Tíminn - 18.09.1988, Blaðsíða 14

14 Tíminrv
Laugardagur 17. september 1988
FRÉTTAYFIRLIT
MANZINI - Jóhannes Páll II
páfi talaði gegn fjölkvaeni í
ræðu sinni í Manzini, höfuð-
stað Swazilands, en þar er
algengt að karlmenn taki sér
fleiri en eina konu, með þeim
kostum og göllum sem slíkt
fyrirkomulag hefur í för með
sér.
HOUSTON - Gilbert, felli-
bylurinn öflugi, skellti sér að
ströndum Texas með tilheyr-
andi blæstri í gær. Rokið var
rosalegt og rigning gaf vindin-
um lítið eftir. Þúsundir íbúa
„Einnar stjörnu lýðveldisins"
flúðu frá ströndinni inn í landið
þar sem meira öryagi ríkti.
Veðurfræðingar spáðu því í
gær að Gilbert myndi æða'
beint yfir Brownsville, 85 þús-
und manna bæ sem er á
landamærum Mexíkó og
Texas.
VARSJÁ - Pólsk stjórnvöld
sem nú undirbúa sig fyrir þriðja
fund sinn með Samstöðu, hót-
uðu að fangelsa skipuleggj-
endur hinna bönnuðu verka-
lýðssamtaka á kolasvæðunum
í Slesíu. Saksóknarinn í Slesíu
hafði stefnt sjö leiðtogum
verkalýðsnefndar Samstöðu
og sagt að þeir ættu yfir höfði
sér fimm ára fangelsi fyrir að
hafa skipulagt og leitt ólögleg
verkföll. Viðvaranir þessar
undirstrika þann ásetning
pólskra yfirvalda að koma í
veg fyrir að Samstaða verði
slíkt ofurafl sem samtökin voru
á sama tíma og stjórnvöld
halda til viðræðna um að leyfa
starfsemi samtakanna á nýjan
leik. Þá var haft eftir Lech
Walesa að hann óttaðist að
missa stjórn á róttækustu
verkamönnunum í Samstöðu
og klúðra þannia tækifæri til j
sögulegra sátta. I Sovétríkjun- j
um gagnrýndi Gorbatsjov hins |
vegar pólsk stjórnvöld og sagði
hættu á að þau misstu tiltrú j
fólksins með klaufalegum að-:
gerðum sínum undanfarna
mánuði.
MIAMI - Kontraliðar eru
reiðubúnir að hefja á ný friðar-
viðræður við sandínistastjórn-
ina í Níkaragva, en upp úr;
þeim slitnaði í sumar. Kontrar
krefjast þess þó fyrst að Ortega i
forseti Níkaragva taki beinan ;
þátt í þeim viðræðum og að 39 j
stjórnarandstæðingar sem
handteknir voru í júlí verði
leystir úr haldi. Ef af þessu yrði!
væru Kontrar tilbúnir að hefja ;
viðræðursíðustuvikunaísept- j
ember.
Gorbatsjov heldur enn eina tímamótaræðuna, nú í Krasnoyarsk í Síberíu:
Kynnir friðaráætlun
í Asíu og Kyrrahaf i
Sovétmenn hafa boðist til að loka flotastöð sinni í Víetnam ef
Bandaríkjamenn dragi saman umsvif sín í herstöðvum sínum á
Filippseyjum. Þetta er hluti friðartillagna í málefnum Asíu og
Kyrrahafsins sem Mikhaíl Gorbatsjov aðalritari sovéska kommún-
istaflokksins kynnti í ræðu sem hann hélt í lok Síberíuferðar sinnar
í gær.
Mikhail Gorbatsjov brást ekki væntingum er til hans voru gerðar um að hann
hefði eitthvað í pokahorninu eftir að hann hélt að nýju til starfa eftir
sumarfríið sitt. í fyrra gaf hann út bókina Perestrojka, en nú hélt hann ræðu
í Síbcríu þar sem hann lagði fram friðaráætlun í Asíu og á Kyrrahafinu.
Gorbatsjov bauðst einnig til þess
að hið fullkomna radarkerfi sem
Sovétmcnn eru nú að byggja í Kras-
noyarsk í Síberíu verði gert að
alþjóðlegri radarmiðsttíð til friðsam-
legra rannsókna á himingeimnum.
Radarkerfið hefur farið mjög fyrir
brjóstið á Bandaríkjamönnum sem
telja að kerfið brjóti í bága við
samkomulag ríkjanna um gagnflaug-
ar frá því 1972 og því verið ásteyting-
arsteinn stórveldanna í viðræðunum
um takmörkun langdrægra kjarna-
vopna.
