Tíminn - 23.12.1988, Síða 4

4 Tíminn
Föstudagur 23. desember 1988
Hagdeild ASÍ telur vanda frystingar liggja fyrst og fremst í stórauknum fjármagnskostnaði:
Launakostnaður ekki
dragbítur frystingar
HLUTUR LAUNA OG FJÁRMAGNSKOSTNAÐAR AF TEKJUM
í FRYSTINGU 1980-1988
Lnuna- FJámagns-
kostnadur kostnsdur
i____i osnnninnu
PRÓSENT AF TEKJUM
UNNID CR GÖGNUM pJÖDHAGSSTOFNUNAR______________________________
Þessa töflu hefur hagdeild ASÍ sent frá sér til að sýna að launakostnaður hefur verið tiltölulega stöðugur miðað
við hlutfall af tekjum frystihúsa, en fjármagnskostnaðurinn hefur hækkað gífurlega frá síðasta ári, eða um 150%.
Miðað við tölur frá hajg-
deild Alþýðusambands Is-
lands hækkaði launakostn-
aður ekki nema um 4% á
milli áranna 1987-88, en á
sama ári hækkaði fjár-
magnskostnaður um 150%
samkvæmt sömu útreikn-
ingum. Þessar upplýsingar
lagði hagdeildin fyrir mið-
stjórnarfund ASÍ í síðustu
viku og hefur nú verið ítrek-
að af hálfu samtakanna að
ekki geti verið ástæða til að
lækka laun verkafólks þar
sem erfiðleika frystingar og
annarrar fiskvinnslu sé frek-
ast að rekja til mikillar
aukningar fjármagnskostn-
aðar.
Töflur hagdeildar ASÍ ná yfir
árabilið 1980 til 1988. Kemur þar
fram að fjármagnskostnaður sjáv-
arútvegsfyrirtækja í frystingu hefur
aukist um 60% á þessu ári ef það
er borið saman við meðaltal áranna
1980 til 1987, eða m.ö.o. næstu sjö
ára á undan. Að sögn Ara Skúla-
sonar, hagfræðings ASÍ, er hægt
að meta þessar tölur þannig að það
séu ekki launin sem séu að drepa
frystinguna heldur fjármagns-
kostnaðurinn. Því geti það alls
ekki komið í hlut launafólks að
greiða niður vanda þéssara fyrir-
tækja með stórfelldri kjaraskerð-
ingu.
Á töflum, sem hagdeild ASÍ
hefur sent frá sér, kemur fram að
launakostnaður hefur verið nokk-
uð stöðugur sem hlutfall af tekjum
frystihúsa, en fjármagnskostnaður-
inn hefur á hinn bóginn rokkað
upp og niður. Þótt launakostnaður
hafi verið á bilinu 23,1% til 26,8%
af tekjum fyrirtækja segir það ekk-
ert til um hvernig launin hafa
skipst á milli launþega eða t.d.
hvað launin hafa verið há hverju
sinni. f sömu töflu kernur fram að
fjármagnskostnaður hefur rokkað
á bilinu 8,8% til 22% af tekjum
frystihúsa og er hlutfallið hæst fyrir
árið í ár en lægst fyrir árið í fyrra.
Þegar hæsta hlutfall fjármagns-
kostnaðar er borið saman við hlut-
fall launakostnaðar, kemur í Ijós
að ekki munar nema um einu
prósenti milli launakostnaðar árið
1983, þegar launahækkanir voru
bannaðar með lögum, og fjár-
magnskostnaðar í ár.
Bendir hagdeildin á að ástæða
mikillar hækkunar á fjármagns-
kostnaði stafi af gengisfellingum
þessa árs og hafi tekjuauki frysti-
liúsa af gengisfellingum varað
stutt, en skuldastaða fyrirtækjanna
versnað verulega. Bendir deildin
því á að lækkun fjármagnskostnað-
ar sé rökrétt aðgerð miðað við þær
tölur sem lagðar hafa verið fram,
en launalækkun sé það ekki. KB
íslenskir trúarhættir
í nær 1100 ár:
Trúarlíf og
trúarvenjur
íslendinga
íslensk þjóðmenning, fimmta
bindi er komið út hjá Þjóðsögu.
