Tíminn - 22.03.1989, Page 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 22. mars 1989
llilllll ÚTLÖND llllllllllllllllll llliiiillllllllllllliillllllllllii llllilllllllilll lliiiill llllliillllliill
Franska forsetafrúin
fer sínar eigin leiðir
Francois og Danielle Mitterrand eru dugleg að ferðast.
Þau eru samt ekki alltaf saman á ferðalögum. Fyrir
skemmstu, þegar forseti Frakklands var í opinberri heim-
sókn í Alsír, brá kona hans sér í þveröfuga átt. Hún heilsaði
upp á Sandinistana í Níkaragva og Fídel Castro á Kúbu.
Danielle Mitterrand, franska forsetafrúin, heimsótti Kúbu nýlega. Fidel
Castro tók vel á móti henni og sýnir henni hér rannsóknastofnun í Havana.
Franskir hægrisinnar urðu æfir
þegar þeir höfðu spurnir af ferðum
forsetafrúarinnar í höfuðstöðvar
byitingarmanna í Rómönsku Am-
eríku og þóttust þar sjá, að þó að
maður hennar hefði aðeins dregið
í land með sósíalskar skoðanir,
héldi hún sínu striki og væri öfga-
manneskjan til vinstri í forsetahöll-
inni, sem sífellt væri að vinna að
því að styrkja róttæk málefni og
stefnu hliðholla þriðja heiminum.
Heimsókn hennar til Havana,
þar sem hún ræddi um góðgerða-
verkefni, var sérlega viðkvæm. Af
tilviljun var heimsóknin á sama
tíma og birt var „opið bréf til
Fidels Castro“, undirritað af kunn-
um frönskum og erlendum rithöf-
undum, sem minnti hann á að
Chile hefði haldið þjóðaratkvæða-
greiðslu um pólitíska framtíð
landsins eftir 15 ára einræði. Hins
vegar hefði Kúbumönnum verið
synjað um stjórnmálaréttindi í þrjá
áratugi.
En svona nagg hefur lítil áhrif á
forsetafrúna, sem íhaldsmenn
kalla „Pasionaria11 í frönskum
stjórnmálum. Ef hún er ekki að
kynna sér pólitískan bækling sem
náinn vinur hennar, Regis Debray
hefur skrifað, er hún önnum kafin
við að veita vinstri sinnuðum ein-
ræðisstjórnum aðstoð sína og um-
hyggju, segja þeir. Regis Debray
er reyndar róttæklingur sem lét
mikið að sér kveða á 7. áratugnum,
en hefur nú starf í stjórnkerfi
Mitterrands. Jafnvel maðurinn
sem annaðist innréttingu á einka-
hýbýlum hennar í Elysée-höllinni,
Philippe Starck er í augum hægri
manna „Baader-Meinhof nútíma
innréttingar".
Danielle Mitterrand hefur alltaf
gert sér far um að láta lítið á sér
bera og staðið vörð um einkalíf
sitt. En hún hefur aldrei farið dult
með að stjórnmálaskoðanir hennar
og manns hennar fara ekki alls
kostarsaman. Hún hefursagt: „Ég
er sósíalisti, hann er Mitterrand-
isti“.
Hún er ákafur stuðningsmaður
hreyfingarinnar um „Samstöðu
Salvador og Rómönsku Ameríku"
og á veggjum skrifstofu hennar er
útsaumur frá Guatemala og E1
Salvador. Hún hefur líka valdið
deilum með því að hitta í Senegal
félaga úr Afríska þjóðarráðinu,
sem er útlægt frá Suður-Afríku
eins og kunnugt er.
Pá þykir ekki öllum viðkunnan-
legt hversu eindreginn stuðningur
hennar við Winnie Mandela er
enn, þó að henni hafi nú víðast
hvar verið útskúfað. Danielle Mitt-
errand líkti Winnie Mandela við
Bertie Albrecht, franska þjóðhetju
sem leið píslarvættisdauða í
trönsku andspyrnuhreyfingunni.
Þessi samlíking varð til þess að
sonur Bertie Albrechts gaf forseta-
frúnni ofanígjöf. Hann sagðist ekki
geta sætt sig við að eiginkona
forsetans líkti móður hans við
„einhverja sem notar ruddalegustu
aðferðir til að ryðja kommúnista-
einræði í sovéskum stíl braut“.
Innan Sósíalistaflokksins er hún
nákomnust róttækustu félögunum
eins og Debray, sem sat í fangelsi
í Bólivíu í þrjú ár, frá 1967, eftir
að hafa sett sig í samband við Che
Guevara, sem var drepinn þegar
hann reyndi að flytja kúbönsku
byltinguna til Bólivíu.
Pað var langt í frá að allir væru
sammála um ágæti þeirrar ákvörð-
unar Mitterrands þegar hann settist
á forsetastól 1981, að gera Debray
að ráðgjafa um utanríkismál. Nú
hefur Debray verið hækkaður í
tign og er orðinn meðlimur hins
valdamikla ríkisráðs. Hann er þó
enn tákn róttæknitísku.
