Tíminn - 13.09.1988, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 13. september 1988
Tíminn 7
Viðskiptahallann virðist mega rekja til mikilla innkaupa og utanferða einstaklinga.
Hlutfall unninna neysluvara og ferðagjaldeyris úr 40-44°o i 55% af gjaldeyristekjunum:
Tíminn: Pjetur
Neysla og ferðalög
gleyptu gjaldeyrinn
Viðskiptahallann árið 1987 virðist fyrst og fremst mega
rekja til mikilla innkaupa og utanferða einstaklinga. Innflutn-
ingur fullunninna neysluvara, fólksbfla, bensíns á þá og
ferðagjaldeyrir „gleyptu“ 55,3% af öllum gjaldeyristekjum
þjóðarinnar af útflutningi og erlendum ferðamönnum í fyrra.
Oll árin frá 1981 (með einni undantekningu) lét þjóðin sér
nægja 40-44% af gjaldeyristekjunum til kaupa þessara
neysluvara og ferðalaga. Hefðu íslendingar líka látið sér
nægja 44% í fyrra (eins og 1986) hefði það sparað rúmlega
6.000 milljóna króna gjaldeyriseyðslu og samsvarandi erlend-
ar lántökur
Ár: Gjaldey. Fullu. Fólks- Bensín Ferða- Alis:
tekjur neysluv. bíiar á bíla qjaldeyr.
Milljónir % % % % %
1980 4.570 23,7 3 3,2 4,4 34,2%
1981 6.690 26,7 4,3 3,5 5,7 40,2%
1982 8.790 34,8 4,8 3,9 7,8 51,4%
1983 19.310 27,7 2,4 3,4 6,3 40,0%
1984 24.660 28,3 3,6 3,2 8,8 43,8%
1985 35.510 27,6 2,7 2,8 9 42,1%
1986 47.410 26,7 6,3 1,9 9,5 44,5%
1987 56.380 31,2 9,8 1,5 12,8 55,3%
Athygli vekur hve margt virðist líkt með þeirri aukningu á neyslu
(eyðslu) - (umfram efni?) - sem virðist hafa átt sér stað árið 1982
og síðan aftur 1987. Spurning er hvort álíka „niðurfærsla" kaupmátt-
ar mun nú aftur fylgja í kjölfarið árið eftir? Minna hlutfall gjaldeyris-
teknanna í bensín er vegna mikiilar verðlækkunar, en innflutningur
þess var fjórðungi meiri í fyrra heldur en árið 1982 í tonnum talið.
Endurtekning
áranna 1982 og ’83?
Undantekningin, sem áður er
nefnd, var árið 1982, þegar rúmlega
51% útflutnings- og ferðamanna-
teknanna fór til greiðslu fullunninna
neysluvara, bíla, bensíns og í ferða-
gjaldeyri. Árið 1982 (eins og 1987)
varð aukningin ekki hvað síst í því
sem kallast varanlegar neysluvörur,
þ.e. ýmisskonar vélar og tæki. Að-
gerðir sem fylgdu í kjölfarið árið
eftir (1983) munu þjóðinni í fersku
minni. Spurning er hvort eitthvað
svipað á nú eftir að endurtaka sig?
„Þjóðin lifir um efni fram“ er
algeng yfirlýsing ráðherra þegar við-
skiptahallann við útlönd og annan
efnahagsvanda ber á góma. „Það
getur ekki átt við almenna launa-
menn“ svara verkalýðsfrömuðir
gjarna. En hver eyddi þá um efni
fram? Hvaða liðir innflutningsins
uxu svo mjög milli ára?
Tíminn leitaði í innflutnings-
skýrslur Hagstofu og Seðlabanka.
Heildarinnflutningurinn er þar m.a.
flokkaður niður í: Almennar full-
unnar neysluvörur, m.a. einkabíla,
rekstrarvörur til atvinnuveganna,
eldsneyti, bensín á bíla, fullunnar
fjárfestingarvörur og byggingarefni.
Atvinnureksturinn
sparsamur?
