Tíminn - 08.02.1989, Page 2

Miðvikudagur 8. febrúar 1989
2 Tíminn
Hvert er þeirra álit á
efnahagsaðgerðunum?
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra gerði grein fyrir væntanlegum efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar á Alþingi í gær.
í þeim kom fram að ekkert svigrúm væri til almennra launahækkana. Hins vegar yrði áfram haldið við að treysta
undirstöðuatvinnuvegina og þar með atvinnuna. Þá verði stefnt að lækkun raunvaxta, ný lög verði sett um hámarksvexti á
fjármagnsmarkaðnum og strangt verðlagseftirlit verði á sex mánaða aðlögunartíma sem hefst þegar núgildandi verðstöðvun lýkur.
Hvað segja hagsmunaaðilar um efnahagsstefnu ríkisstjórnarinnar eins og hún birtist í ræðu forsætisráðherra?
Þóra Hjaltadóttir formaður
Alþýðusambands Norðurlands:
Eg bjóst við meiru
„Ég hefði búist við meiru en fram
kom í ræðu forsætisráðherra, en ég
geri mér grein fyrir því að þegar þrír
rlokkar eru um hituna þá er þetta
vandaverk.
Vitað var að Alþýðubandalagið
' ildi enga gengisfellingu en sjávarút-
vegsráðherra hefur sagt að hún væri
nauðsynleg fyrirsjávarútveginn. Það
r Ijóst að gengisfelling hefur í för
með sér rýrnun kaupmáttar og því
erum við launþegar á móti henni
sem slíkri.
Séu hins vegar gerðar hliðarráð-
siafanir þannig að hún fari ekki
heint út í verðlagið þá er hægt að
sætta sig við hana með hliðsjón af
stöðu sjávarútvegsins og undirstöðu-
gi einanna. Þeim verður að bjarga og
2.5% gengisfellingin og 2,25% svig-
rúmið hjálpar auðvitað nokkuð fisk-
vinnslunni. Útgerðin er hins vegar
eftir.
Það er alveg Ijóst að atvinna
verður að vera trygg. Við getum séð
hverjar atvinnuleysisbætur eru í dag
og hins vegar kauptaxtarnir. At-
viimuöryggið skiptir höfuðmáli, en
ég endurtek að ég hefði viljað sjá
ineir í þessu en fram hefur komið en
geri mér Ijóst að hér er á ferðinni
samkomulag þriggja flokka með
misjafnt verðmætamat.
f>að er því Ijóst að númer eitt tvö
•>g þrjú er að bjarga atvinnuvegun-
um til að fólk hafi vinnu.“
Tíminn spurði Þóru hvort hún
íeldi að kjarabætur yrðu sóttar í
-kattkerfið og hvort matarskatturinn
svonefndi gæti orðið einhvers konar
skiptimynt í kjarasamningum:
„Ég hef alltaf staðið í þeirri mein-
mgu að söluskattur á matvæli sé
r.mglátur skattur þar sem hann kem-
ii hart niður á mannmörgum fjöl-
skyldum. Auðvitað verður að borga
st atta í þjóðfélaginu en skattar þurfa
a>' vera sem réttlátastir.
’á tel ég að unnt sé að einhverju
leyti að bæta kjörin, t.d. með nei-
k - æðum tekjuskatti eða barnabætur
vt ði hækkaðar og þær tekjutengd-
ar -sá
smundur Stefánsson forseti ASÍ:
U íð hægt að lesa úr málum
Pað má í stuttu máli segja að ekki
sé nikið nýjabrum yfir efnahagsráð-
stöfunum ríkisstjórnarinnar.
Það má segja að þetta sé hinn
hefðbundni pakki sem kemur á
þriggja mánaða fresti; þar sem að-
gerðirnar eru annars vegar gengis-
felling og hins vegar áform um að
gera þetta og hitt á ýmsum vígstöðv-
um.
