Tíminn - 18.08.1988, Síða 5

Fimmtudagur 18. ágúst 1988
Tíminn 5
Fjórðungur allra útflutningsteknanna 1987 í bíla, föt, húsgögn, heimilistæki og leikföng:
itum hvað klukkan slær og
króknum varla í kreppunni
íslenska þjóðin ætti að vita „hvað klukkan slær“. Þótt
tæpast fleiri en 200 þús. íslendingar kunni á klukku voru
yfír 95.000 vasa- og armbandsúr flutt inn á síðasta ári, auk
þeirra sem keypt voru í fríhöfnum eða ferðalögum
erlendis, og auk um 24.800 kílóa af innfluttum eldhús- og
stofuklukkum. Og allt er þetta til viðbótar við 50.600 úr
sem flutt voru inn árið áður og 36.600 úr árið þar áður.
Þar sem ólíklegt er að þjóðina
hafi beinlínis vantað á annað
hundrað þúsund klukkur á einu ári
virðast þessar tölur fyrst og frcmst
lýsandi vottur um það dæmalausa
„kaupæði“, sem runnið hefur á
íslenskan almenning árið 1987 -
samanborið við árið áður, sem
einnig sýndi þó verulega magn-
aukningu í innflutningi frá næstu
árum þar á undan.
Um 30-100% magn*
aukning milli ára
Ólíklegt er að verslunarskýrslur
nokkurrar „venjulegrar" þjóðar
beri vitni um kaupæði eitthvað í
líkingu við það sem lesa má út úr
verslunarskýrslum Hagstofunnar
1987. Pærupplýsam.a. aðinnflutn-
ingur á fatnaði, húsgögnum, fólks-
bílum, heimilistækjum allskonar
og leikföngum hafi aukist um 30-
50% og allt upp í og yfir 100% frá
árinu áður, talið í stykkjum eða
tonnum. Enda þurfti góðan fjórð-
ung allra útflutningstekna lands-
manna til að greiða fyrir aðeins
þessa vöruliði. Álíka magnaukn-
ingu má svo sjá í nánast hverjum
einasta öðrum vöruflokki þar sem
um er að ræða söluvarning til
almennings, nema helst í matvör-
um, enda magamáli landsmanna
eðlilega nokkur takmörk sett.
Þarna vantar þó allan „innflutn-
inginn" sem leyndist í ferðatöskum
143.000 utanlandsfara, sem líka
fjölgaði um 28% milli ára - m.a.
Glasgow-faranna, sem stórkaup-
menn börmuðu sér hvað sárast
yfir.
Bíll kominn
í stað barnavagns?
Ein athyglisverð undantekning
er þó í ökutækjaflokknum. Barna-
vagnar eru einu ökutækin sem sýna
stóran samdrátt (30%) í innflutn-
ingi frá 1986, á móti 54% fjölgun
fólksbíla. Spurning hvort fólk er
kannski fremur farið að bæta við
bíl en barnavagni þegar fjölgunar
er von f fjölskyldunni? A.m.k.
hafa aðeins um 1.800af þeim4.100
börnum sem fæddust í fyrra fengið
nýjan vagn, samanborið við 2.600
vagna fyrir mun færri börn árið
áður.
Öll frystu fiskflökin
dugðu ekki fyrir fötum
og „leikföngum“
Um 500 milljónir vantaði á að
verðmæti allra frystra fiskflaka sem
flutt voru út 1987 nægði til að
borga aðeins fyrir bílana, fatnað-
inn og áðurnefnd tæki og leikföng,
sem samtals kostuðu um 13.270
milljónir króna. Samsvarandi tala
árið 1986 var 7.950 milljónir. Það
ár dugðu því % hlutar frystu flak-
anna fyrir þessu góssi, þótt þá væri
gróskumikið verslunarár.
í krónum talið jókst innflutning-
ur þessara vöruliða því um 67% á
sama tíma og verð erlends gjald-
eyris hækkaði um 3,7% að meðal-
tali.
Ef landsmenn hefðu t.d. látið
sér nægja 10% aukningu (sem
þætti mikið í útlöndum) í kaupum
á bílum, fötum, húsgögnum, tækj-
um og leikföngum frá árinu áður,
hefði það sparað um 4,5 milljarða
eyðslu erlends gjaldeyris, þ.e. hall-
inn á viðskiptajöfnuðinum (fob/cif)
og þar með hefði erlend lántaka
orðið þessum um 4,5 milljörðum
króna minni en raun varð á. Þarna
er t.d. um að ræða nær tvöfalt
hærri upphæð en fékkst fyrir allt
loðnumjöl og lýsi á árinu (2,5
ntilljarðar).
Þessi 4,5 milljarða viðbótarkaup
á bílum, fötum og „leikföngum“
fullorðinna og barna árið 1987
voru álíka alvarleg fyrir vöru-
skiptajöfnuðinn, eins og t.d. ef
loðnu-, síldar- og humarstofnarnir
hefðu allir horfið af íslandsmiðum
þetta ár. Eru þó, sem áður segir,
ótaldir fjölmargir liðir almennra
neysluvara, sem flestir sýna álíka
aukningu milli ára.