Bókaflokkurinn sem verður í níu
bindum, hefur verið í undirbúningi
síðustu ár og spannar hann tímabilið
frá landnámi og fram á fyrstu áratugi
þessarar aldar. Búið er að fá höfunda
að öllum köflum bókaflokksins, um
50 fræðimenn.
Fimmta bindið fjallar um trúarlíf
og trúarvenjur íslendinga frá önd-
verðu og fram á fyrstu áratugi þess-
arar aldar. í bókinni eru þrjár rit-
gerðir sem fjalla um norræna trú,
kristna trúarhætti ogþjóðtrú. Drjúg-
ur hluti efnisins er byggður á frum-
rannsókn.Höfundarnir eru þeir dr.
Hjalti Hugason kirkjusagnfræðingur
og Jón Hnefill Aðalsteinsson þjóð-
fræðingur.
í ritgerðinni um norræna trú er
reynt að draga upp heillega mynd af
þessum trúarbrögðum. Ritgerðin
um kristna trúarhætti skiptist £ fjóra
aðalkafla og er sá fyrsti einkum um
guðshúsin. Annar kafli fjallar um
hið opinbera trúarlíf sem tengdist
kirkjuhúsinu. Þá er fjallað um ýmiss
konar yfirnáttúrlegar verur í ritgerð-
inni um íslenska þjóðtrú, fyrirbærin
flokkuð nánar, og greint frá eigin-
leikum þeirra og þróun í rás tímans.
Sú niðurstaða sem vekur e.t.v. hvað
mesta athygli er að verurnar í skjald-
armerki íslands hafi aldrei talist til
landvætta.
í bókinni eru 140 myndir, ftarleg
atriðis- og nafnaskrá fylgir óg einnig
útdráttur á ensku. Hafsteinn Guð-
mundsson hannaði útlit og prent-
smiðjuvinna fór fram í Odda hf.
Frosti F. Jóhannsson ritstýrir bóka-
flokknum, og ritnefnd skipa þeir
Haraldur Olafsson, Jón Hnefill
Aðalsteinsson og Þór Mágnússon.
Samtök fiskvinnslustöðva:
Dagvinnukaupið
hækkað um 22%
Samtök fiskvinnslustöðva er ekki
sammála útreikningum hagdeildar
ASÍ um samanburð á hækkun launa-
kostnaðar og hækkun fjármagns-
kostnaðar. Benda samtökin á að
samkvæmt upplýsingum Kjararann-
sóknarnefndar hafi meðaltal dag-
vinnukaups fiskvinnslufólks hækkað
um 22% á milli áranna 1987 til 1988.
Túlka samtökin gögn Þjóðhagsstofn-
unar á þann veg að útflutningstekjur
og kostnaðarliðir í frystingunni hafi
hækkað á eftirfarandi hátt: Útflutn-
ingstekjur hafa hækkað um 1,6%,
hráefni um 4,1%, launakostnaður
við framleiðslu um 16,5% og annar
rekstrarkostnaður um 12,4%.
Ástæða þess munar sem er á
hækkun dagvinnulauna og hækkun
launakostnaðar er skýrður á þann
veg að minni yfirvinna hefur verið á
þessu ári og hagræðing hefur jafn- !
framt átt sér stað í greininni. I
Talsmenn Samtaka fiskvinnslu-
stöðva segja ennfremur: „Þegar á
heildina er litið er launakostnaður
frystingarinnar rúm 50% af útflutn-
ingstekjum þeirra. Auk launa við
framleiðsluna er launakostnaður
verulegur þáttur í hráefnisverði og
ýmsum öðrum kostnaðarliðum fisk-
vinnslufyrirtækj a. “
Auk þess benda talsmenn fisk-
vinnslustöðva á að ekki sé annað
hægt en véfengja tölur ASÍ um
útreiknaðan fjármagnskostnað fyrir-
tækjanna. Segja þeir að í gögnum
Þjóðhagsstofnunar, sem báðir aðilar
vitna til, sé ekki að finna neina
greinargerð fyrir raunverulegum
fjármagnskostnaði. Reynt sé að
nálgast hann með svokallaðri ár-
greiðsluaðferð, sem ekki sé hægt að
draga neinar fullyrðingar af varðandi
hækkun fjármagnskostnaðar milli
áranna 1987 til 1988. KB
Greiösluþrot Hofsóshrepps:
Fjárhaldsstjórnin
tekin til starfa
Fjárhaldsstjórnin sem félagsmálarádherra ákvað að
skipa yfir Hofsóshreppi vegna greiðsluþrots hreppsins tók
til starfa 16. desember s.I.