Þetta er á ýmsan hátt svipuð staða
og oft kom upp þegar gamla góða
vísitalan var í gildi, að stjórnvöld í
tengslum við verðbótaútreikning
komu auga á að einhver efnahags-
vandi væri í þjóðfélaginu.
Kannski má segja að þetta sýni að
vekjaraklukkan hringi enn á þriggja
mánaða fresti þótt engar séu vísi-
tölubæturnar."
Varðandi það sem forsætisráð-
herra sagði um að ekkert svigrúm
væri til launahækkana sagði Ás-
mundur að hann fyrir sitt leyti túlk-
aði ummæli forsætisráðherra nú og
Ólafs Ragnars Grímssonar fjármála-
ráðherra fyrir stuttu um þessi mál,
sem hefðbundnar yfirlýsingar at-
vinnurekenda sem eru að ganga til
kjarasamninga, enda stæðu fyrir dyr-
um samningar við opinbera
starfsmenn. Hann sagði síðan:
„Það mætti auðvitað skilja orð
Steingríms þannig að það sé ætlun
ríkisstjórnarinnar að axla hlutverk
VSÍ og VMSÍ og sjá um alla samn-
ingagerð í landinu.
Við getum líka sagt að ríkisstjórn-
in stilli fólki frammi fyrir svipuðum
kosti og Henry gamli Ford:
Hann átti að hafa sagt þegar
gagnrýnt var að Ford T var aðeins til
í svörtum lit, að kaupendur mættu
velja bílinn í hvaða lit sem væri svo
lengi scm þeir veldu svartan.
Með þessari framsetningu mætti
halda að ríkisstjórnin væri að stilla
fólki frammi fyrir þvf að svona skuli
niðurstaðan verða, hvernig svo sem
á öllum öðrum hlutum verði tekið.
Ég held þó að ég leggi ekki of
mikið upp úr því sem þarna kemur
fram. Ætlunin hlýtur að verða sú að
aðilar vinnumarkaðarins setjist að
samningaborði og vera kann að
stjórnvöld komi þar inn einnig.
Ríkisstjórnin gefur hins vegar ekkert
áþreifanlegt út á væntanlega kjara-
samninga annað en það að kaupið
eigi ekki að hækka. Annað sem
ríkisstjórnin hefur sagt um launamál
er ekki að festa hendur á. -sá
Árni Benediktsson, formaður SAF:
Of lítið - of seint
„Það sem hægt er að segja um
þessar efnahagsaðgerðir er í stuttu
máli að þetta er of lítið og of seint,“
sagði Árni Benediktsson, formaður
Félags sambands fiskframleiðenda
(SAF). „Þegar ég segi of lítið, á ég
við að tekjur fiskvinnslunnar eru
ennþá lægri en gjöldin. Tekjurnar
þurfa hins vegar að vera hærri en
gjöldin til að hægt sé að ná hagnaði
svo hægt verði að vinna upp þann
halla sem við höfum átt við að glíma
að undanförnu. Ég get alveg látið
ósagt hvort þessu verði náð með
gengisfellingu eða ekki. Samt sem
áður er það svo að þegar tíminn
líður verður fátt eftir annað en
gengisfelling," sagði Árni.
Benti hann á að þó væru fleiri
aðgerðir en gengisfelling í þessum
efnahagspakka. Nefndi hann sér-
staklega lækkun vaxta sem skipt
getur gífurlega miklu máli og eins
þær skuldbreytingar sem fara í gegn-
um atvinnutryggingarsjóð, en það
væru reyndar aðgerðir sem hafa
verið á dagskrá þessarar ríkisstjórn-
ar, en eru ekki í nýjustu aðgerðum.
„Þrátt fyrir þetta dugar þetta ekki.
Hallinn er orðinn miklu meiri en svo
að eigið fé verður ekki byggt upp að
nýju með þessum aðgerðum. Eigið
fé fiskvinnslunnar er búið og það
verður að vinna það upp með hagn-
aði í vinnslunni. Það kláraðist ræki-
lega á síðasta ári og er einfaldlega
ekki til,“ sagði Árni.