Athyglisvert virðist - með offjár-
festingarumræðuna í huga - að
samanlagður innflutningur fjárfest-
ingar- og rekstrarvara og eldsneytis
(annars en bensíns á einkabíla) var
lægra hlutfall af útflutningsverðmæti
landsmanna á síðasta ári heldur en
öll árin 1980-1985. Hlutfall fjárfest-
ingarvara hækkaði að vísu töíuvert í
fyrra - og fór álíka hátt og 1982. Á
móti kom að olíureikningurinn var
nú miklu lægri.
Og þrátt fyrir margumræddar
„hallarbyggingar" fór einnig lægra
hlutfall útflutningsteknanna í fyrra
til kaupa á byggingarefni og efni til
mannvirkjagerðar heldur en nokkru
sinni milli 1980 og 1985, en nokkru
hærra en 1986.
Meirihluti gjald-
eyris í munað?
Það reyndist því hinn stóraukni
innflutningur á neysluvörum, bílum
og gjaldeyriseyðsla til utanferða sem
hirti drjúgan meirihluta af gjaldeyr-
istekjunum og myndaði þar með
viðskiptahallann á síðasta ári.
Til þessara hluta fóru um 31,2
milljarðar króna, sem var hækkun
um (rúmlega 10 milljarða) 48% á
sama tíma og verð á erlendum
gjaldeyri hækkaði um 3,7% að með-
altali.
Aukningin kemur fram á öllum
þessum liðum, nema hvað almennir
bíleigendur nutu lágs bensínverðs
ekki síður en atvinnuvegirnir hvað
varðar olíuverðið.
Hver keypti
svona miklu meira?
Á neðangreindri töflu má sjá það
hlutfall samanlagðra gjaldeyristekna
þjóðarinnar af vöruútflutningi og
eyðslu erlendra ferðamanna hér á
landi sem fór til greiðslu áðurnefndr-
ar neyslu.
Skipin % af einkabílunum
Til innflutnings rekstrarvara fisk-
vinnslu og fiskveiða (sem skapa
stærstan hluta gjaldeyrisins) fór að-
eins 3,7% gjaldeyristeknanna í
fyrra, eða t.d. aðeins um fjórðungur
á við það sem þjóðin notaði í
ferðagjaldeyri. Tekið skal fram að
þar er einungis átt við ferðagjaldeyri
er ekki gjaldeyri vegna námsmanna
erlendis, sjúklinga eða því um líkt.
Skipainnflutningur, sem óx verulega
í fyrra, kostaði þó innan við % þess
sem landsmenn vörðu til kaupa á
einkabílum. Og rekstrarvörur til
landbúnaðarins (hverra hlutfall hef-
ur minnkað meira en helming síð-
ustu árin) kostuðu minni gjaldeyri
en fór til bensínkaupa á einkabílana.
Til innflutnings á öllu öðru elds-
neyti og olíum en bílabensíni (þ.e.
fyrir skipa- og flugflotann, landbún-
að og annan atvinnurekstur ásamt
húshitun og rafmagnsframleiðslu)
fóru 5,8% þeirra gjaldeyristekna
sem hér er miðað við (helmingi
lægra hlutfall en á árunum 1983-
1985), þ.e. tæpiega fjórfalt hærri
upphæð en í bílabensínið.
Þá má geta þess að innflutningur
véla- og verkfæra var litlu hærra
hlutfall gjaldeyristeknanna í fyrra
heldur en um mörg undanfarin ár.
Slagsíðuna á viðskiptajöfnuðinum
verður því að skrifa á innkaupa- og
ferðagleði þjóðarinnar 1987. En sú
slagsíða er eitt höfuðvandamálið í
þeirri „kreppu“ sem stjórnmála-
menn og fleiri eru nú að deila um
hvemig eigi að leysa. Jafnframt má
benda á að á meðan þjóðin eyðir
árlega meiri gjaldeyri en hún aflar
þarf stöðugt stærri hluta af gjaldeyr-
istekjunum til þess að greiða vexti af
erlendu lánunum sem taka þarf til að
standa undir eyðslunni. -HEI
DÚNDUR ÚTSALA
íGardínubúðinni, Skipholtí 35
Gluggatjaldaefni, stórisefni og nú líka fataefni
í miklu úrvali.
OP'ð Gardínubúðin,
Mánudaga - föstudaga frá kl. 9-18 Skipholti 35
Laugardaga frá kl. 10-16 sími 35677!