Stjórnin hefur þar með tekið yfir
öll fjármálavöld hreppsins. Jafn-
framt því að hafa umsjón með
fjármálunum mun stjómin leita
ráða til að finna bót á fjárhagsstöð-
unni. Til að byrja með er stjórnin
skipuð til þriggja mánaða og á
þeim tíma má kjörin sveitarstjórn
ekkert borga úr sveitarsjóði eða
samþykkja sem leiðir til útgjalda
nema fjárhaldsstjómin leggi bless-
un sína yfir það.
Fjárhaldsstjórnina skipa þrír
menn. Tilnefndir af Félagsmála-
ráðuneyti eru þeir Húnbogi Þor-
steinsson skrifstofustjóri og Karl
Kristjánsson viðskiptafræðingur,
af Sambandi íslenskra sveitar-
stjórna var Magnús E. Guðmunds-
son framkvæmdastjóri sambands-
ins skipaður f stjórnina.
Tíminn hafði samband við Hún-
boga Þorsteinsson og spurði hann
um stöðu þessara mála f dag.
„Fjárhaldsstjórnin er þessa dagana
að fara yfir málið og kynna sér
stöðuna, m.a. með því að ræða við
heimamenn. Við emm að undirbúa
gerð ársuppgjörs og áætlunar fyrir
sveitarfélagið til þriggja ára.“
Húnbogi var spurður að því
hvort ákvörðun um til hvaða ráð-
stafana yrði gripið lægi nú þegar
fyrir. „Það sem þarf að gera auðvit-
að er að draga úr kostnaði og auka
tekjur eftir þvi' sem hægt er. Það
þarf einnig að semja um skuldir og
skuldbreyta. Það er búið að semja
um greiðslustöðvun í þrjá mán-
uði.“
Gert er ráð fyrir að ákveðnar
áætlanir og ráðstafanir liggi fyrir
eftir u.þ.b. mánuð þegar ársupp-
gjörið liggur fyrir.
í lokin má geta þess að íbúar á
Hofsósi eru nú 267 en skuldir
hreppsins töldust 45 milljónir í
október s.l. og til viðmiðunar má
nefna að ráðgert er að tekjur verði
tæpar20milljóniránæstaári. SSH
Nefnd á vegum menntamálaráöuneytis:
Stefnumótun í kvikmvndamálum
Menntamálaráðherra hefur
ákveðið að skipa nefnd sem á að
fjalla um stefnumótun í kvikmynda-
málum og undirbúa að komið verði
á fót Kvikmyndastofnun íslands.
Verkefni nefndarinnar verða eftir-
farandi:
í fyrsta lagi að kánna lög og reglur
sem í gildi eru um kvikmyndamál í
nágrannalöndunum. I öðru lagi að
gera athugun á rekstrarskipan Kvik-
myndasjóðs íslands og Kvikmynda-
safns íslands og samstarfi þessara
stofnana við þá aðila sem tengjast
kvikmyndagerð. í þriðja lagi á
nefndin að endurskoða lög um kvik-
myndamál frá 30. maí 1984 og leggja
fram drög að nýjum lögum um
kvikmyndamál, sem lögð yrðu fram
á Alþingi hið fyrsta.
I nefndinni eiga sæti: Ágúst
Guðmundsson, kvikmyndagerðar-
maður, Atli Ásmundsson, fulltrúi,
Elsa Þorkelsdóttir, framkvæmda-
stjóri, og Þráinn Bertelsson, kvik-
myndagerðarmaður, sem jafnframt
er formaður nefndarinnar. SSH
Ríkisstjórnin meö 2ja milljóna fjárframlag:
AÐST0Ð VID ARMENA
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að veita Rauða krossi fslands tveggja
milljóna króna framlag til aðstoðar fólki á jarðskjálftasvæðunum í
Armeníu. Þá var jafnframt ákveðið að kosta flutning á teppum og fatnaði
á vegum Hjálparstofnunar kirkjunnar til Kaupmannahafnar áleiðis tU
Armeníu. I framhaldi verði af fslands hálfu tekið upp á norrænum
vettvangi hvernig liðsinna megi við uppbyggingarstarf ■' Armeníu eftir
jarðskjálftana.