Tíminn - 29.10.1987, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 29. október 1987
Bráðabirgðaákvæðið sem ríkisstarfsmenn deila um túlkun á:
„Tryggt að heildarkjör
starfsmanna raskist ekki“
„Þar sem það er ekki tilgangur
lagasetningar um starfsemi lífeyris-
sjóða að skerða heildarkjör eða
ganga á samninga, þykir nauðsyn-
legt að setja ótvíræð ákvæði um
meðferð á lífeyrisréttindum og ið-
gjöldum opinberra starfsmanna og
annarra sem njóta hliðstæðra líf-
eyrisréttinda“, segir m.a. í greinar-
gerð um þau bráðabirgðaákvæði í
lífeyrissjóðafrumvarpinu sem for-
ystumenn BHMR og BSRB deila
nú um hvað þýði í raun. Vegna
þeirrar deilu þykir Tímanum
ástæða til að rekja efni greinar-
gerðarinnar til þess að lesendur
geti dregið eigin ályktanir af mark-
miðum frumvarpsins.
Sérstök ákvæði nauð-
synleg vegna sérstakra
réttinda
Ástæða þess að nauðsynlegt þyk-
ir að hafa í frumvarpinu sérstök
ákvæði um hvernig fara skuli með
lífeyrisrétt opinberra starfsmanna
er sögð sú, að lögbundin lífeyris-
réttindi þeirra eru ekki einvörð-
ungu háð iðgjaldagreiðslum,
starfsmanna og launagreiðenda,
eins og gildir um flesta aðra lífeyr-
issjóði, heldur hafa ríkissjóður og
bæjarfélög ábyrgst greiðslu lífeyris
og greitt meginhluta af kostnaði
vegna verðtryggingar lífeyrisins.
(Benda má á að af 835 millj. kr.
lífeyri til opinberra starfsmenna
1986 komu aðeins 231 millj. kr. úr
sjóðum þeirra en 604 millj. kr.
voru greiddar beint af launagreið-
endunum.
Ekki tilgangurinn að
skerða heildarkjörin
Þá segir að þessi ábyrgð launa-
greiðenda, sé vitaskuld niðurstaða
kjarasamninga og ákvarðana um
skiptingu heildarlauna starfs-
manna, annars vegar í þann hluta
launanna sem starfsmenn fái
greidd meðan þeir eru í starfi og
hins vegar þann hluta sem þeir hafi
valið að geyma til áranna eftir lok
starfsævinnar. Þar sem tilgangur
laganna sé ekki að skerða heildar-
kjörin séu ótvíræð ákvæði um með-
ferð á lífeyrisréttindum og iðgjöld-
um opinberra starfsmanna nauð-
synleg, sem fyrr greinir.
Hvað kosta
viðbótarréttindin?
Verði frumvarpið að lögum er
sagt ljóst að ríkisstarfsmenn og
fjármálaráðuneytið þurfi að meta
lífeyrisréttindi starfsmanna og
hvern kostnað ríkissjóður hefur af
þeim og síðan semja um hvernig
réttindum og iðgjöldum skuli hag-
að í framtíðinni. Til að tryggja hag
starfsmanna þykir frumvarpssmið-
um nauðsynlegt að setja til öryggis
ákvæði um skipan og störf gerðar-
dóms, þ.e. ef samningar nást ekki
milli aðila. Dómurinn á þá að
reikna kostnað af öllum þáttum
núverandi lífeyrisréttinda sam-
kvæmt núgildandi lögum og hvert
iðgjaldið þarf að vera í framtíðinni
til að standa undir þeim réttindum.
Ríkið borgi
viðbótarkostnaðinn
Ljóst er sagt að lífeyrisréttindi
félaga í þeim lífeyrissjöðum sem
hér um ræðir kosti mun meira en
svarar til þess 10% iðgjalds, sem
starfsmenn og launagreiðendur
greiða nú í sjóðina. Þann mun
ábyrgjast launagreiðendur nú. Á
sama hátt er þeim ætlað að bera
það viðbótariðgjald sem ofangreint
mat leiðir í ljós, að þeir hefðu þurft
að greiða samkvæmt óbreyttum
lögum. „Með þessum hætti er
tryggt, að heildarkjör starfsmanna
raskist ekki við setningu laganna,"
segir orðrétt.
Iðgjaldsaukinn
11>12% allra launa?
