Tíminn - 25.08.1988, Blaðsíða 5

RWmtúaáéulr 25V&öfe'TSÖÖ'
rr.Úr.iY t
Tíminn 5
Bjarni Einarsson, aðstoðarforstjóri Byggðastofnunar, um tillögur ráðgjafanefndarinnar varðandi
afnám ríkisábyrgða á fjárfestingarlánasjóðum:
Þá getum við hreinlega
ekki fjármagnað okkur
Óhætt er að fullyrða að fjölmargir liðir í tillögum ráðgjafanefndar-
innar títtnefndu séu þess eðlis að um þá geti vart náðst pólitísk
samstaða. Að margra mati er ákvæði um niðurfellingu ríkisábyrgða
á opinbera og hálfopinbera fjárfestingarlánasjóði frá og með 1.
janúar 1989, eldfimasti Iiður tillagnanna.
Þessi tillaga nær til mjög stórra fjárfestingarlánasjóða, t.d.
Fiskveiöasjóðs, Iðnlánasjóðs og þá ekki síst Framkvæmdasjóðs.
Einnig er Byggðastofnun sett undir þennan hatt.
Tekið er fram í tillögum ráðgjafa-
nefndarinnar að á næsta ári verði
fjárfestingarlánasjóðum einungis
heimilt að taka erlend lán til afborg-
ana útistandandi erlendra lána. Með
öðrum orðum; sjóðirnir fái ekki
heimild eða ábyrgð ríkis til lántöku
erlendis til fjárfestingarlána innan-
lands.
Gangi þessi tillaga eftir er um að
ræða umpólun á starfsemi allra fjár-
festingarlánasjóðanna. Nærtækt er
að líta til Framkvæmdasjóðs fslands
í þessu sambandi.
Þarf breytingu á lögum
um Framkvæmdasjóð
f lögum um Framkvæmdasjóð fs-
lands frá 1976 segir orðrétt: „Fram-
kvæmdasjóði íslands er heimilt að
fengnu leyfi ríkisstjórnarinnar að
taka lán til starfsemi sinnar, bæði
innanlands og erlendis. Ríkissjóður
ábyrgist allar skuldbindingar Fram-
kvæmdasjóðs íslands." Lagabók-
stafurinn kveður skýrt á um ríkis-
ábyrgð og á þeim grunni tók sjóður-
inn tvö erlend lán á síðasta ári,
annað var að fjárhæð 75 milljónir
dollara, 2,9 milljarðar ísl. króna
miðað við 38,72 króna meðalgengi
bandaríkjadollars á síðasta ári, og
hitt nam 15 milfjónum dollara, eða
580 milljónum íslenskra króna.
Helmingur fyrrgreinda lánsins var
nýttur til afborgana af eldri lánum
en hinn hlutinn endurlánaður til
fjárfestingarlánasjóða og fyrirtækja
sem fengið höfðu sérstakar lántöku-
heimildir til fjármögnunar fram-
kvæmda.
2 milljarðar runnu til
fjárfestingarlánasjóða
Af nýjum lánum Framkvæmda-
sjóðs á síðastliðnu ári, sem námu 2,6
milljörðum króna, runnu tæpir 2
milljarðar til fjárfestingarlánasjóða.
Þessi upphæð skiptist svo: Byggða-
stofnun 629 milljónir, Ferðamála-
sjóður 140 milljónir, Fiskimálasjóð-
ur 1,4 milljónir, Fiskveiðasjóður 820
milljónir, Hafnabótasjóður 24 millj-
ónir, Landflutningasjóður 13 millj-
ónir, Stofnlánadeild landbúnaðarins
312 milljónir, Stofnlánadeild sam-
vinnufélaga 20 milljónir og Verzlun-
arlánasjóður 20 milljónir.
Til fiskeldisfyrirtækja á Suður- og
Vesturlandi runnu 353 milljónir á
síðasta ári og önnur útlán til fyrir-
tækja og félagasamtaka námu 302
milljónum króna.
