Tíminn - 02.03.1989, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 2. mars 1989
Tíminn 15
llillllíllJlllllllli! LEIKLIST
Ævintýraleikur í Iðnó
Leikfélag Reykjavíkur: FERÐIN Á HEIMS-
ENDA eftir Olgu Guðrúnu Árnadóttur. Leik-
stjórn: Ásdís Skúladóttir. Leikmynd og bún-
ingar: Elín Gunnarsdóttir. Tónlist: Soffía
Vagnsdóttir. Aðstoðarleikstjórn: Margrét
Árnadóttir.
Þetta leikrit er til orðið í hóp-
vinnu. Segir í leikskrá að öll forvinna
sé unnin af SMÁ-hópi LR og eru í
honum þær konur sem að ofan voru
nefndar. Þessi vinnubrögð hafa skil-
að fjörlegri leiksýningu sem börn
munu áreiðanlega hafa gaman af.
Og er nú annað uppi en í fyrra þegar
börnin voru sett útundan hjá báðum
stóru leikhúsunum. Nú eru Óvitar á
fjölum Þjóðleikhússins, hið ágæta
verk Guðrúnar Helgadóttur. Og nú
kemur nýtt verk Olgu Guðrúnar á
svið í Iðnó. Þessi verkefni eru
skemmtilega ólík. Verk Guðrúnar
borið uppi af félagslegu raunsæi sem
höfundur kemur fram með sérstöku
snilldarbragði. Aftur á móti er verk
Olgu Guðrúnar hefðbundinn og
kunnuglegur ævintýraleikur fyrir
börn, eins og tilbrigði við Grimms-
ævintýri.
í leiknum blandar Olga Guðrún
raunar ýmsu saman: galdrakarls-
sögu, skátaævintýri, skrautsýningu
o.s.frv. Og auðvitað sést það á að
kvenfólk hefur um vélt því að það
bregst ekki að karlkyns verur leiks-
ins eru annaðhvort huglausar eða
illa innrættar. Aftur á móti reynast
skátastúlkurnar hinar snjöllustu,
sérstaklega Lína sem ratar um allt
eftir innbyggðum áttavita. Og auð-
vitað er það Lína sem að lokum
bjargar Geislaglóð úr höndunt
galdrahyskis, með aðstoð vinveittra
trölla, svo að prinsessa í ljósalandi
getur skipað öllu á besta veg í ríki
álfanna.
Sýningin er sem sagt hin ásjáleg-
asta og leikmynd og búningar Hlínár
Gunnarsdóttur eiga lof skilið. Aftur
á móti er sjálfur texti leiksins í
bitlausara lagi og hvergi verulega
fyndinn. Hugmyndir þær sem í hon-
um felast eru ýmsar kreistar til hins
ítrasta. Kemur það ef til vill gleggst
fram í atriðunum með galdrahjúun-
um Hrappi og Skottu (Kjartan
Bjargmundsson og Margrét Árna-
dóttir) og þeirra endurteknu tilraun-
um til að komast yfir Geislaglóð.
Atriðin í leiknum eru misvel
heppnuð. Fallegt er atriðið með
vetrardrottningunni, kóngulóa-
hjörðin aftur á móti utan garna og úr
tröllaatriðinu hefði getað spunnist
meira. En hvað sent því líður náðist
góður hraði í sýninguna, hún rekur
sig greitt og hnökralaust og leynir
sér ekki alúð SMÁ-hópsins sem að
henni stendur. Það hefur vakað
framar öllu fyrir hópnum að búa til
litskrúðuga ævintýrasýningu fyrir
börnin, og þetta tókst undir útsjón-
arsamri stjórn Ásdísar Skúladóttur.
Einungis það besta er nógu golt
fyrir börnin. Og það er brýnt að örva
og eggja okkar fremstu leikskáld til
að semja fyrir börn. Undir því er
það komið að við getum haldið uppi
gróskumiklu leiklistarlífi í framtíð-
inni. Ef börn venjast á að fara í
leikhús og eiga þar glaða stund, eru
leidd snemma inn í furðuheim leik-
listarinnar, munu þau á fullorðins-
aldri verða sá áhugasami hópur sem
svarar áslætti leiklistarinnar og nærir
rætur hennar í þjóðlífinu. Mér finnst
sérstök ástæða til að fagna því sem
gert hefur verið í vetur fyrir börnin
í stóru leikhúsunum báðum, og skal
því þá ekki gleymt að bæði í Hafnar-
Þjóðleikhúsið, Litla sviðið: BRESTIR eftir
Valgeir Skagfjörð. Leikstjóri: Pétur Einars-
son. Tónlist og áhrifshljóð: Pétur Hjaltested.
