Tíminn - 02.09.1988, Blaðsíða 14

- I f r i » ; I
14 Tíminn
r.p.n •
Föstudagur 2. september 1988
AÐ UTAN
iiiiiiiiinii
Tapað stríð á Sikiley og í Kalabríu:
Enn nær mafían undirtökunum
Á undanförnum árum hefur stundum virst svo sem verið
sé að gera heiðarlega tilraun til að ráða niðurlögum
mafíunnar á Ítalíu. En enn og aftur reka rannsóknardómar-
ar í þeirri baráttu sig á að mafíósarnir eiga valdamikla vini
á æðstu stöðum sem eru þeim bakhjarl þegar á móti blæs.
Það er meiri stuðningur en dómararnir fá og segjum við
hér á eftir frá vonlausri baráttu dómara á Sikiley og í
Kalabríu gegn „Kolkrabbanum“.
I dómhöllinni í Palermo, sem er
Dómarar á
Sikiley fá ávítur frá yfir-
mönnum sínum
Biturt bros líður yfir andlit hans.
„Nei, ég hef ekki enn tekið afsögn
mína til baka,“ segir Giovanni
Falcone, 49 ára gamall dómari á
Sikiley þegar hann kemur úr yfir-
heyrslu æðsta dómararáðsins í
Róm. Frægasti mafíuveiðari Ítalíu
hafði verið þar í yfirheyrslu dag-
langt ásamt 25 af starfsbræðrum
sfnum í Palermo.
Nauðsynlegt hafði verið að kalla
saman fund í æðsta ráði ítalskra
dómara vegna þess að Falcone og
starfsmenn hans álitu sig hindraða
í starfi í Palermo.
Á Sikiley höfðu þeir lagt sig í
lífshættu í starfi sínu og orðið
prýðilega ágengt. í fyrsta sinn
höfðu ekki bara smáseiðin í mafí-
unni, heldur líka guðfeður, fram-
umkringd herverði, fundu Falcone
og samstarfsmenn hans, hvernig
þeir urðu meira og meira einangr-
aðir þar til kom að tíma „varhuga-
verðrar háspennu“. Falcone og
menn hans undirbjuggu stórréttar-
höldin gegn „þriðja valdalaginu" í
mafíunni, sem átti að gefa skýring-
ar á pólitískum morðum í Palermo
og leiða þá seku til refsingar.
Dómararnir sem störfuðu að því
að upplýsa starfsemi mafíunnar
þörfnuðust við þessa vinnu fyllsta
stuðnings valdsins í Róm. Þeir
lögðu því sjálfir til atlögu og mót-
mæltu opinberlega „afvopnun alls
löggæslukerfisins" þar sem væru
orðnar stórar gloppur eftir að dug-
legustu lögreglumennirnir við
rannsóknina hefðu verið drepnir
eða færðir til í starfi.
Þar við bættist að nýi foringinn
yfir rannsóknardeildinni, Antonio
Meli, skipulagði rannsóknina
þess að fara réttar embættisleiðir.
Hins vegar megi „hið þýðingar-
mikla starf dr. Falcones" ekki hafa
verið unnið fyrir gýg, var þó tekið
kurteislega fram í ályktuninni sem
samþykkt var með sjö atkvæðum
gegn fjórum í þeirri nefnd dómara-
ráðsins sem berst gegn mafíunni.
„Einn svartasti
dagur í sögu ítalsks
réttarfars“
„Baráttan er töpuð. Þetta er
einn svartasti dagur ítalskrar
réttarfarssögu,“ voru viðbrögð
Falcones við niðurstöðunni.
Margir starfsbræðra hans í dóm-
arastétt taka undir þessa svartsýni
hans. Nokkrir þeirra minntust í
þessu sambandi ágústdagsins 1982
þegar annar mafíuveiðari, Dalla
Chiesa yfirlögregluþjónn, kvartaði
undan því í blaðaviðtali að emb-
ættismenn og yfirvöld á Sikiley
frystu hann úti. Tæpum fjórum
vikum síðar voru hann og kona
hans skotin til bana af handlöngur-
um mafíunnar. „Nú erum við í
sömu sporum,“ segja samstarfs-
menn Falcones.
