna-
tryggingalöggjöfina í heild, sem er
mikið verkefni. Nefnd hefur verið
að störfum við að athuga þau mál,
en ég hef ekki haft tíma til að
athuga hvar þau eru á vegi stödd,
en því verki þarf að sinna á næst-
unni.
Við erum að byggja stór og mikil
sjúkrahús og við viljum veita þá
þjónustu hér sem mögulegt er og
þurfa þar af leiðandi að leita sem
minnst til útlanda með sjúkraþjón-
ustu. Úr þeirri áherslu verður ekki
dregið. Hins vegar verður ávallt að
hafa hagkvæmnissjónarmið í há-
vegum í þeim efnum. Þá eru einnig
gífurlega stór verkefni í gangi sem
verða að hafa sinn framgang. Má
þar nefna krabbameinsdeildina við
Landspítalann eða K-bygginguna
svonefndu, sem er hundruð milljón
króna dæmi á næstu árum.
Þá hef ég séð undanfarna daga á
tölum í þeim gögnum sem ég hef
verið að skoða að lyfja- og sér-
fræðikostnaður hefur aukist hlut-
fallslega mjög mikið á seinustu
árum. Að vísu eru þetta ekki
stærstu tölurnar í heilbrigðismál-
unum, það er miklu fremur annar
rekstur stóru sjúkrahúsanna, en
þessir tveir liðir hafa hækkað lang-
mest hlutfallslega og þetta vil ég
láta skoða.
Ég vænti þess ef þessi atriði
verða skoðuð nánar og ef frekara
aðhald verður að raunveruleika þá
þurfi að athuga samninga við heil-
brigðisstéttirnar, hvernig þeim er
varið. Ég er þó ekki reiðubúinn að
segja meira um það á þessu stigi en
allt þetta þarf að athuga vel.
Þessi atriði eru ofarlega á blaði
þegar farið verður að skoða hið
fjárhagslega skipulag.
Þó svo að ég muni leitast við að
nýta fjármunina sem best og leita
sparnaðarleiða þá vil ég leggja
áherslu á að ekki er verið að tala
um að skerða þá þjónustu sem ég
tel að samfélagið eigi að veita
þeim, sem á henni þurfa að halda,
þ.e. fatlaðir, sjúkir og aldraðir.
Þeir eru skjólstæðingar þessa ráðu-
neytis og þeir eiga að fá þá þjón-
ustu sem þeim ber. Það er eitt af
stærstu hlutverkum okkar velferð-
arþjóðfélags.
Ég hygg að íslendingar hafi gert
vel í þessum málum á undanförn-
um árum og á þeirri grundvallar-
stefnu verða engar róttækar breyt-
ingar.
Þá vil ég leggja áherslu á að
heilbrigðisþjónusta á landsbyggð-
inni verði efld og hún bætt þannig
að fólk þurfi ekki að leita eftir allri
þjónustu á höfuðborgarsvæðið.
Unnið hefur verið í þessum málum
á undanförnum árum með upp-
byggingu heilsugæslustöðva. Það
hefur verið mikilvægt fyrir lands-
byggðina að koma á þeirri þjón-
ustu. Þessu verkefni er ekki lokið,
enn er verið að byggja heilsugæslu-
stöðvar og því verkefni verður að
halda áfram. Ég vil einnig styrkja
stöðu stærstu sjúkrahúsanna úti á
landi þannig að þau séu fær um að
takast á við þau verkefni, sem hægt
er að annast þar, t.d. á Akureyri
og ísafirði svo ég nefni einhverja
staði þar sem mikil uppbygging
hefur verið í gangi.
f þessu sambandi má einnig taka
til athugunar hvemig hægt er að
deila verkefnum milli sjúkrahúsa
og sérhæfa stóru sjúkrahúsin,
þannig að þau séu ekki öll að fást
við sömu verkefni.
Sérhæfing þeirra á tilteknum
sviðum hlýtur að geta orðið
hagkvæm, bæði í mannafla og
tækjakosti. Að vísu er þetta nú
þegar að einhverju leyti orðið að
veruleika. Spurningin er hvort ekki
megi koma slíkri sérhæfingu á í
enn meiri mæli.