Leiðir Danielle, sem nú er 64
ára, og Francois Mitterrand, nú 72
ára, lágu saman í frönsku and-
spyrnuhreyfingunni 1944. Hún
heldur því fram að sér sé lítið gefið
um allan glæsibraginn sem fylgir
embætti manns hennar. Hún er
ekk'i hrifin af því að vera „forseta-
frúin“ og hefur ímugust á öllum
fínu siðunum í Elysée-höllinni.
„Kvöldkjóllinn, þjónamir í ein-
kennisbúningunum, móttökurað-
irnar, þetta allt tilheyrir fortíð-
inni,“ sagði hún áður en hún flutti
inn í höllina. „Það verður að setja
nútímalegri blæ á veisluhöld í
Elysée-höllinni." Danielle forðast
slíkar hátíðlegar athafnir eftir
bestu getu og er þar ekki á sama
báti og maður hennar, sem virðist
fá æ meira dálæti á slíkum íburði
eftir því sem aldurinn færist yfir
hann.
En þrátt fyrir skoðanir hennar,
er hugmyndin um hana sem Pas-
ionaria franskra vinstri manna frá-
leit. Hún leggur hart að sér við að
vinna að góðgerðamálefnum. Hún
hefur tekið upp á sína arma fimm
munaðarleysingjahæli í Bangla-
desh, forskólamenntun 5.000
barna sem búa á götunni í Manila
og notkun erfðafræðilegra fingra-
fara til að sameina aftur fjölskyldur
sem voru skildar að á árum manns-
hvarfanna þegar Argentína var
undir stjórn herforingja.
Nýjasta áhugamál hennar er að
safna saman 5 milljónum einnota
sprautunála til að koma í veg fyrir
að óhreinar nálar séu notaðar aftur
og aftur, sem stuðlar að útbreiðslu
eyðni á sjúkrahúsum í Afríku.
Stuðningsmenn Danielle benda
á að slík óeigingirni dragi að sér
svolitla öfund, jafnt og illkvittni,
frá andstæðingum hennar í stjórn-
málum.
Skúli Magnússon:
Hafrannsóknarstofnun kefld
„Langreyðar kefldar oftar en
álitið var?“
Þannig hljómaði fyrirsögn á for-
síðu Tímans þann 10. febr. s.l.
Þá var vísað til greinar á fimmtu
síðu blaðsins. Hvað kom svo fram
á fimmtu síðunni? Jú - uppsláttur-
inn á forsíðu var byggður á mis-
skilningi. Blaðamaðurinn hafði
ekki skilið Jóhann. Niðurstöðurnar
í rannsóknum Jóhanns höfðu orðið
þær að meiri sveiflur væru í við-
komu langreyðar en haldið hafði
verið áður - les: en Jóhann hafði
haldið. Langreyðarkýrnar eru
stundum „kefldar" oftar en stund-
um sjaldnar. Þannig að þótt Jó-
hann varpi Ijósi á langreyðar, þá
varpar hann sáralitlu Ijósi á blaða-
menn. En áróðurslega var forsíðan
heppilegri en innsíðan. Kannski
eignarhlutur SÍS í Hvalstöðinni
eigi hér hlut að máli.
Ofan aðalfyrirsagnar á blaðsíðu
5 stendur: „Gengið hefur verið út
frá því að mikils stöðugleika gætti
í viðkomu hvalastofnanna, en
mikilverðar niðurstöður Hafrann-
sóknarstofnunar gætu kollvarpað
útreikningum á stofnstærð."
Þessi orð eru athyglisverð fyrir
margra hluta sakir: Ég veit ekki
hverjir-nema þeirá Hafrannsókn-
arstofnun - hafa gengið útfrá
„miklum stöðugleika í viðkomu
hvalastofna“. Menn hafa áratugum
saman - kannski í heila öld - vitað
hið gagnstæða - nema þeir á Haf-
rannsóknarstofnun. Áður en
hvalastofnarnir hrundu í Suðurhöf-
um varð vart feikilegrar aukningar
á viðkomu hvala - mig minnir
sérstaklega hjá langreyðinni. Enn-
fremur lækkunar á kynþroskaaldri.
Því var ályktað að hér væri um
varnaviðbragð stofnanna að ræða
tii viðhalds eða björgunar þeirra.
Ég veit ekki hvað Jóhann var að
læra í Osló ef þetta hefir farið
framhjá honum. Alltént vissi ég
þetta áðuren Jóhann fór til náms.
Einmitt þessa fyrirbæris hefir gætt
hér við íslandsmið og verið ein
aðal-röksemd fyrir friðun hvala-
stofnanna. Nú hefir Jóhann snúist
í hálfhring og styður röksemdir
okkar sem vilja friða hvali.
í öðru lagi hefir Hafrannsóknar-
stofnun nú að sögn Jóhanns koll-
varpað fyrri hugmyndum - þ.e.
kollvarpað sjálfri sér. Eykur þetta
tiltrú manna á Hafrannsóknar-
stofnun - eða hvað? Gæti verið að
Hafrannsóknarstofnun eigi eftir að
kollvarpa fleiri skoðunum sínum?