í greinargerðinni er nefnt sem
dæmi að heildariðgjaldið sem
þyrfti að greiða í lífeyrissjóð ríkis-
starfsmanna til að standa undir
núverandi réttindum gæti verið um
25% af dagvinnulaunum. Iðgjalds-
aukinn sem ríkið þyrfti að borga í
sjóðinn yrði þá 15% til viðbótar
þeim 6% sem ríkið greiðir á móti
4% frá launþegunum. (Hlutur
ríkissjóðs yrði þá samtals 21% á
móti 4% frá launþegunum). Ef
miðað væri við að dagvinnulaun
(og vaktaálög), sem iðgjöld eru nú
greidd af, séu 75% heildarlauna
mundi sama upphæð skila sér í
sjóðinn með 11,25% iðgjaldaauka
af öllum launum eins og með 15%
af dagvinnulaunum.
í frumvarpinu er gert ráð fyrir
þeirri breytingu að iðgjöld greiðist
af öllum launum í staðinn fyrir af
dagvinnulaunum eins og algengast
er nú. Bent er á að enn hafi ekki
verið samið við ríkisstarfsmenn á
sama hátt og ASÍ, VSÍ og VMS,
um 10% iðgjöld af öllum launum
frá árinu 1990. Með slíkum samn-
ingi mundu heildariðgjöldin, mið-
að við dæmið hér á undan, hins
vegar hækka í 21.25% heildarlaun-
anna, þ.e. 6%+4% frá starfs-
mönnum og ríkissjóði og 11,25%
iðgjaldsauka.
BSRB er ósammála túlkun Kennarasambandsins og BHMS á sérákvæði
héldu um það blaðamannafund fyrr í vikunni.
Sovétstjó,
inerhæ'
segja,
rðiri
j
Blao~
. HKKWfWKJR27 OKTO0ER 1967 - 836 WL-71 '
Fylkingum opinberraf1
starfsmanna!
lýstur saman
vegna lífeyris
Velja menn kannski
10*15% hærri laun og
lífeyri eins og
aðrir landsmenn?
„Að sjálfsögðu er gert ráð fyrir
að heimilt verði að semja um
iðgjaldið eins og frumvarp þetta
gerir ráð fyrir, einungis að því
tilskildu að það sé ekki lægra en
10% af öllum launum", segir í
greinargerðinni. Aðilargætu þann-
ig samið um breytta skiptingu ið-
gjaldsins, eða að iðgjaldið yrði
lækkað og að greidd laun hækkuðu
á móti sem því svarar. Slíkir samn-
ingar yrðu aðeins háðir hinum
almennu skilyrðum (fyrir alla líf-
eyrissjóði), þ.e. að ávaxtaðar ið-
gjaldatekjur skuli standa undir öll-
um lífeyrisskuldbindingum.
Frá ráðstefnu Kennurusambands íslands og BHMR um lífeyríssjóðsmálin.
Aðeins lágmark en
ekkert hámark-svo
lengi sem menn
vilja borga
„í reglugerð verður vitaskuld að
kveða á um lífeyrisréttindin sam-
kvæmt lögunum svo og þau réttindi
umfram lágmarkið, sem iðgjald
umfram 10% veitir svigrúm til.
Þau viðbótarréttindi eru ekki háð
neinum kvöðum öðrum en þeim að
undir þeim sé staðið með iðgjöld-
um“ segir orðrétt. í þessu felst
beinlínis að svo fremi að hlutaðeig-
andi lífeyrissjóður bjóði ekki lakari
rétt en þann lágmarksrétt sem
lögin kveða á um, megi haga
réttindum að vild, t.d. hvað snerti
lífeyrisaldur, lífeyrishlutfall og svo
framvegis. Einungis þurfi því að
gæta lágmarksréttindanna, en að
öðru leyti geti lífeyrissjóðir boðið
upp á þau réttindi sem menn vilja,
,svo lengi sem félagar þeirra vilja
kosta þau með iðgjaldagreiðslum.
Þá er í greinargerðinni bent á að
það mat á réttindum og iðgjöldum
sem hér hefur verið fjallað um
skuli vera fyrirmynd að lausn sams-
konar mála hvað varðar lífeyris-
sjóði bankastarfsmanna, starfs-
manna sveitarfélaga og annarra
sem njóta hliðstæðra réttinda og
ríkisstarfsmenn.
Stóraukin útgjöld fyrir
ríki og sveitar*
félög næstu árin
Að iokum er í greinargerðinni
bent á að samþykkt Alþingis á
þessu frumvarpi muni hafa tölu-
verð áhrif á fjárhag ríkissjóðs,
sveitarfélaga og banka næstu árin,
þótt greiðslubyrði þeirra breytist
ekki þegar til langs tíma er litið.