Grjótkast úr glerhúsi...
Sá grunur hlýtur að læðast að
þeim sem les umrædda skýrslu, að
stór hluti almennings, sem nú hefur
hvað hæst um offjárfestingu og
óráðsíu í þjóðfélaginu, stundi þar
steinkast úr glerhúsi. Enda sú
„kaupgleði" almennings, sem
skýrslan ber vitni um, ljósasta
ástæðan fyrir þeirri „offjárfcstingu
í verslunarhöllum" sem svo mörg-
um er tíðrætt um -en ekki öfugt.
Þessi 13.270 milljóna króna inn-
flutningur skiptist í flokka sem hér
segir, talið í milljónum króna 1986
og 1987,ogaukningu í prósentum:
Millj. 1986 Miilj. 1987 %
Fólksbílar . . 2.940 5.410 84%
Fatnadur . . . 2.780 4.040 45%
Húsgögn . . . 1.000 1.770 77%
Heimilis/ rafmagnstæki 710 1.240 76%
Leöurvörur . 230 360 58%
Leikföng . . . 290 440 52%
AUs: . . 7.950 13.270 67%
Útvarpstæki . . 41.820 70.800 69%
7.030
82%
íslendingar ættu að vera orðnir vel skóaðir, því innflutningurinn í fyrra svaraði til þess að hvert mannsbarn hafí |
fengið 5 ný pör.
590 tonnum af barnaleikföngum.
(Það gæti svarað til þess að hvert
barn undir 12 ára aldri hafi fengið
um 13 kg af leikföngum í jóla- og
afmælisgjafir á árinu, auk „mjúku"
pakkanna og bókapakkanna. Nær
33 tonn af erlendum myndabókum
(68% aukning frá 1986) eru t.d.
ekki þarna meðtalin.) Hinn hlutinn
er ýmisskonar spil og íþróttavörur
svo sem skíði og skautar.
Grammófónar . 3.870
Myndavélar . . 11.410 24.110 111%
Sjónaukar ... 2.110 3.540 67%
Rakvélar .... 6.150 7.320 19%
Armbandsúr . . 50.580 95.120 88%
Reiknivélar . . 22.520 27.080 20%
Rafm.orgel ... 780 1.380 77%
Píanó............ 120 1.590 1300%
milli ára og var hátt í helmingi
minni en fimm árum áður.
Og til að geta nú dáðst að
sjálfum sér í nýja „skrúðanum1-
jókst innflutningur á speglunt um
50%, sem við var að búast, og varð
395 tonn á árinu.
Skyldu kaupmenn víða í veröld-
inni geta fagnað 67% aukningu í
sölu innflutts varnings á einu ári
þegar meðalverð erlendra mynta
stendur nánast í stað?
Ef gengið væri út frá því að
smásöluverð með söluskatti væri
þrefalt hærra en innflutningsverð,
gæti sala framangreindra hluta í
fyrra hafa numið í kringum 40.000
milljónum króna, sem er um
560.000 kr. á hverja „vísitölufjöl-
skyldu“ að meðaltali árið 1987 í
stað 330.000 kr. árið áður. í þessar
tölur vantar þó m.a. öll búsáhöld,
skrautmuni og skartgripi, kvik-
mynda- og myndbandstæki, einka-
tölvur, Ijósabúnað, gólfteppi, inn-
fluttar bækur og blöð, ilmvötn og
snyrtivörur svo nokkuð sé nefnt af
þeim vörum sem fólk kaupir oft
fremur af löngun og auraráðum
heldur en beinum „þörfum". Með
5,4 milljarða fólksbílakaupum eru
heldur ekki talin dekk, varahlutir,
bensín né annað sem kaupa þarf
vegna bílanna.
Um 590 tonn af
barnaleikföngum
Af 440 millj. kr. fyrir leikföng í
fyrra voru 60% vegna kaupa á um
Koma leðurjakkarnir
„hina“ leiðina?
Leðurvörurnar eru að stærstum
hluta fatnaður; töskur, hanskar og
belti. Að magni til jókst innflutn-
ingur á leðurvörum úr 215 í 327
tonn, eða um 52%, milli þessara
tveggja ára. Þjóðinni ætti tæpast
að vera kalt á höndunum, því af
þessu voru skinnhanskar t.d. rúm
27 tonn og þar við bættist svo nær
annað eins af öðrum hönskum og
vettlingum. Miðað við hvað leður-
jakkar og buxur eru áberandi kem-
ur á óvart að þyngd innflutts leður-
fatnaðar er litlu meiri heldur en
skinnhanskanna. Skyldu Glasgow-
ferðirnar vera skýringin?
Þótt algengast sé að Hagstofan
skrái magn í tonnum í skýrslum
sínum er sú undantekning gerð
varðandi margskonar tæki að nefna
einnig stykkjatal. Taflan hér að
neðan sýnir m.a. stykkjafjölda
þeirra tækja sem landsmenn fluttu
inn fyrir 1.240 milljónir króna á sl.