Borgarstjóri Palermo borgar,
kristilegi demókratinn Leoluca Or-
lando, gat ekki heldur talið kjark í
Ákærðir mafíuforingjar bíða hér dóms í Palermo á árinu 1986. Falcone tókst að koma 300 þeirra í
fangelsi og fleiri bíða dóms. En þá þótti einhverjuin valdamiklum nóg komið.
mámenn í pólitík og viðskiptalífi
verið afhjúpaðir frammi fyrir
dómstóli.
Margir mafíuforingjar sem
höfðu lengi verið ósnertanlegir,
voru loks komnir bak við lás og slá,
m.a. vegna þess að Falcone dóm-
ara hafði tekist að koma í höfn
meistarastykki 1984. Þá hafði hann
fengið mafíuforingjann Tommaso
Buscetta til að bera fram játningu
um leyndardóma æðstu foringja
mafíunnar. Sá atburður leiddi til
tímamóta í baráttunni gegn mafí-
unni.
Guðfeður, sem áður hafði verið
árangurslaust reynt að koma lögum
yfir, voru nú handteknir. Falcone
sjálfur rannsakaði mál allt að því
800 mafíósa og nú hafa 300 þeirra
hlotið dóm.
Árangur dóm-
arans raskaði pólitísku
jafnvægi
Þessi árangur varð ekki bara til
þess að dómarinn hlyti viðurkenn-
ingu. Þessi árangur raskaði líka
pólitísku jafnvægi borgar eins og
Palermo, þar sem pólitík, viðskipti
og dómskerfi er gegnsýrt af mafí-
unni. Upp á síðkastið lýsa reyndar
virðulegir dómarar því yfir hver í
kapp við annan við fastaborðið sitt
á kránni, að mafían sé bara „upp-
finning blaðamanna og rannsókn-
ardómara sem þyrstir eftir að aug-
lýsa sjálfa sig“.
þannig að „skyndilega var hún
komin inn á þúsund smábrautir
sem gengu þvert hver á aðra,“ eins
og einn dómarinn orðaði það.
Sumarleyfisró
stjórnmálamannanna í
Róm raskað
Neyðaróp dómaranna á Sikiley
hefði ekki raskað sumarleyfisró
stjórnmálamanna í Róm hefði ekki
Francesco Cossiga forseti sjálfur
falið innanríkis- ogdómsmálaráðu-
neytinu, ásamt æðsta ráði dómar-
anna, að fara ofan í saumana á
klögumálum sikileysku dómar-
anna. Ráðuneytin bæði sendu í
hasti tvo eftirlitsmcnn til Palermo
á sama tíma og dómararáðið liélt
yfirheyrslufundi sína, sem stóðu í
fimm daga.
Falcone þafði fyrir fundinn sent
frá sér þriggj’a síðna langt bréf þar
sem hann fórfram á að veia íærður
til í starfi þar sem „Rannsóknar-
mælikvarði hans væri allur annar
en hinna nýju yfirmanna hans“.
Samstarfsmenn hans létu það í ljós
að ef Falcone færi úr starfi, héldu
þeir ekki heldur lengur út að vinna .
við þessar aðstæður.
Dómararáðið vottaði hins vegar
traust sitt Meli, sem harðasta gagn-
rýni Falcones beindist að, og ávít-
aði Falcone. Ráðið sagði dómar-
ana í Palermo hafa borið sig rangt
að þegar þeir heföu borið fram
ásakanir sínar í fjölmiðlum, í stað
rannsóknardómarana og varð að
viðurkenna að ofurvald mafíunnar
væri of sterkt til að takast á við
það. „Vald mafíunnar er komið á
sama stig hjá okkur og í Rómönsku
Ameríku," segir hann.
Cossiga Ítalíuforseti hefur þó
fullan hug á því að ágreiningur
gæslumanna laga og réttar á Sikiley
falli ekki í gleymsku á meðan
menn bregða sér í sumarleyfi.
Þingmcnn hafa frest til 15. sept-
ember til að kynna sér öll skjöl
vegna málsins, og þá jafnvel aftur-
kalla úrskurð dómararáðsins.