Afnám ríkisábyrgðar
þýddi dýrari lán
Þórður Friðjónsson, formaður
stjórnar Framkvæmdasjóðs, segir að
tillaga ráðgjafanefndarinnar um af-
nám ríkisábyrgðar á fjárfestingar-
lánasjóði sé mjög róttæk sem muni
gjörbreyta stöðu þeirra. Hann segir
að afnám ríkisábyrgðar hefði ekki í
för með sér skert lánstraust Fram-
kvæmdasjóðs á erlendum lánamark-
aði, heldur væri einfaldlega um að
ræða aðgang að mun dýrari lánum
en kostur er á með ríkisábyrgð.
„Ríkisábyrgð felur einmitt í sér
aðgang að hagstæðari lánum á er-
lendum lánamörkuðum," segir
Þórður.
Stoðir Byggðastofnunar
veiktust
Ef umrædd tillaga ráðgjafanefnd-
arinnar nær fram að ganga liggur
fyrir að stoðum yrði að verulegu
leyti kippt undan starfsemi Byggða-
stofnunar.
„Eins og er erum við með beina
eigendaábyrgð ríkisins. Hún er
grundvallaratriði t.d. í lántöku okk-
ar nú hjá Nordisk investering bank,
sem er okkar aðalviðskiptabanki
erlendis. Þessi lán eru þau hagstæð-
ustu lán sem við höfum getað
fundið,“ sagði Bjarni Einarsson, að-
stoðarforstjóri Byggðastofnunar.
„Ef þetta nær fram að ganga er Ijóst
að við getum hreinlega ekki fjár-
magnað okkur. Eiginlega má segja
að við værum nteð þesliu allt að því
búnir að vera, því að okkar fjármagn
kemur að langstærstum hluta inn í
erlendum !ánum,“ bætti hann við.
Heimild til 520 milljóna
lántöku á
lánsfjárlögum á sl. ári
Á síðastliðnu ári heimiluðu láns-
fjárlög 775 milljón króna lántöku.
Þessi lántaka var á grundvelli lagaá-
kvæðis um Byggðastofnun:
„Byggðastofnun er heimilt innan
ramma lánsfjárlaga að taka lán til
starfsemi sinnar innanlands eða er-
lendis, annaðhvort í eigin nafni eða
fyrir milligöngu annarra aðila, þann-
ig að ráðstöfunarfé stofnunarinnar
verði a.m.k. 0,5 af hundraði þjóðar-
framleiðslu. Milljónirnar 775 skipt-
ust svo (millj.):
Til almennrar Erlend lán Innl. lán Alls
starfsemi Til fjárhagsl. endurskipul. 210 100 310
fyrirtækja Til skipaviðgerða 210 100 310
innanlands 100 55 155
Samtals 520 255 775
Á þessum tölum sést að um 2/3
hlutar heimilaðra lána á lánsfjárlög-
um eru erlend. Og það er líka
athyglisverð staðreynd að frá árinu
1981 hafa lántökur nuniið um 2/3 af
lánveitingum Byggðastofnunar. Á
síðastliðnu ári var hlutfallið 71 af
hundraði.
Einn af stærri fjárfestingarlána-
sjóðum landsins er Fiskveiðasjóður.
Már Elísson hjá Fiskveiðasjóði segir
það ljóst að nteð afnámi ríkisábyrgð-
ar verði fjárfestingarsjóðirnir að
gjöra svo vel að standa sig það vel
að þeir njóti trausts erlendra lánveit-
enda og geti náð jafn hagstæðum
lánum og með ríkisábyrgðinni.