„Sovétríkin eru reiðubúin til sam-
ráðs við vísindamenn allra þjóða
sem sýna áhuga á samstarfi við þetta
verkefni," sagði Gorbatsjov um upp-
byggingu radarstöðvarinnar. „Þetta
er svar okkar við áhyggjum Vestur-
landa yfir Krasnoyarsk radarkerf-
inu“. Hins vcgar bætti hann við að
Sovétmenn ætluðust til þess að
Bandaríkjamenn tækju svipuð skref
með radarkerfi sín á Grænlandi og í
Fylingdales á Bretlandi, en Sovét-
menn tclja að þær stöðvar brjóti í
bága við fyrrnefndan samning.
Um takmörkun á flotaumsvifum í
Víetnam og á Filippseyjum sagði
Gorbatsjov: „Ef Bandaríkin eru til-
búin til að takmarka hernaðarumsvif
sín á Filippseyjum þá eru Sovétríkin
reiðubúin, í samvinnu við stjórn
Víetnams, að loka birgða- og tækni-
stöð sovéska flotans í Cam Ranh
flóa.“
Sovétmenn hafa að undanförnu
haldið uppi miklum áróðri gegn
hernaðarumsvifum Bandaríkjam-
anna á Filippseyjum, en þetta er í
fyrsta sinn sem þeir bjóðast til að
loka flotastöð sinni í Cam Ranh
flóa, en þar hafa þeir á undanförnum
árum komið upp mjög öflugri flota-
stöð.
Þá hvatti Gorbatsjov Kínverja og
Víetnama að hefja beinar viðræður
um málefni Kampútseu og sagði að
Sovétmenn væru tilbúnir að hefja nú
undirbúning friðarfundar í samvinnu
við stjórnvöld í Peking.
Friðartillögur þær er Gorbatsjov
setti fram í ræðu sinni í Krasnoyarsk
eru í sjö liðum:
1. Sovétríkin munu ekki auka
umsvif sín á sviði kjarnavopna í
Asíu og á Kyrrahafi og fara fram á
það við Bandaríkin og aðrar þjóðir
er hafa yfir kjarnavopnum að ráða
að frysta uppbyggingu kjarnavopna
á svæðinu.
2. Sovétríkin bjóða hclstu flota-
veldum á svæðinu til viðræðna þar
sem samið verður um takmörkun í
flotaumsvifum.
3. Sovétríkin bjóðast til að hefja
marghliða viðræður sem miði að
slökun spennu við strendur og þar
sem hafsvæði Kína, Japans, Norður-
Kóreu, Suður-Kóreu og Sovétríkj-
anna mætast.
4. Sovétríkin hætti að nota flota-
stöðina í Cam Rahn flóa gegn því að
Bandaríkjamenn dragi úr hernaðar-
umsvifum sínum á Filippseyjum.
5. Sovétríkin leggja til að skipu-
lega verði dregið úr „árekstrum"
flota og flughers ríkjanna á svæðinu.
Slíkt væri hægt á grunni samninga
sem þegar hafa verið gerðir milli
Sovétríkjanna og Bretlands, Banda-
ríkjanna og Japans:
6. Sovétríkin bjóðast til þess að
alþjóðlcg ráðstefna um friðlýsingu
Indlandshafs hefjist árið 1990.
7. Sovétríkin ieggja til að komið
verði á fót stofnun sem hafi það
hlutverk að ræða öryggismál í Asíu
og á Kyrrahafinu. Leggja þeir til að
Sovétríkin, Bandarikin og Kína
standi fyrir stofnun slíkrar viðræðu-
stofnunar í samráði við Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna.
Burma:
Stjórnin „rekur"
herinn og embættis-
menn úr flokknum
fram í Rangoon, jafnvel þó fleiri
hundruð þúsundir manna hafi tek-
ið þátt þeim. Þegar erlendur blaða-
maður spurði stúdenta hverju þetta
sætti var svarið; „Við höfum ára-
langa þjálfun í göngum til dýrðar
Sósíalistaflokki Burma og leiðtog-
um hans“.
Ríkisstjórnin í Burma bauðst til
þess á dögunum í kjölfar mikilla
mótmælagangna að boða til frjálsra
kosninga í landinu innan þriggja
mánaða. Stjórnarandstaðan þáði
ekki það gylliboð og sagði Sósíal-
istaflokkinn ekki hæfan til þess að
undirbúa frjálsar kosningar og
krafðist þess að á fót yrði komið
bráðabirgðastjórn á breiðum
grundvelli.