Lögreglan sker
upp herör gegn mafíunni
í Kalabríu
En það er víðar en á Sikiley sem
mafían hefur farið sínu fram
óáreitt og löggæslumönnum hefur
lítið orðið ágengt í baráttunni við
hana. I austurhlíðum Aspromonte-
fjallanna í Kalabríu á Suður-Ítalíu
hefur lögreglan nú loks gripið til
aðgerða gegn íbúum, scm hafa
stundað mannrán sér til framfærslu
um langa hríð.
Stigamannasamfélag í smáþorpi
í Kalabriu hefur loks ögrað ítölsk-
um yfirvöldum svo að þau hafa nú
látið til skarar skríða gegn þeim. I
húfi er hvort yfirvöldum í Róm á
að takast að hafa stjórn á hluta
yfirráðasvæðis síns, en til þessa
Falcone dómari á Sikiley hefur
staðið sig vel í baráttunni gegn
mafíunni. Nú hefur hann fengið
ávítur frá yfirmönnum sínum en
óvinir hans traustsyfirlýsingu.
virðast stigamennirnir hafa haft
yfirhöndina.
I þorpinu Plati, þar sem íbúarnir
eru aðeins 3.700, ræður kalabriska
mafían, Ndrangheta, lögum og lof-
um enda er talað um hana með
lotningu sem „Hæstvirtan félags-
skap".
Á undanförnum 20 árum hafa
yfir 175 gíslar verið í haldi í
héraðinu, nokkrir árum saman.
Flest þessi mannrán, þeirra frægast
úti í heimi er ránið á milljónaerf-
ingjanum John Paul Getty III árið
1973, hafa íbúar Plati eða ná-
grannaþorpanna framið.
Eitt síðasta framtak íbúanna í
Plati var að ræna átta ára dreng,
Marco Fiore frá Turin, sem hafður
var í haldi í 17 mánuði. En nú gekk
svo alvarlega fram af almennings-
álitinu á Ítalíu að stjórnvöld sáu
sér ekki annað fært en að senda
þúsundir velvopnaðra lögreglu-
manna á staðinn.
Lögregluaðgerðin
klúðraðist vegna fyrir-
framtilkynningar!
Eitt verkefna þessa vopnaða liðs
var að leita að a.m.k. fjórum
öðrum gíslum á þessu svæði. Þessi
aðgerð misheppnaðist þó, að hluta
til vegna þess að embættismenn
innanríkisráðuneytisins í Róm til-
kynntu um hana opinberlega í
smáatriðum kvöldið áður.
„Heiðraða félagið“ í Kalabríu
lét ekki standa á viðbrögðunum.
Þrem dögum eftir að aðgerðir lög-
reglunnar hófust, var ferðamanni
frá Napólí og sonarsyni hans rænt
nokkrar mílur frá Plati, á svæði
sem átti að heita að væri á valdi
lögreglumannanna, og send út
krafa um lausnargjald að jafnvirði
160 milljóna ísl. kr. Til að núa salti
í sært stolt stjórnvalda var aðeins
viku seinna myrtur umsjónarmað-
ur á tjaldsvæðinu þar sem ferða-
mennirnir höfðu dvalist.
Eina andsvarið sem ítölsku ríkis-
stjórninni hefur tekist að grípa til
er að senda 1500 hermenn „til
heræfinga" á svæðinu nú í sept-
ember.
Héraðið Reggio Calabria er í
raun og sann undir yfirráðum
Ndrangheta. Á síðustu fimm árum
hafa verið framin þar yfir 820 morð
og á síðasta ári voru hvorki fleiri
né færri en 264 manns drepnir þar.
Mannrán og
fjárkúgun helstu atvinnu*
greinarnar
Á árinu 1987 færðist fjárkúgun í
aukana og nam aukningin frá fyrra
ári 300%. Líf atvinnurekenda í
héraðinu, sem búa við stöðugar
morðhótanir, er orðið svo óbæri-
legt að álitið er að 70% þeirra sem
ekki tilheyra mafíunni í þeim hópi
séu búnir að selja fyrirtæki sín.