Þetta stafi af því, að auk þess sem
ríkissjóður, sveitarfélög og bankar
verða áfram að greiða útgjöld
Upp er kominn grundvallaragreiningur milli BHMR og Kl annars-
vegar og BSRB hinsvegar varðandi serakvæði i frumvarpi sem
reiknað er með að lagt verði fram a yfirstandandi starfsari
Alþingis. Fylkingum þessara ofangreindra hopa hefur nu lostið
saman. Fyrrnefndi hopurinn telur akvæðið skerða lifeyrisrettindi
sinna feiagsmanna en BSRB er ekki sammala þeirri tulkun.
Gömlum og nýjum
iífeyrisréttindum ekki
ruglað saman
í greinargerðinni er bent á að
áunnin réttindi og eignir sem
myndast hafa í lífeyrissjóðunum
fyrir gildistöku nýrra laga og sömu-
leiðis allar greiðslur og tekjur sem
tilheyra þeim réttindum, verði
reiknuð sérstaklega og haldið
þannig aðskildum frá réttindum og
eignum sem myndast í sjóðunum
eftir að nýju lögin taka gildi. Sam-
kvæmt því munu ríkisstarfsmenn
sem nú eru í starfi fá lífeyri sem
þeir áunnnu sér til ársloka 1988
reiknaðan sérstaklega - og hins
vegar lífeyri áunninn eftir ársbyrj-
un 1989, samkvæmt reglugerðum
sem setja verður um nýja kerfið.
lagafrumvarps um lífeyrissjóði og
Tímamyndir Brein
vegna þegar áunninna réttinda enn
um langt árabil verða þeir jafn-
framt með nýja kerfinu að greiða
að fullu þau iðgjöld sem til þarf að
standa undir öllum réttindum sem
ávinnast eftir að lögin taka gildi.
Gæti samsvarað árlegum
2.200 millj. kr. viðbótar-
kostnaði fyrir ríkið
Til að skýra þetta betur út má
taka mið af árinu 1988 og að ný lög
hefðu þá tekið gildi. Launagreiðsl-
ur ríkisins það ár eru áætlaðar um
20.000 millj. kr. Framangreindur
11,25% iðgjaldsauki, sem ríkið
þyrfti að borga í lífeyrissjóðinn
vegna réttinda sem menn vinna sér
inn á því ári, næmi þá um 2.250
millj. kr. En jafnframt þyrfti ríkis-
sjóður að greiða rúmlega 860 millj.
kr. vegna áður áunninna ábyrgða á
greiddan lífeyri fyrrum ríkis-
starfsmanna. Samtals væru það því
um 3.100 milljónir króna sem ríkið
þyrfti að borga auk 6% iðgjaldsins
sem öllum vinuveitendum ber að
greiða á móti 4% iðgjaldi launþeg-
anna.
Búast má við að greiðslubyrði
ríkissjóðs vegna þegar áunninna
ábyrgða (860 millj. 1988) fari ört
hækkandi á næstu árum, þ.e. á
meðan þeim lífeyrisþegum fer
fjölgandi sem hafa áunnið sér nær
öll sín lífeyrisréttindi í núverandi
lífeyriskerfi. Greiðslurnar munu
svo aftur fara lækkandi og að
lokum hverfa, þegar allir lífeyris-
þegar hafa eingöngu áunnið sér
lífeyrisréttindi samkvæmt nýju
lögunum, eftir kannski 50-60 ár
eða svo. Eftir það verða greiðslur
vegna lífeyrisréttinda eingöngu
háðar launagreiðslum.
Eyðir mikilli
óvissu um framtíðar*
skuldbindingar
Bent er á að þarna sé í raun
aðeins um þá breytingu að ræða að
ríkissjóður (sveitarfélög og
bankar) greiði famvegis jafnóðum
þann umframkostnað sem hann
hefur ábyrgst vegna uppbótar á
lífeyri ríkisstarfsmanna - í stað
þess að fresta greiðslunum þar til
menn hefja töku lífeyris eins og
verið hefur. „Með niðurfellingu á
ábyrgð ríkissjóðs, sveitarfélaga og
banka á réttindum sem ávinnast
eftir gildistöku laganna, er jafn-
framt eytt mikilli óvissu um skuld-
bindingar og útgjöld þessara aðila
í framtíðinni", segir orðrétt í grein-
argerðinni. -HEI