Tíminn - 13.09.1988, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 13. september 1988
Tíminn 5
Skuldir sjávarútvegs í bönkunum jukust um 50% á fyrri helming ársins:
Skuldasðfnun sjávarút-
vegs 31 milljón á dag
Lán bankanna til sjávarútvegsins hækkuðu úr um 11.670
í 17.340 milljónir króna, eða um tæp 50% frá áramótum
til júníloka. Skuldaaukningin er því 5.670 milljónir króna,
eða sem svarar yfír 31 milljón króna hvern einasta dag á
þessu sex mánaða tímabili. Þar af var hrein raunaukning
skuldanna, þ.e. umfram hækkun lánskjaravísitölu, rúm-
lega 4.200 milljónir, eða um 32% aðeins á þessu hálfa ári,
samkvæmt því sem Iesa má í Hagtölum Seðlabankans.
Þarna er um aö ræða nær alla þá
raunaukningu sem varð á útlánum
bankakerfisins á tímabilinu. Nokk-
ur aukning varð að vísu á lánum til
þjónustu verslunar og iðnaðar. En
á móti kom að skuldir landbúnaðar
og samgöngufyrirtækja stóðu nán-
ast í stað að krónutölu, sem þýðir
að raungildi þeirra hefur lækkað.
Verslunin skuldaði t.d. rúmlega
800 millj. kr. meira en sjávarútveg-
urinn um síðustu áramót. Á miðju
ári voru skuldir sjávarútvegsins
hins vegar orðnar rúmlega 2.800
krónum meiri en verslunarinnar.
Þessi gífurlega skuldasöfnun
sjávarútvegsins á fyrri helmingi
ársins mun kannski ekki síður
valda stjórnendum bankanna höf-
uðverk. Því á þessu hálfa gerðu
innlán bankakerfisins ekki betur
en rétt að halda í við verðbólguna.
Það sama má raunar segja um heils
árs tímabil. Frá miðju síðasta ári
hafa innlán í bankakerfinu nær
ekkert aukist að raungildi.
í lok júní í fyrra voru innlán
innlánsstofnana rúmlega 3.700
milljónir umfram útlánin. Sá mun-
ur hafði verulega minnkað um
síðustu áramót og á miðju þessu
ári hafði dæmið svo algerlega snúist
við - útlánin voru orðin rúmlega
4.200 krónum hærri en innlánin.
Skuldasöfnunin jókst því um
8.000 milljónum króna meira held-
ur en þær inneignir sem bönkunum
var falin ávöxtun á þessa 12 mán-
uði. Þar fyrir utan hækkuðu svo
m.a. erlend endurlán bankanna til
skamms tíma úr rúmlega 10.200
upp í nær 16.700 milljónir á þessu
sama ári.
Einstaklingar eiga sem kunnugt
er stærstan hluta innlánanna í
bönkum og sparisjóðum. Á því
sama ári sem þau gerðu vart betur
en að halda verðgildi sínu miðað
við verðbólgu á tímabilinu, juku
einstaklingar skuldir sínar í banka-
kerfinu um 2.700 milljónir króna
að raungildi. Einstaklingar skuld-
uðu um 20.400 milljónir króna í
bankakerfinu á miðju þessu ári,
eða rétt um fjórðung af heildarút-
lánum þess. - HEI
Sverrir Hermannsson bankastjóri segir að Landsbankinn hafi
ekki tök á að standa undir bullandi hallarekstri fiskvinnslunnar:
Lánveitingar
stoppaðar af
Landsbanki íslands hefur
ákveðið að stoppa af allar lánveit-
ingar til fiskvinnslunnar, nema
þegar um hefðbundin afurðalán
er að ræða. Sverrir Hermannsson
bankastjóri Landsbankans sagði
í samtali við Tímann að Lands-
bankinn hefði ekki tök á því að
standa undir bullandi hallarekstri
á fiskvinnslunni í landinu. „70%
fiskvinnslufyrirtækja eru á okkar
snærum og nú er þetta fyrirkomu-
lag einfaldlega á enda runnið,“
sagði Sverrir, „auk þess sem fyrir-
tækjunum er enginn greiði gerður
með því að láta þau hrúga upp
botnlausum skuldum".
