Tíminn - 16.02.1989, Blaðsíða 9

Tíminn 9
Fimmtudagur 16. febrúar 1989

VETTVANGUR
I
Ingvar Níelsson:
LeanFish’ aðferðin
í fiskmjölsvinnslu
Ekki er talið hagkvæmt að gera
‘LeanFish’ verksmiðjurnar alsjálf-
virkar en allmargir þættir vinnsl-
unnar þarfnast einungis óverulegs
eftirlits eftir að jafnvægi hefur
verið náð u.þ.b. hálfri klukkustund
eftir gangsetningu. Þar sem unnið
er magurt hráefni er álitið að tveir
menn anni vinnslunni en með lýs-
isvinnslu verður þörf á þriðja
manni. Er þá reiknað með að
hráefni komi að verksmiðjunni í
fiskkörum og að sekkjað sé í eins
tonns einnotapoka, en að ein gaff-
allyfta vinni að mötun og stöflun
sekkja.
Hagkvæmni
Búnaður sá, sem lýst er hér að
ofan, er sérhannaður til fram-
leiðslu á gæðavöru úr úrgangi frá
fiskvinnslunni. Þó ber að gæta þess
að jafnvel hinn besti búnaður getur
ekki framleitt góða vöru úr slæmu
hráefni. Því skiptir hreinlæti í með-
ferð hráefnisins megin máli og
ennfremur að það sé unnið ferskt
- nánast jafnóðum og það fellur til.
Ekki skal farið inn á einstök atriði
í þessu hér en bent á að allar
upplýsingar um rotnun og gerla-
gróður er að fá hjá Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins.
Stærð verksmiðjunnar þarf að
ákvarðast með hliðsjón að kröf-
unni um ferskleika hráefnisins.'
Talið er eðlilegt að keyrt sé 9-15
klukkustundir á hvern vinnsludag
og fást þannig um 3000 vinnslu-
stundir á ári. Þetta er allgóð tíma-
nýting miðað við íslenskar aðstæð-
ur og mátil samanburðar nefna að
loðnuverksmiðjurnar ná aðeins
tæpum 2000 stundum.
SEINNIHLUTÍ
Á skýringarmynd 6 sést hvernig
’LeanFish’ 32DRM verksmiðja
með 1.5 tonna afköstum á klukku-
stund rúmast á 300 fermetra gólf-
fleti. Þvottaturninn er hafður
innandyra til að auðvelda hirðingu
hans, en rafhitunin er staðsett
þannig að hún sogar loft til þurrk-
unarinnar frá hráefnismötuninni,
og dregur það enn frekar úr lykt frá
vinnslunni. Skrifstofu, starfs-
mannaaðstöðu og tilraunastofu er
komið fyrir í sérhönnuðu eininga-
húsi.
Hagkvæmnireikningar á með-
fylgjandi töflu sýna kostnað við
uppsetningu (mánuður -8 til mán-
aðar -1) og afkomu í rekstri (ár 1
til árs 5) slíkrar verksmiðju. Árið
-1 sýnir samanlagðan rekstur upp-
setningartímabilsins. Er gert ráð
fyrir að verksmiðjan vinni úr 4500
tonnum af mögrum fiskúrgangi á
ári og að úr þeim fáist 1000 tonn/ári
af mjöli. Hráefnisverð er áætlað
kr. 0.50/kg við vegg fískiðju og
aðdrættir kr. 0.50/kg, þannig að
komið í hús verksmiðju kostar
hráefnið kr. 1.00/kg. Þá er skila-
verð afurða áætlað kr. 25000/tonn.
Reiknað er á föstu gengi og gert
ráð fyrir átta milljóna króna hluta-
fé, sem svarar til 33.3% af fram-
kvæmdakostnaði. Raunvextir eru
reiknaðir 12% pa af fram-
kvæmdalánum og 18% pa af
skammtímalánum. Framkvæmda-
kostnaður er afskrifaður á fímmtán
árum. Með ofangreindum forsend-
um verður sjóður verksmiðjunnar
jákvæður um rúmar fjórar milljón-
ir króna á fímmta ári í rekstri.
Niðurstöður hagkvæmnireikning-
anna koma fram á stöplaritinu hér
til hægri.
-7 -G -S -O -3 -2 -1 O ÖR t ÖH2 (JH3 ðD4 ÖRS
sicv'pingor:
■ HLUTAFC
ESS FRQHKVffHDQLðN
□ SKOMMTlMRLÖN
bm sjödur
-20- MILLJðNIR KRðNO
aogwQP
FEBRÚQR 1989
UppbLjqqinq oq afkoma
'LeanFish 32DRM' verksmið iu