„Nærtækasta ráðið til að bæta úr
þessu tapi eigin fjár, er gengisfeiling.
Þó er það svo að eftir því sem
gengisbreytingu er beitt oftar þeim
mun gagnslausari verður hún. At-
vinnuvegirnir verða háðir henni og
hún verður því eins og dóp,“ sagði
hann.
Ekki vildi Árni tjá sig um það
hversu há gengisfellingin hefði þurft
að vera, þarsem Verðlagsráðsjávar-
útvegsins er nú að fjalla urn það mál
sérstaklega. „Verðlagsráðið er nú
að reikna það út hversu há gengis-
felling hefði þurft að vera til að hægt
verði að ná 3% hagnaði í fiskvinnslu.
Þessu er ekki lokið enn og því get ég
ekki tjáð mig að svo stöddu um
nauðsynlega stærð gengisfellingar.11
KB
Haukur Halldórsson, formaður
Stéttarsambands bænda:
Raungengj enn of hátt
Tíminn hafði samband við Hauk
Halldórsson, formann Stéttarsam-
bands bænda, og spurði hann um álit
Stéttarsambandsins á fyrirhuguðum
aðgerðum ríkisstjórnarinnar sem
snúa að landbúnaðinum. Haukur
sagði að sér sýndist í fljótu bragði að
með þessum ráðstöfunum væri tekið
undir beiðni Stéttarsambandsins í
veigamiklum atriðum. Mikilvægustu
málin væru endurskoðun á afurða-
lánunum, gerð nýs búvörusamnings
og skipulagning á búnaðarháttum
með tilliti til landkosta. Jafnframt
þessu væri Stéttarsambandið sátt við
þær aðgerðir er snerta fiskeldi og
loðdýrarækt en teldi þó að raungengi
íslensku krónunnar væri enn of hátt
miðað við útflutningsatvinnuvegi
landbúnaðarins og gengisfellingin
hefði þessvegna átt að vera meiri.
Haukur var spurður að því hvort
það væru einhverjar ráðstafanir sem
Stéttarsambandið hefði bent á og
talið nauðsynlegar en ríkisstjórnin
hefði ekki tekið tillit til. „Það er nú
ekki beinlínis tekið á landbúnaðar-
málum í þessum aðgerðum, þarna
eru frekar sett fram stefnumörk.
Það sem þarna kemur fram er mjög
almennt orðað. Það er ekki fjallað
um hvernig eigi að vinna að þessum
málum heldur einungis sagt að það
skuli gert og við erum þokkalega
ánægðir með það.“
Hvað varðar endurgreiðslu á sölu-
skatti til fiskeldis og loðdýraræktar
sagði Haukur að það hefði verið
búið að ákveða áður. „Við erum
ánægðir með þessar ráðstafanir,
hinsvegar liggur ekki ljóst fyrir hven-
ær verður greitt fyrir síðastliðið ár.
Það er búið að greiða fyrir næstu tvö
árin þar á undan. Almennt erum við
ánægðir með þær ráðstafanir sem
snúa að fiskeldinu og loðdýrarækt-
inni.“ SSH
Víglundur Þorsteinsson, formaður
Félags íslenskra iðnrekenda:
Aðeins 1/3 af því sem þurfti
„Það er búið að skrifa svona
ritgerðir oft og það er ekkert þarna
sem hönd á festir," sagði Víglundur
Þorsteinsson, formaður Félags ís-
lenskra iðnrekenda, er hann var
inntur sérstaklega eftir ræðukafla
forsætisráðherra um iðnaðinn. Sagði
Víglundur að ekkert væri uin einstök
atriði að segja fyrr en í Ijós kemur
hvað ríkisstjórnin meinar. „Þetta er
almennt orðalag um markmið, en
ríkisstjórnin á eftir að sýna hvemig
hún ætlar að ná þessum markmið-
um.“
Sagði Víglundur að ekkert af
þeim málum sem nefnd eru í ræðu
forsætisráðherra um iðnað, hafi ver-
ið rædd við félagsstjórn iðnrekenda.