ári og sömuleiðis fjölda tækja árið
áður, ásamt fjölgun í prósentum
milli áranna 1986 og 1987:
Um 352.000
vélar og tæki
Stykki 1986 Stykki 1987 %
Kæli/frvstisk. 7.630 10.800 42%
Uppþvottavélar 1.620 2.710 67%
Þvottavélar . . 5.750 9.310 62%
Þurrkarar .... 797 1.530 92%
Garösláttuv. . . 1.840 3.270 77%
Saumavélar . . 2.800 4.140 48%
Ryksugur .... 8.950 15.220 70%
Hrærivélar . . . 4.880 11.160 129%
Eldavélar .... 4.090 6.080 49%
Ofnar 5.340 10.630 99%
Kaffikönnur . . 9.860 13.210 34%
Katlar . . 1.940 3.100 60%
Brauðristar . . . 6.260 9.990 60%
Sjónvarpstæki . 8.380 12.220 34%
Samtals fjölgaði þessum munum
úr tæplega 210 þús. 1986 upp í nær
352 þús. stykki árið 1987, eða sem
svarar úr þremur tækjum í fimm á
hverja fjölskyldu að meðaltali. Er
það m.a. merkilegt í ljósi þess að
nokkrum vikum fyrir síðustu jól
vissi almenningur að mörg þessara
tækja áttu að lækka í verði eftir
áramótin, vegna breyttra tollalaga.
Frá árinu 1982 hefur fjöldi inn-
fluttra tækja nær tvöfaldast, úr 180
þús. (þrátt fyrir að utanlandsfarar
voru þá einnig nær helmingi færri).
Króknum varla
í „kreppunni“
Innflutningur á fatnaði var 2.040
tonn á síðasta ári, sem var nær 500
tonnum (30%) meira en árið áður
og 800 tonnum (65%) meira en
fimm árum áður.
Athyglisvert er að „fatadellan"
virðist ekki síður hafa gripið karl-
kynið en kvenkynið. Af þeim rúm-
lega helmingi þess fatnaðar sem sjá
má hvort ætlaður er körlum eða
konum áttu karlarnir nær helming-
inn, sem var40% aukningfrá árinu
áður miðað við 45% aukningu á
kvenfatnaði. Þessi aukning kom
fram á öllum tegundum fatnaðar,
m.a.s. 50% á náttfötum karla, sem
og brjóstahöldurum fyrir konur.
Ekki má gleyma punktinum yfir
i-ið. Um 20.000 kílóum af skart-
gripum, sem einnig var 30% aukn-
ing milli ára.
Nyja skó í
stað skóáburðar?
Þarna eru þó ótalin nær 800 tonn
af skófatnaði, sem var fjórðungi
meira en árið áður. Alls færði
Hagstofan á skýrslur 1.118.200 pör
af hverskonar skófatnaði, sem
svarar til þess að hver landsmaður
hafi fengið hátt í 5 pör af skóm á
sl. ári. Innflutningur á skóáburði
minnkaði aftur á móti um fjórðung
Um 90% fleiri
sængurver...
Aukin vefnaðarvörukaup ein-
skorðuðust ekki við eigin skrokk,
því 662 tonn af tilbúnum vefnaðar-
vörum hafa bæst í línskápa lands-
manna í fyrra, svo sem sængurföt,
borðdúkar, handklæði og fleira.
Aukningin var tæp50% milliára.
Og 83% fleiri styttur...
Sjálfsagt hcfur þurft meira
skáparýmifyriröllnýjufötin. Enda
jókst húsgagnainnflutningur milli
ára um 45% og varð 8.095 tonn á
síðasta ári. Sú aukning varð á
öllum liðum; skápum og hillum,
stólum, borðum, rúmum ogöðru.
Til að skreyta nýju borðin og
hillurnar voru flutt inn 185 tonn af
styttum og skrauthlutum úr leir,
sem var hátt í tvöföld aukning. Þá
jókst líka innflutningur á borðbún-
aði úr postulíni, gleri og leir um
þriðjung, í tæp 600 tonn. Hagstæð-
ara hefði verið að hinkra með
eitthvað af þeim kaupum, því þess-
ar vörur lækkuðu stórlega í verði í
byrjun þessa árs.
Stendur „veislan“ enn?
Sem sjá má bera verslunarskýrsl-
ur 1987 með sér 30-70% aukinn
innflutning í magni, nær hvar sem
gripið er niður í vöruflokka sem
tcljast til almennrar neysluvöru.
„Veislunni" hjá kaupmönnum
virðist þó a.m.k. ekki hafa lokið
strax unt áramótin. Veltutölur
smásöluverslunar fyrir 1. fjórðung
þessa árs sýna nefnilega 35-65%
aukningu á veltu frá santa tímabili
1987, t.d. 40% á fatnaði og 52% á
húsgögnum og búsáhöldunt - sem
er töluvert yfir verðlagshækkunum
á tímabilinu. Spurning er hvort
„kaupveislan" stendur enn þrátt
fyrir allan „kreppusönginn"?
-HEI