Leikmynd og búningar: Gunnar Bjarnason.
Lýsing: Ásmundur Karlsson.
Tarna var skrýtið leikrit. Það
fjallar, eins og lýst hefur verið í
fjölmiðlafrásögnum undanfarið, um
tvo bræður og þeirra seyrna
samband. Eitthvað hefur verið talað
um „reynsluheim karlmanna" í
sambandi við leikritið og látið að því
liggja að hér sé sérstaklega skyggnst
í hann. Látum svo vera. Hins vegar
get ég ómögulega farið að rekja efni
leiksins út í hörgul enda myndi það
spilla ánægju leikhúsgesta. Brestir
Valgeirs Skagfjörð er nefnilega verk
sem lifir á sviðinu þá stund sem
sýning fer fram, og síðan ekki.
Valgeir Skagfjörð hefur áður sam-
ið leikrit, einleiksþættir sem ég hef
séð, voru sýndir hjá Egg-leikhúsinu
ekki alls fyrir löngu. Að því er ég get
munað til samanburðar sýna Brestir
töluverða framför í samningu
firði og Kópavogi hafa verið á fjölun-
unt skemmtileg verk fyrir börnin, -
Kópavogssýninguna hef ég raunar
ekki séð en heyrt vel af henni látið.
Olga Guðrún hefur áður skrifað
töluvert fyrir börn. Þótt Ferðin á
heimsenda sé ekki veigamikið verk
tekur það mjög fram sfðasta leik-
verki hennar sem ég hef séð og sýnt
var í Þjóðleikhúsinu fyrir fáum
árum. í þetta sinn hefur hún bæði
haft betri efnivið í höndum og notið
miklu betri samvinnu af hálfu leik-
hússins.
Varla er ástæða til að fara hér út í
venjulega einkunnargjöf þeirra sem
að sýningunni stóðu. Ég hef nefnt
Ásdísi leikstjóra og Hlín leikmynda-
smið sem eiga mest hrós. Leikararnir
hafa augljóslega mjög gaman af að
vinna við þetta og eru með af lífi og
sál. Kjartan Bjargmundsson er
myndarlegur galdrakarl og Margrét
Árnadóttir gerir sitt til að gera
heldur dauflega skrifað hlutverk
Skottu líflegt: Af skátunum kveður
mest að Eddu Björgvinsdóttur sem
samtals. Samræða þeirra bræðra
Jakobs og Páls spinnst greiðlega í
gerandi sviðsins.
Eitt er að semja frumlegan og
persónulegan Ieiktexta, annað að
láta andartak sviðsins lifa. Það er að
segja; þótt leiktextinn sé undirstað-
an getur sýning bjargast sé hann
lipur og rennandi þótt í honum sé
engin frumleg hugsun. Sú bræðra-
karlasálfræði sem Valgeir Skagfjörð
hefur troðið í leik sinn er satt að
segja eins og út úr þriðja flokks
Hollywoodmynd: Litli bróðir kúgað-
ur, hann fellur á prófi, gerist sjómað-
ur. Stóri bróðir reddar honum alltaf,
menntamaður sem hefur heppnast
allt, yfirvegaður, áhyrgur. En þeir
eru kannski ekki allir þar sem þeir
eru séðir. Og kemur nú byssan við
sögu, sú sem alltaf er flaggað með í
myndum frá sýningunni. Best að
segja ekki fleira. En að lokum fær
litli bróðir inngöngu í leynifélagið
sem hann fékk ekki að vera í þegar
hann var krakki. Hann hættir við að
Línu. Ása Hlín Svavarsdóttir er
Sissa og Stefán Sturla Sigurjónsson
Lúlli greyið sem má sín lítils gagn-
vart kvenfólkinu. Annars eru leikar-
ar í ýmsum hlutverkum og bregða
sér í ýntissa kvikinda líki, bókstaf-
lega talað.
hefna fyrir það að hafa verið hund-
inn við snúrustaur forðum.
Ef rýnt er í persónugerðir leiksins þá
sýnist mér yngri bróðirinn, Palli
sjómaður, ganga nokkurn veginn
upp. Persónan er auðvitað klisja en
hefur engu að síður jarðsamband, er
skiljanleg innan sinna marka. Pálmi
Gestsson lék Palla af þrótti og innlif-
un. Satt að segja er hann miklu betri
í þessum hrjúfa farmanni heldur cn
í franska greifanum sem hann túlkar
á stóra sviðinu um þessar mundir.
Hins vegar eru sumar dellur Palla
kannski í vitlausara lagi, eins og
þegar hann ætlar sér að verða niála-
liði í her hvítra í Suöur-Afríku og
murka líftóruna úr svertingjum fyrir
peninga. En því ekki það; mönnum
gctur svo sem dottið margt í hug.