Bankanum er gert að skildu, af
hálfu stjórnvalda að hafa lausafé
á hverjum tíma sem nemur rúm-
um 2500 milljónum króna. Sverr-
ir sagði að þeir væru búnir að
reka sig uppundir það þak. „Þeg-
ar svo er komið verður farið að
beita okkur viðurlögum og
sektum. Svoleiðis brot ætlum við
ekki að stunda gagnvart ríkis-
valdinu," sagði Sverrir.
Aðspurður sagði hann að fjöl-
margar beiðnir um fyrirgreiðslu
lægju á borðum bankans, „það
eru heilu hrúgurnar, sem við
getum ekki sinnt“. Hann sagði að
þó lánsfjármagn væri dýrt þá
væru íslendingar alltof hungraðir
í fé og því væri það algjör lífs-
nauðsyn að stoppa af fjárfestinga
og eyðsluæði. „Þar hlýtur ríkis-
sjóður að ganga á undan, en það
hefur farið lítið fyrir því ennþá.
Menn eru að tala um að taka sig
á, en við í Landsbankanum ætlum
ekki að láta þar við sitja, við
ætlum bara að framkvæma það.“
sagði Sverrir. - ABÓ
Fríkirkjusöfnuðurinn fundaði í húsi íslensku óperunnar í gærkvöldi:
Sögulegur Fríkirkjufundur
Andrúmsloftið fyrir framan hús
íslensku óperunnar var spennu-
þrungið síðustu tvo tímana fyrir
safnaðarfund Fríkirkjusafnaðarins,
sem boðað var til og hefjast átti
klukkan 20.00 í gærkvöldi sam-
kvæmt auglýstri dagskrá. Þegar dyr-
um Óperunnar var lokað klukkan
níu, var þétt setinn bekkurinn í
húsinu, og þurftu margir að láta sér
nægja að standa. í upphafi fundar
átti að leggja fram tillögu um breyt-
ingu á dagskrá fundarins, þar sem
farið var fram á að gerð yrði fyrst
grein fyrir ástæðum uppsagnar sr.
Gunnars áður en gengið yrði til
atkvæða um kjörstjórn. Þessi tiUaga
var samþykkt.
Meðlimi Fríkirkjusafnaðarins
dreif að fundarstaðnum um leið og
húsið var opnað klukkan 19.00.
Þegar nær dró auglýsum fundartíma
hafði myndast löng og mikil biðröð
sem náði niður Ingólfsstræti, að
horninu á Hverfisgötu. Telja mátti
rúmlega 150 manns í röðinni þegar
hún var hvað lengst. Ástæðu biðrað-
arinnar mátti rekja til þess að innan-
dyra þurftu safnaðarmeðlimir að
framvísa fullgildum persónuskilríkj-
um til að fá inngöngu á fundinn og í
staðinn var þeim fengið í hendur
umslag sem í voru atkvæðaseðlar,
auk þess var þeim afhent tillaga
safnaðarstjórnar um menn í kjör-
stjórn sem kjósa átti um, en umsókn-
arfrestur um stöðu sóknarprests
Fríkirkjusafnaðarins rennur út 15.
september nk.
Ekki voru allir á skrám safnaðar-
ins, sem á fundinn vildu fara, og
hafði verið komið upp sérstakri
kvörtunardeild í öðrum inngangi
Óperuhússins. Þar mátti heyra há-
værar raddir og var mikið rifist um
hvort þessi eða hinn hefði rétt á að
fara inn á fundinn, en farið var eftir
félagsskránni sem byggð er á skrá frá
Hagstofu íslands. Þeir sem fengu
inngöngu þurftu að hafa verið skráð-
ir í Fríkirkjuna í Reykjavík þann 1.
des 1987, auk þess sem flett var upp
í íbúaskrá Reykjavíkur í vafaatrið-
um. Heyra mátti óánægjuraddir hjá
mörgum þeirra sem sóttu fundinn
þess efnis að við stjórnarkjörið í vor
hefði ekki verið farið eftir þeim
skrám sem farið væri eftir inn á þann
fund sem boðað var til í gær.