Það má því heita nú orðið að
eina atvinnugreinin í héraðinu sem
eitthvað kveður að, og teygir jafn-
vel anga sína til annarra landa, sé
mannrán. Á árunum 1960-1980
sendi Ndrangheta í Plati afrakstur-
inn af mannránunum til ættingja í
Ástralíu til að kaupa land í New
South Wales til ræktunar mariju-
ana. Þessir útfluttu Kalabríumenn
ráða nú öllu í marijuna viðskiptum
í Ástralíu og hafa fært út kvíarnar
í heróínviðskipti á alþjóðlegum
markaði.
Mörg fórnarlömb mannræningj-
anna eru auðugir Italir frá norður-
hluta landsins. Yfirleitt eru þeir
fluttir með flutningabílum til As-
promonte-fjallanna og faldir þar í
hellum og gjótum eða einfaldlega
hlekkjaðir við tré.
Álitið er að stigamennirnir hafi
fengið greitt sem svarar 5,6 millj-
örðum ísl. króna í lausnarfé á
síðustu 10 árum. Það lítur þó ekki
út fyrir að miklu fé hafi verið varið
til uppbyggingar í Plati þar sem
ekki er annað að sjá en hálfhrunda
húsakofa, þröng, rusli drifin húsa-
sund og ókláraðar íbúðablokkir úr
múrsteini og steinsteypu. Að sögn
dómara í héraðinu fer mest af
peningunum í fjárfestingar í heró-
íni og kókaíni eða þá vopnum, sem
eru aftur notuð sem gjaldmiðill til
að kaupa eiturlyf.
„Gott og heiðar-
legt fólk“ en flestir
á sakaskrá
Plati er ekki aðlaðandi staður.
70% íbúa af karlkyni hafa sakaskrá
eða eru skráðir opinberlega sem
grunaðir um mafíuaðild. Gestir,
og þá sérstaklega fréttamenn, hafa
orðið fyrir líkamsárásum. Bæjar-
stjórinn reynir þó að sýna gestum
sæmilegt viðmót. Hann er í erfiðri
aðstöðu og veit að líf hans er ekki
margra skildinga virði. Á síðustu
fjórum árum hafa tveirfyrirrennar-
ar hans verið myrtir. Hann ásakar
yfirvöldin um að leggja héraðið í
einelti og íbúa þess, sem hann
fullyrðir að séu „gott og heiðarlegt
fólk“. Hann neitar því að Ndran-
gheta fyrirfinnist í Plati og segir að
ef slíkur félagsskapur sé til, sé
hann að finna í Róm, „í ríkisstjórn-
inni sjálfri".
Ungu lögreglumennirnir fimm
sem halda vörð um lögreglustöðina
eru ekki eins rólegir. Þeir segjast
þurfa að vera sífellt á verði gagn-
vart leigumorðingjum. „Við förum
sjaldan frá stöðinni og göngum
alltaf um vopnaðir, tveir eða fleiri
saman".
„Hindranir frá
æðri stöðum“
Það eru litlar líkur á því að þessi
vandi verði yfirstiginn, þrátt fyrir
mikla tilburði stjórnvalda. Carlo
Macri dómari, sem hefur árum
saman barist harðri baráttu gegn
Ndrangheta, er ekki bjartsýnn á að
sjái fyrir endann á þeirri viðureign.
Hann segir ástandið vera svo
vonlaust og þrúgandi að hann hafi
nú beðið um að vera fluttur í annað
starf.
„Síðustu þrjú árin hefur verið
unnið að því að „koma í eðlilegt
horf“ lífi almennings gagnvart
mafíunni. Ég er núna í nákvæm-
lega sörnu aðstöðu og starfsbræður
mínir á Sikiley sem berjast gegn
mafíunni. í hvert skipti sem ég geri
eitthvað til að stemma stigu við
völdum mafíunnar rek ég mig á
hindranir frá æðri stöðum,“ segir
hann. Og bætir við: „Jafnvel þessir
fáu mannræningjar sem hafa verið
teknir fastir eru núna í „gæsluvarð-
haldi“ heima í þorpunum sínum
þar sem þeir geta gert hvað sem
þeir vilja!“