Ríkisstjórn Sósíalistaflokksins
er ekki sammála þessu og telur að
þar sem hún hafi boðað til frjálsra
kosninga ríki í raun stjórnmála-
frelsi í landinu. Því krafðist hún
þess að opinberir starfsmenn hefji
aftur vinnu 19. september. Þeir
sem ekki mæti til vinnu fyrir 26.
september eigi yfir höfði sér að-
gerðir stjórnvalda.
Stjórnvöld í Burma lýstu því yfir
í gær að herinn og opinberir starfs-
menn teldust ekki lengur sjálfkrafa
nteðlimir Sósíalistaflokks Burma
sem hefur verið einráður í landinu
frá því 1962. Með þessu segjast
stjórnvöld vilja tryggja það að
kosningar þær sem fram fara í
landinu innan þriggja mánaða
verði frjálsar.
„Vopnaðar herdeildir, lögreglu-
menn, embættismenn opinberra
stofnana og aðrir embættismenn
sem þiggja laun frá ríkinu eru ekki
meðlimir flokksins," sagði í yfirlýs-
ingu ríkisstjórnar Sósíalistaflokks-
ins sem útvarpað var í Rangoon í
gær.
Skömmu áður en yfirlýsing þessi
var lesin í útvarpi hafði hálf milljón
manna tekið þátt í kröfugöngu um
götur Rangoon þriðja daginn í
röð. Fólkið krefst afsagnar ríkis-
stjórnarinnar svo bráðabirgða-
stjórn á breiðum grundvelli geti
tekið við völdum og undirbúið
frjálsar kosningar.
Athygli vekur hversu vel mót-
mælagöngur hafa yfirleitt farið
Ár flugslysa heldur áfram:
Manntjón í
flugslysi
í Eþíópíu
Að minnsta kosti 32 létu lífið
þegar Boeing 737 þota frá flugfélagi
Eþíópíu fórst í Bahar Dar 350 km
norðvestur af Addis Ababa á
fimmtudaginn. Stjórnvöld tilkynntu
þá að þotan hefði farist og að með
henni hefðu verið 104 farþegar.
Engar tölur hafa verið gefnar út um
tölu látinna, en ættingjar og vinir
þeirra er voru með þotunni hafa
fengið staðfest lát þessara 32 far-
þega. Það eina sem flugyfirvöld í
Eþíópíu hafa sagt um fjölda látinna
er að nokkur hópur hafi farist.
Hundruð niðurbrotinna ættingja
farþega þotunnar biðu á flugvellin-
um í Addis Ababa eftir fréttum af
örlögum ástvina sinna. Það ríkti enn
mikil óvissa meðal þeirra seinnipart-
inn í gær.
Ríkissjónvarpið í Eþíópíu skýrði
frá því að þotan hefði farist og að
meirihluti farþeganna hefði komist
lífs af. í fréttum sjónvarpsins var
einnig sagt að hinir slösuðu hefðu
verið færðir á sjúkrahús í Bahar Dar
og í Addis Ababa. Sagði sjónvarpið
að þotan hefði farist er fuglager
flaug í hreyfla hennar í flugtaki og
að kviknað hefði í öðrum hreyfli
þotunnar.
Pinochet
handtekur
140 manns
Lögreglan í Chile handtók 140
manns er tóku þátt í mótmælaað-
gerðum gegn því að tveir verkalýðs-
leiðtogar er hvöttu til allsherjarverk-
falls gegn herforingjastjórninni á
síðasta ári hafi verið gerðir útlægir.
Mótmælin urðu í sama mund og
Pinochet undirritaði tvo alþjóða-
samninga gegn pyntingum, en her-
foringjastjórn Pinochets hefur
óspart beitt pyntingum gegn stjórn-
arandstæðingum allt frá því að her-
inn tók völdin í blóðugri byltingu
árið 1975.
Verkalýðsforingjarnir voru gerði
útlægir í 541 dag í skjóli hinna
ströngu þjóðaröryggislaga sem ríktu
í landinu, en var aflétt fyrir nokkrum
vikum.
Lögreglan beitti táragasi og
vatnsslöngum til að leysa upp göng-
una og elti uppi stjórnarandstæðinga
sem héldu áfram að hrópa slagorð
gegn Pinochet fram eftir nóttu.
Skoðanakönnum sem háskólinn í
Santíagó gerði á fylgi Pinochets á
dögunum sýnir að ívið fleiri kjósend-
ur styðji hann, en ljóst er þó að
mjótt er á mununum og allt getur
ennþá gerst. Eins og kunnugt er þá
er Pinochet eini frambjóðandinn í
forsetakosningunum sem fram fara
5. október.