„Við höfunt hins vegar rætt við
ríkisstjórnarnefndina um að gengið
væri of hátt skráð og við höfum verið
til viðtals um að menn sameinist um
að ná niður fjármagnskostnaði,"
sagði Víglundur.
Um ákvörðun ríkisstjórnarinnar
um gengisskráningu, sagði Víglund-
ur: „Ef ég legg saman þær aðgerðir
sem boðaðar eru í gengismálum, þá
eru þær svona einn þriðji af því sem
þarf til að koma í veg fyrir að hér
verði fjöldastöðvun fyrirtækja í út-
flutnings og framleiðslugreinum.
Það er eins og menn hafi ekki áttað
sig á því ennþá að fjöldi útflutnings-
fyrirtækja og fyrirtækja í samkeppn-
isgreinum hangir á horriminni. Al-
ger rekstrarstöðvun vofir yfir þess-
um fyrirtækjum hvern daginn sem
er. Þess vegna óttast ég afstöðu
bankanna núna. Ef þaðerstaðfastur
ásetningur ríkisstjórnarinnar að ekki
verði meira gert í gengismálum,
óttast ég að bankarnir hætti aðstoð
við illa stödd fyrirtæki. Bankarnir
hafa til þessa haldið lífi í þessum
fyrirtækjum og það getur haft skelfi-
legar afleiðingar ef þeir kippa að sér
hendinni."
Formaður félags iðnrekenda telur
jafnframt að full ástæða sé til að hafa
áhyggjur af því ef lánastofnanir
hætta þessari aðstoð. „Ég held að
menn hafi setið og beðið eftir því að
sjá framan í þessar aðgerðir, en svo
kemur í ljós að þetta er hálfgerð
músarfæðing, því miður,“ sagði
Víglundur Þorsteinsson. KB
Georg Ólafsson, verðlagsstjóri:
Munum undirbúa
okkur sem best
„Það er ekki tfmabært að spyrja
okkur um hvernig framkvæmdin
verður á þessum sex mánaða um-
þóttunartíma eftir verðstöðvun.
Þetta er ennþá hjá stjórnmálamönn-
um,“ sagði Georg Olafsson, verð-
lagsstjóri, þegarTíminn spurði hann
hvort Verðlagsstofnun væri tilbúin
að taka við því hlutverki sem henni
væri ætlað samkvæmt efnahagstillög-
um forsætisráðherra.
„Við förum í það að undirbúa
okkur eins og best verður á kosið,
því þetta tekur gildi um næstu mán-
aðamót, þegar verðstöðvun lýkur.
Verðlagsráð kemur saman í lok
þessarar viku til að ræða þessi mál
og fyrr látum við ekkert frá okkur
fara um hvernig framkvæmdin
verður, enda getum við það ekki,“
sagði Georg.
Verðlagsstjóri vildi ekki tjá sig
frekar um sex mánaða umþóttunar-
tímann, en sagði að nú yrðu menn
að ræða þessi mál ítarlega innan
stofnunarinnar og einnig innan
Verðlagsráðs.
Ríkisstjórnin hefur ákveðið, eins
og skýrt var frá í Tímanum í gær, að
í því skyni að náið verði fylgst með
verðhækkunum, verði komið á til-
kynningarskyldu. Það þýðir að fyrir-
tæki verða ekki aðeins að tilkynna
verðbreytingar, heldur og að gera
grein fyrir öllum breytingum til
Verðlagsstofnunar. Hlutverk stofn-
unarinnar verður einnig að fylgjast
sérstaklega með einokunar- og
markaðsráðandi fyrirtækjum, sinna
verðlagskönnunum af árvekni og
taka upp samstarf við neytenda- og
verkalýðsfélög um aðhald að verð-
lagi. Einnig hefur ríkisstjórnin
ákveðið að breyta verðlagslögum
þannig að breytingar á orkuverði
verða hér eftir háðar samþykki
Verðlagsráðs. KB