Svo er mál með vexti að engin
dýrategund veiðir skíðishvali og
heldur þannig stofnstærð þeirra í
skefjum. (Háhyrningar veiða að
vísu einstaka sinnum særða hvali
eða ef til vill unga kálfa, en þetta
er í svo litlum mæli að engin áhrif
hefir). Farsóttum sem koma upp
þegar stofninn hefir náð hámarki
er heldur ekki til að dreifa. Það
reynir ekki á það fæðumagn sem
hvalirnir lifa af í sjónum né skerða
þeir eðlilegan aðgang annarra teg-
unda að fæðu. Og hvernig var
ástandið í sjónum áðuren maður-
inn fór að veiða hvali? Niðurstaðan
er því sú að gagnstætt öllum teg-
undum sem þekktar eru takmarkar
hvalurinn sjálfur stofnstærð sína.
Hann stundar einskonar „birth-
control" -einn allra tegunda. Beint
af þessu leiðir þá niðurstöðu sem
Jóhann er nú búinn að komast að
- að því er virðist sér til undrunar.
Niðurstaða Jóhanns sú margróm-
aða var því þekkt apriori löngu
áðuren hann hélt til náms í Osló.
Því spyr ég enn: Hvað var maður-
inn að læra í Osló?
Annað er einnig athyglisvert:
Þegar stofnarnir í Suðurhöfum
höfðu verið veiddir svo stappaði
nærri ördeyðu og ekki borgaði sig
lengur að gera út á þessi mið, varð
vart sérstaks fyrirbæris: Fiskistofn-
arnir spilltust svo vandræði hlutust
af. Svo virtist sem það svif sem
hvaiurinn hafði áður nýtt sér ylli nú
skaðvænlegri mengun í höfunum.
Þetta er ekki fullkannað. En hvern-
ig væri að Jóhann færi nú að stunda
alvöru-rannsóknir á hvölum og
tæki þetta fyrirbæri til könnunar?
Kannski hann myndi þá renna enn
nýjum stoðum undir þá stefnu að
alfriða beri alla hvali í eitt skipti
fyrir öll. Ekki kæmi mér á óvart að
sú yrði niðurstaðan. Þetta reyndi
ég einusinni að skýra fyrir Jóhanni.
Það hefir áreiðanlega ekki tekist,
en nú er Jóhann blessunarlega
kominn að réttri niðurstöðu hvað
„keflun" eða viðkomulögmál hvala
varðar. Betra seint en aldrei.
Jóhann Sigurjónsson er góður
Skúli Magnússon.
drengur. En hann lærði hjá léleg-
um kennurum í Osló og hefir síðan
verið í slagtogi við vafasama pers-
ónuleika. Hann þykist hafa varpað
einhverju ljósi á langreyðina. Til
að vera sanngjarn skulum við játa
að hann hefir staðfest það sem
löngu. var kunnugt. Ég varpaði
þessu ljósi að Jóhanni fyrir áratug.
En honum mistókst að varpa því
að blaðamanninum - að sinni. En
koma dagar og koma ráð.
Nú er dagblöðunum jafnvel orð-
ið ljóst að svokallaðar „vísinda-
veiðar“ á hvölum eru óþarfar - sbr.
DV 11. febr. s.l. Bragð er að þá
barnið finnur. Mig minnir að Is-
lendingur einn í Lundi sé búinn að
stunda þesskonar rannsóknir á
hvölum ÁN VEIÐA í meira en
áratug. Og það með miklu meiri
árangri en Jóhann. Maðurinn er
kominn að einhverjum niðurstöð-
um um innbyrðis skyldleika skíðis-
og tannhvala. Hvaða veiðar eru
þessar „vísindaveiðar"? Það eru
veiðar sem höfðu það að markmiði
að sanna fyrirfram gefna niður-
stöðu. Vonandi hefir Jóhanni ekki
verið kennt í Osló að það væru
vísindi að gefa sér niðurstöðuna
fyrirfram. Það hefir hingaðtil verið
kallaðir fordómar. Á dragnóta-
veiðum veiða menn með dragnót.
Á þorskveiðum veiða menn þorsk.
En hvað gera menn á vísindaveið-
um? Hvort er veiðarfærið vísindin
eða það sem veiða skal vísindi?
Hvernig er langavitleysa?
í framhaldi þess að ljós rann upp
fyrir Jóhanni Sigurjónssyni, átti
Tíminn við hann spjall með heil-
síðu mynd af vísindamanninum.
Ég sá eftir þeim tíma sem fór í að
lesa þetta samtal: Maðurinn hafði
ekkert að segja markvert nema að
honum þykir vænt um stólinn sinn.
Vonandi renna fleiri ljós upp
fyrir honum svo hann geti rennt
fleiri stoðum undir þann sannleika
að hvalveiðum ber að hætta í eitt
skipti fyrir öll.
28d“ febrúar 1989.
Skúli Magnússon
yoga-kennari.