lllllil ÚM STRÆTI OG TÖRGlHHHaHHHH lllllllllill lllllllllllllllllllllllllllilllll lllllllillllllllllllll SNÆLANDlllii
Sandurinn
Ég las það nýlega að það gæti
verið fróðlegt að segja sögur af
baráttunni við snjóinn og veðrin að
undanförnu. Ég er á því að þetta
sé rétt og ætla því að segja nokkrar
smásögur af mér, samferðafólki
mínu í umferðinni og sandinum
sem við öll í Reykjavík getum
fengið hjá hverfisbækistöðvum
gatnamálastjórans í borginni. Rétt
er að taka fram að sandurinn fæst
ókeypis í sterkum 20-25 kílóa
pokum.
Mín reynsla
Veðráttan að undanförnu hefur
mér þótt afar skemmtileg en auk
þess eykur hún tekjur mínar svo ég
uni mér afar vel þessa daga. Ævin-
týri mín í snjónum hafa þó reynst
fremur einhæf, ek á góðum snjó-
dekkjunt með sandinn góða og
skóflu í skottinu. Ég hef fyrst og
fremst lent í því að hjálpa öðrum
ökumönnum sem hafa setið fastir
og því miður verð ég að segja að af
átta hjálparvana bílstjórum sem ég
man eftir að hafa aðstoðað voru
fjórir atvinnubílstjórar, enginn
þeirra né hinna með skóflur eða
SNJÓSÖGUR
sand. Mín hjálp hefur verið sú að
moka lítillega frá öllum hjólum
bílsins og setja síðan nokkurn sand
við drifhjólin. Með þessu lítilræði
losnuðu allir bílarnir auðveldlega
enda ekki verið um alvarlegar
festur að ræða, helst að bílarnir
Itafi í litlum skafli tekið spól niður
á klaka og setið fastir við það.
Þetta eru reyndar algengustu fest-
urnar sem gerast í umferðinni.
Til bóta
Slíkar festur eru ekki alvarlegar,
en valda oft öðrum vegfarendum
óþarfa töfum og því ættu ökumenn
að reyna að forðast þær, en vera
auk þess svo búnir að auðvelt sé að
losa bílinn, hafa sand og skóflu
meðferðis. Þar fyrir utan má oft
haga akstri þannig að slíkar smá
fcstur komi ekki fyrir. Þessarfestur
verða gjarnan á gatnamótum eða í
útkeyrslum húsagatna eða af bíla-
stæðum, t.d. þar sem bæði er
beygja og hitt að þar þarf oft að
stöðva bílinn. Við þessar litlu
snjógildrur hefi ég það ráð að aka
ekki út í þær fyrr en ég sé að ég
muni geta ekið rakleitt yfir þær án
þess að þurfa að stöðva en einnig
án þess að beygja þegar það er
hægt, en umfram allt að halda sig í
hjólförunum. Til þess að vel takist
til er áríðandi að viðkomandi öku-
maður fái frið til þess að Ijúka
akstrinum í gegnum torfæruna.
Þvf miður verða bráðlátir öku-
menn oft til þess að eyðileggja
annars glæsilega tilraun til þess að
sigrast verði á drjúgum skafli,
koma tillitslaust akandi á móti svo
báðir verða að aka upp úr hjól-
förunum og allt situr fast. Enn eitt
atriði er mikilvægt, en það er að
stöðva ekki bílinn fyrr en komið er
á sæmilega sléttan blett. Margur
hefur orðið stopp aðeins fyrir að
hafa stansað með éitt hjól bílsins
niður í skvompu, t.d. á holræsa-
loki. Forðist því að stansa þar sem
snjór er ósléttur, forðist að stansa
þegar taka verður af stað uppímóti
og reynið að sjá umfcrðina þannig
út að þiö þurfið ekki að stansa í
smásköflum og haldið ykkur vel í
hjólförunum. Betra er að stansa í
hjólförunum og bakka, ef einhver
tillitslaus dóninn veður á móti, en
umfram allt hafið sand og skóflu í
bílnum.
í hálkustíflum
Undanfarið hafa myndast gífur-
legar hálkustíflur á Arnarneshæð,
Kringlumýrarbraut og Reykja-
nesbraut og víðar. Ef aðeins 1/3
ökumanna við slíkar aðstæður
hefði haft sand meðferðis og geng-
ið í að dreifa honurn um götuna,
hefðu þessi vandræði aðeins staðið
skamma stund. Blessuð athugið
þetta mín elskanlegu og fáið ykkur
sand hjá borginni. Sandinn má auk
þess nota til þess að koma í veg
fyrir hálkuslys á gangbrautum við
heimahús.
Amsvíri
Nokkuð er síðan ég notaði orð
þetta hér í klausu í Tímann. Það
hvarf úr klausunni. áður en hún
birtist en þó hafði égorð þetta eftir
góðum og gegnum framsóknar-
manni af Snæfellsnesi, fyrrum ráð-
herra. í hans fjölskyldu var þetta
víst sterkasta orðið sent haft var
uni höfðingjann í neðra. Hjá afa
mínum norður í Skagafirði vorurn
við frændurnir í sveit eitt sumarið.
Afi vildi ekki að við lærðum bölv á
þeim bæ og blótaði því jafnan á
dönsku. Um haustið vorum við
allir fullfærir í að bölva á dönsku
strákarnir. Enn bar svo við á
dögunum er bölvað var í erlendri
mynd í sjónvarpi, að þýtt var í
texta „helv.. og andsk... “ en í tali
var bölvið yfirgnæft með pípi. Á
sama tíma og bölv er umgengist
með svo feimnislegum hætti, þýða
ljósvíkingar vandlega hverskonar
annað sóðaorðbragð og alls konar
ísienskuþýðingar á erlendu bölvi
og sóðaorðbragði hljóta náð í fjöl-
miðlum, svo sem „hoppaðu upp í
rassgatið á þér“, en skammastu þín
helvítis fíflið þitt og farðu til and-
skotans, yrði væntanlega vandlega
yfirgnæft með pípi. Ég óttast að sá
tími komi að barnabörnin mín
kunni ekki að bölva hressilega á
íslensku og segi til dæmis: Píp
ormurinn hann Dóri er píp
hrekkjusvín. Að mér setur ugg,
andskotinn hafi það.