Verkaskipting ríkis
og sveitarfélaga
Umræðan um betri aðgreiningu
verkefna ríkis og sveitarfélaga hef-
ur lengi verið í gangi í pólitískri
umræðu. Og það hefur verið rætt
um að skoða það sérstaklega í
heilbrigðisgeiranum. Við þá
endurskoðun er nauðsynlegt að
hafa í huga að saman fari ábyrgð á
stjórnun og fjármagni. Það eru
sjálfsagt ýmsirþættir í þessari þjón-
ustu sem betur væru komnir hjá
sveitarfélögunum, þá helst þeir
sem lúta að heilsugæslunni. Nú
hafa tvær nefndir verið að störfum
við verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga ogskilað ítarlegu áliti. Verð-
ur þetta mál skoðað hér í ráðuneyt-
inu með hliðsjón af störfum þess-
ara nefnda.
Forvarnastarfið
f málefnasamningnum er lögð
áhersla á forvarnastarfið, heilsu-
vernd og sjúkdómaleit, með það
að markmiði að stemma stigu við
sjúkdómum og slysum. Fræðslu-
starf um ábyrgð einstaklinganna
um eigin heilsu hlýtur að vera
mikilvægt. í því sambandi kemur
vel til greina að stíga eitthvert skref
á átt til svokallaðrar neyslu- eða
manneldisstefnu í því augnamiði
að gera fólki betur grein fyrir því
hvað kemur heilsu þess og heil-
brigði best og þá einnig hvernig
menn byggja upp sinn líkama og
þol. Þannig að hugsjónin „heil-
brigð sál í hraustum líkama" verð-
ur í fullu gildi.
Ávana- og
fíkniefnavarnir
Þetta er vaxandi vandamál í
þjóðfélaginu og stjórnvöldum ber
skylda að taka á þessu vandamáli
af fullum krafti og leita árangurs-
ríkra lausna þar á. Nýlega lauk
störfum nefnd og skilaði skýrslu
þar sem bent er á ýmsar leiðir í því
skyni. Hér er vissulega mikið verk
að vinna og hefur ríkisstjórnin
þegar ákveðið að skipa nefnd til að
samræma vinnubrögð og fylgja
málinu eftir.
Óldrunarmálin
Undir ráðuneytið heyra mál
aldraðra. Mikil þörf er á húsnæði
fyrir aldraða um land allt. Eftir-
spurnin eftir fyrirgreiðslu Fram-
kvæmdasjóðs aldraðra, sem hefur
þessa uppbyggingu á sinni könnu
ásamt sveitarfélögunum, er mikil.
í þessum málum má örugglega
koma á meiri hagræðingu og þá
einkum í þá átt að veita öldruðum
betri þjónustu í heimahúsum, svo
lengi sem þeir eru færir um að búa
einir. Þannig má nýta betur þær
fjárfestingar sem fyrir hendi eru. í
sinni heimabygð og í því umhverfi
sem þetta fólk hefur búið í, hlýtur
því að líða best og okkar hlutverk
er að búa öldruðum þær aðstæður
að þeir geti verið heima hjá sér sem
lengst. Heimahjúkrun hefur verið
að aukast, en það má alltaf gera
betur.
Lyfja- og
sérfræðiskostnaður
Lyfjamálin hafa verið mikið til
umræðu vegna hins háa lyfjakost-
naðar í heilbrigðiskerfinu. Það á
bæði við um lyfjaneyslu og lyfja-
verð. Það verður því að líta á þetta
sem tvíþætt vandamál. Annars
vegar verður að athuga hvort hægt
er að draga úr neyslu lyfja og hins
vegar hvort lækka megi verð með
því að endurskoða þá þætti sem
mestu skipta, þ.e. sölu- og dreifi-
kerfið.
Umhverfismál
Margir þættir, sem lúta að um-
hverfismálum og umhverfisvernd
heyra undir þetta ráðuneyti. Ríkis-
stjórnin hefur sett sér það markmið
að samræma alla þætti er lúta að
umhverfisvernd og mengunarmál-
um. Heilbrigðis-og tryggingamála-
ráðuneytið mun þurfa að taka
mikinn þátt í því verki. Undir
þetta ráðuneyti heyrir hollustu-
vernd og heilbrigðiseftirlit. Undir
ráðuneytið fellur einnig eftirlit með
eiturefnum svo og Geislavarnir
ríkisins.
Með tilliti til alls þessa er ljóst að
í þessu ráðuneyti er við margvísleg
verkefni að glíma og á hverjum
degi koma upp ný mál sem taka
þarf á og leysa. Heilbrigðis- og
tryggingamálin eru einn mikilvæg-
asti þáttur okkar velferðarþjóðfél-
ags og á þessu sviði má ekki láta
merkið niður falla.
Það er mikilsvert fyrir Fram-
sóknarflokkinn að fá nú tækifæri til
að stjórna þessum málaflokki,“
sagði Guðmundur Bjarnason.
ÞÆÓ