Allri lánveitingu
fylgir áhætta
Hluti lána til Fiskveiðasjóðs kem-
ur í gegnum Framkvæmdasjóð, 820
milljónir króna á síðastliðnu ári. En
langstærstur hluti þeirra kemur hins-
vegar í gegnum viðskiptabankana,
að sögn Más Eltssonar. „Við hjá
Fiskveiðasjóði höfum lengi verið
þeirrar skoðunar, eftir að auknir
voru möguleikar sjóðanna til þess að
fara sjálfir á lánsfjármarkaðinn, að
sú leið skuli reynd. Við eigum að
reyna að afla okkur trausts hjá
erlendum lánveitendum, en það ger-
um við eingöngu með því að sýna
fram á við séum traustsins verðir og
við séum ekki með alröng útlán. En
rétt er að taka fram að allri slíkri
starfsemi fylgir ákveðin áhætta og
það gildir jafnt um lánveitingar í
sjávarútvegi og landbúnaði, svo
dæmi séu tekin," sagði Már Elísson.
óþh
Græningjar
mótmæltu
Efnahagsnefnd Alþýöubandalagsins á móti niðurfærslu:
Leggur til nýja leið
Efnahagsnefnd Alþýðubandalags-
ins mun á næstu dögum leggja fyrir
þingflokk og framkvæmdastjórn Al-
þýðubandalagsins tillögur í efna-
hagsmálum þar sem leiðum niður-
færslu og uppfærslu er algerlega
hafnað. Leggur nefndin í staðinn til
nýja leið - leið kerfisbreytingar og
millifærslu.
„í þessari leið er gert ráð fyrir
stöðugu gengi krónunnar, óskertum
kaupmætti launa og fullri atvinnu.
Markmiðinu um minnkandi verð-
Fjórir íslenskir græningjar
stóðu fyrir uppákomu fyrir
utan stjórnarráðið seinnipart-
inn í gær. Tilefni mótmæla
þeir'ra var mengun sú er hlýst
af álverinu og hugmyndir sem
uppi eru um byggingu nýs
álvers.
Forsprakki hópsins er fyrr-
um eða einnig verandi áhrifa-
maður í Flokki mannsins og
var það mál manna að hér hlyti
að vera einn og sami flokkur-
inn á ferðinni sem brygði sér í
dulargervi við og við.
Til að leggja áherslu á kröfur
sínar voru þeir með útbúnað
með sér. Gasgrímur, spjöld
áletruð slagorðum, ruslat-
unnu, visnar jurtir og gjallar-
horn.
Lögreglan stuggaði við mót-
mælendaliðinu og færðist þá
leikurinn yfír Lækjargötuna,
þar sem þeir fíuttu boðskap
sinn. Fáir stöldruðu við, en
einstaka maður glápti á fyrir-
bærið úr fjarlægð.
Mótmæiendur voru hinir
kurteisustu að sögn lögregl-
unnar og hiýddu tilmælum
hennar. Ttm*mynd:Pjctur
bólgu og jafnvægi í efnahagslífinu
yrði náð með uppstokkun á rekstrar-
kerfi útflutningsatvinnuveganna,
lögbundinni lækkun raunvaxta og
fjármagnskostnaðar og ýmissa ann-
arra kostnaðarliða og tilflutningi á
fjármagni í gegnum skattakerfið,"
segir í bréfi nefndarinnar um tillögu-
gerðina.
„Leið kerfisbreytingar og milli-
færslu felur í sér:
- að knýja atvinnulífið til varanlegrar
endurskipulagningar á rekstrinum.
- að láta fjármagnseigendur sem á
undanförnum árum hafa fengið í
sinn hlut stórfelldan skattfrjálsan
hagnað bera meginkostnaðinn af
millifærslunni.
- að taka upp markvissa stýringu á
vöxtum og peningamarkaði og beita
lögum til að færa raunvexti strax
niður í 3% og minnka vaxtamuninn
niður í sama hlutfall og í nágranna-
löndum.
- að genginu sé haldið stöðugu,
ríkissjóður verði í jafnvægi, erlendri
skuldasöfnun sé hætt og verðbólgan
fari niður í sama stig og í nágranna-
löndum.“
Telur nefndin grundvallarspurn-
ingu í væntanlegum efnahagsaðgerð-
um vera hvort skerða eigi tekjur
fjármagnseigenda, sem hafa verið
skattfrjálsar á undanförnum árum,
eða hvort eigi að skerða tekjur
launafólks. JIH