Aðalatriðið þar sem Palli gerir sér í
hugarlund atvik úti á vatninu var
skemmtilega af hcndi leyst.
Eldri bróðirinn, Jakob arkitekt,
er nokkuð mótsagnakennd persóna,
menntamaður sem rcynist svo vera
Hinir ungu leikhúsgestir í Iðnó á
laugardaginn tóku leiknum ágæt-
lega. Svona sýning er ræktunarstarf
sem skilað getur góðum arði ef ekki
er slakað á. Meira af þessu.
Gunnar Stefánsson.
dýróður undir niöri. Þá myndhreyt-
ingu er ekki hægt að festa trúnað á
þótt Egill Ólafsson skili hlutverkinu
einkar skynsamlega. Þeir Egill og
Pálnti náðu góðunt samleik og leik-
stjórinn hefur lagt verkið vel upp,
hraðinn góður, leikhljóð notuð á
nákvæman hátt, lýsingin átti líka
góðan hlut að máli.
Þannig verður niðurstaða af kom-
unni á Litla sviðið á sunnudags-
kvöldið dálítið undarleg. Maöur
horfði á melódrama sem á köflum
var alkáralegt, kannski broslegast
þegar hæst hóaði. Maður heyrði alls
konar hillega sálfræði velta upp úr
persónunum. En þrátt fyrir allt þetta
var í sýningunni einhver þaninn
strengur sem ómaði viö, hélt áhorf-
anda við þctta kostulega sjónarspil í
sumarbústað austur í sveitum. Þarna
er kominn fram höfundur sem áreið-
anlega á eftir að skrifa ýmislegt
álitlegt fyrir svið. Hann getur látið
samræður lifa á sviðinu, í gerandi
athurðarásarinnar. Og það eru ekk-
ert alltof margir sem það geta.
Gunnar Stefánsson.
Palli kemst í leynifélagið
lllllllllllllll UM STRÆTI OG TORG . ................................................ -j|:: Á, :li. á|; : ............ ■; ' ... KRISTINN SNÆLAND SKRIFAR ||||]lllllllll|
SKILAGJALD
Sífellt fjölgar þeim vörutegund-
um sem seldar eru í stöðluðum
umbúðum. Þessi þróun er augljós
í umbúðum um allskonar drykkjar-
vöru og felur í sér gengdarlausa
sóun, svo alvarlega að full ástæða
er til þess að við gefum henni gaum
og leitum ráða til þess að minnka
hana eða stöðva. Elsta ráð í þess-
um efnum var þegar skilagjaldi var
komið á gos og áfengisflöskur. Það
gjald mun hafa veri sett til þess að
flöskurnar skiluðu sér aftur til
verksmiðjanna, vegna erfiðleika
um innflutning nýrra flaskna.
Skilagjald þetta hefur þó verið
langt of lágt undanfarin ár, svo lágt
að fólk hendir flöskunum í allar
áttir og krakkar nenna ekki að
hirða þær sér til fjáröflunar. Af
þessu hefur orðið sóðaskapur og
slysahætta eða hver man ekki þegar
götur og gangstéttar við skemmti-
staði voru þaktar glerbrotum.
Þetta hefur breyst svo með plastí-
látunum að nú orðið er sjaldgæft
að sjá brotna flösku við þessa
staði, hinsvegar feykjast nú hinar
margvfslegustu plastflöskur, gos og
öldósir um borgina. Nú mun í ráði
að setja skilagjald á öldósirnar kr.
5 á dós. Þetta lága skilagjald sem
nú nægir ekki til þess að ölflöskur
séu hirtar upp af almannafæri, er
svo lágt að það verður tæpast til
þess að hér verði hrein stræti og
torg. Ég sé fátt mæla gegn því að
skilagjald sé hátt, svo hátt að helst
enginn hendi frá sér umbúðum
með skilagjaldi. Lágmark er að
gjaldið sé svo hátt að einhver
hópur sjái sér hag af að safna
slíkum umbúðum sér til fjáröflun-
ar. Fimm krónur er of lítið til þess,
10 til 20 kr. væri nær lagi. Slíku
gjaldi ætti að koma á sem flestar
umbúðir, a.m.k. þær sem seljast í
tuga eða hundruð þúsunda tali, svo
sem gos, öl og mjólkurumbúðir.
Mér sýnist skynsamlegt að fela
Hollustuvernd ríkisins að ákveða
hvaða umbúðir skuli verða með
skilagjaldi og mætti fólk á þeim bæ
þá frekar vinna of en van. Nú er að
koma, eða komið á einskonar
skilagjald á bifreiðar. Þessu mætti
beita á miklu fleira en bíla, gos og
öl dósir og flöskur. Ef átak yrði
gert í þessu efni, þá er víst að
borgin og landið okkar verður
fegurra og hreinna.