Látum hér fylgja nokkur orða-
skipti, milli þess sem fór með vafa-
málin og eins sem komast vildi á
fundinn. Starfsmaður: „Þú ert ekki
á skránni“. Maðurinn: „Ég er fædd-
ur og uppalinn í kirkjunni og hef
gengið í gegn um allar athafnir
hennar, og staðið við allar mínar
skuldbindingar, en svo segir þú að
ég sé ekki á einhverri skrá.“ Orða-
skipti þeirra urðu lengri á svipuðum
nótum, en það endaði með því að
maðurinn fór ekki inn.
Öðrum manni var meinaður að-
gangur á þeirri forsendu að á tímabili
hafið hann flutt upp á Kjalarnes,
sem varð til þess að hann strikaðist
sjálfkrafa af lista safnaðarins og því
ekki í skránni frá 1. desember 1987.
Maðurinn hafði hins vegar flutt aftur
til Reykjavíkur á þessu ári og gengið
á ný í söfnuðinn. Hann var með
stimplað bréf frá Hagstofunni upp á
að hann væri meðlimur safnaðarins
frá ákveðnum tíma á þessu ári, eins
og svo margir aðrir, en enginn þeirra
fékk að fara inn.
Það var hins vegar rétt áður en
fundurinn hófst, að sá sem hafði séð
um vafamálin hleypti u.þ.b. sex til
átta manns inn, sem ekki voru á
þeim skrám sem farið var eftir,
heldur höfðu umgetið bréf frá Hag-
stofunni um að þeir væru safnaðar-
meðlimir. Þetta fólk mun hins vegar
ekki hafa fengið í hendur kjörseðla,
þannig að það fékk aðeins að hlusta
og horfa á það sem fram fór.
Fyrir fundinum lá dagskrá, þar
sem fyrsta mál var að kjósa áður-
nefnda 7 manna kjörstjórn, í öðru
lagi lá fyrir beiðni safnaðarmeðlima
um að stjórnin gerði grein fyrir
uppsögn Gunnars Björnssonar fyrr-
um sóknarprests safnaðarins. í
þriðja lagi voru önnur mál. Sam-
kvæmt upplýsingum Tímans ætluðu
stuðningsmenn Gunnars að bera
fram þá dagskrártillögu að greint
yrði frá uppsögn prestsins áður en
gengið yrði til atkvæða um kjörstjón,
enda ætluðu stuðningsmenn Gunn-
ars jafnframt að leggja fram tillögu
um menn í kjörstjórn.
Fundurinn stóð enn yfir þegar
Tíminn fór í prentun. -ABÓ
Ragnar Tómasson lögfræðingur sker úr um vafaatriði hjá Guðmundi J.
Guðmundssyni Og fleirum. (Tímamynd Gunnar)
Stöðugir jarðskjálftar í Grímsey:
Sá sterkasti
mældist 5,2
Mikill jarðskjálfti varð í Gríms-
ey um kl. 20.20 í gærkvöldi og
mældist hann 5,2 á Richter-kvarða.
Stóð sterk jarðskjálftahrina yfir
samfellt til kl. 20.35, að sögn
Vilborgar Sigurðardóttur, stöðvar-
stjóra í Grímsey. Þar með var ekki
öll sagan sögð, stöðug hreyfing
hafði verið allt kvöldið þegar Tím-
inn fregnaði síðast klukkan tæp-
lega23.00. Sagði Vilborgað nokkr-
ar sekúndur liðu milli skjálftanna
en að þeir væru ekki eins sterkir og
í upphafi.
Vilborg var í sambandi við Al-
mannavarnir í Reykjavík og Akur-
eyri og voru bæði flugvélar og skip
til taks ef fólk vildi láta flytja sig í
burtu. Að sögn Vilborgar telja
jarðfræðingar ekki hættu á gosi.
JIH