Hálkuskrið
Nýlega var ágæt þýdd grein í
DV um hálkuakstur. Eitt atriði
var í þessari annars ágætu grein
sem mér þótti miður að ekki var
fjallað nánar um af þýðanda sem
án efa er einn af ágætum bílamönn-
um á DV. í greininni var lagst gegn
þyngingu bíla með sandpokum og
bent á að sú þynging í skott
bifreiðar eykur pendúlhreyfingu
bílsins. Þarna skorti að geta þess
að grundvallarmunur virðist vera á
tilgangi þyngingar bílsins á íslandi
og í Þýskalandi (þaðan var grein-
in). Samkvæmt þessu virðast Þjóð-
verja þyngja bílinn í þeim tilgángi
að hann verði rásfastari en við
þyngjum til þess að hjólin taki
betur á þegar ekið er upp brekku,
þegar taka þarf á stað eða við juð
í sköflum. Við slíkar aðstæður
kemur þynging að miklu gagni og
því sækjumst við eftir þó þynging
geti lítilsháttar aukið skrið aftur-
endans í hálku í beygjum. Ég vona
því að þýsk athugasemd gegn notk-
un sandpoka til þyngingar, verði
ekki til þess að fækka þeim bílstjór-
um íslenskum sem aka með sand-
poka í skottinu. Auk þess nefni ég
enn að sandurinn verður oft til þess
að auðvelt er að losa fastan bíl, en
getur einnig komið í veg fyrir
beinbrot og slys við heimahús.
Semsagt ökum með sandpoka og
notum sandinn frjálslega á götur
og gangstíga. Alltaf má fá nýja
sandpoka í bækistöðvum borgar-
innar.
Trassar
Ekki fer á milli mála að ef ekki
er lagaleg skylda að hreinsa snjó af
gangstétt, framan við hús eða
stofnanir, þá er það lágmarkskurt-
eisi fyrirtækja sem laða að sér
fjölda viðskiptavina - og hagnast
vel á þeim - að hreinsa vel göngu-
svæði við hús sín. Mörg fyrirtæki
standa sig skammarlega í þessu
efni. Sem dæmi nefni ég Fógetann
í Aðalstræti, Casablanca við Skúla-
götu, Broadway og Bíóhöllina í
Mjódd. Aðsókn að öllum þessum
stöðum er slík að fjárhagslega ætti
ekki að vefjast fyrir ráðamönnum
þessara staða að kaupa sér vandaða
snjóhreinsun, a.m.k. næst dyrum.
Hjá Fógetanum er gangstéttin um
20 metra löng og aldrei hreinsuð
svo vel sé. Vera má að kákað hafi
verið við snjóinn en „jökull“ hylur
nú alla gangstéttina. Framan við
innganginn er ein trappa, stein-
bálkur um 35x150 sentimetrar að
stærð. Að hreinsa þennan litla flöt
hefur jafnvel verið ofvaxið starfs-
fólki staðarins. Hvergi á einum
stað hef ég séð jafn marga falla af
hálku. Tekið skal fram að þar er
ekki ölvun um að kenna enda
gestir staðarins almennt hófsamir
við drykkju. Hitt er svo rétt að á
flestuni þessara staða eru fætur
gesta gjarnan örlítið reikulir
a.m.k. þegar út er farið og skylda
viðkomandi staða þeim meiri að
hreinsa vel við húsin. Ég gleymdi
að geta þess að Hollywood átti
heima í upptalningunni hér að
framan. Hina trassana sem ekki
sinna þeirri sjálfsögðu skyldu að
gera hreint fyrir sínum dyrum, bið
ég að afsaka að ég skuli ekki
nafngreina þá núna. Þeirra tími
kann að koma síðar.
Númerslausir enn
Bílum sem ekið er númerslaus-
um að framan hefur fjölgað mikið
síðustu mánuði. Á einu kvöldi í
miðbænum, má sjá marga slíka
bíla, flesta reyndar með ökumenn
sem rétt eru komnir af skellinöðru-
aldrinum. Þessum bílum á lögregl-
an hiklaust að kippa inn á Hlemm
og geyma uns númerið er komið á.
Þessir ökumenn eru yfirvegað og
vísvitandi að svifta bíla sína hluta
af lögboðnum búnaði. Þetta er
ásetningsbrot og sá sem fjarlægir
númerið af bíl sínum er jafnframt
að lítilsvirða alla þá lögreglumenn
sem hann mætir í umferðinni. At-
hugið það.