Tíminn - 16.06.1989, Qupperneq 2

2 Tíminn
Föstudagur 16. júní 1989
Byggðastofnun hjálpaði til:
ELÍN ÞORBJARNAR
AFTUR Á VEIDAR
Elín Þorbjarnardóttir, togari Hlaðsvíkur hf. á Suðureyri,
fór á veiðar í gærkvöldi, en hún hefur Iegið við festar
undanfarið vegna kyrrsetningar sýslumannsins í ísafjarðar-
sýslu. Byggðastofnun samþykkti í fyrradag að veita Hlaðsvík
hf. lán svo að koma mætti Elínu á veiðar, en hún er eini
togarinn í plássinu.
Baldur Jónsson framkvæmda-
stjóri Fiskiðjunnar Freyju hf. á
Suðureyri sagði, að næg atvinna
hefði verið hjá þeim í vetur og mikið
að gera, að undanskilinni síðustu
viku, en þá voru þeir hráefnislausir
vegna landlegu Elínar Porbjamar-
dóttur og þess millibilsástands sem
nú er hjá bátaflotanum. Baldur sagði
að stefnt væri að því að byrja aftur
vinnslu á mánudag, og þá væntan-
lega á afla Elínar.
Byggðastofnun lýsti vilja sínum í
fyrradag til þess að kaupa ríkistryggð
hlutdeildarskírteini af Hlutafjár-
sjóði vegna Fiskiðjunnar Freyju og
Hlaðsvíkur hf. fyrir allt að 19,3
m.kr. Freyja veitir á annað hundrað
manns atvinnu og segja má að byggð
á Suðureyri standi og falli með
henni, en þetta er hlutur Byggða-
sjóðs til að gera fyrirtækið lánshæft
hjá Atvinnutryggingarsjóði. Baldur
Jónsson forstjóri sagði að skuldir
fiskiðjunnar væru svo miklar að 19
milljónir gætu ekki gert neitt krafta-
verk, nánast væri um formsatriði að
ræða. Baldur sagði að ýmislegt fleira
ætti eftir að gerast, þeir hefðu loforð
frá ríkissjóði um 45 milljónir og
Sambandið ætlar og leggja fram 5
milljónir. Skuldir fyrirtækisins nema
um 350-400 milljónum en Baldur
sagði að búið væri að útvega 95
milljónir upp í það, en inni í því
væm húseignir félagsins og fleira.
Baldur sagði að menn væm ekki
bjartsýnir, kvótinn og fjármagns-
kostnaðurinn gerði hlutina erfiðari
og almennur rekstrargmndvöllur
væri lélegur. Hins vegar væri Hlaðs-
vík hf. betur stödd og kyrrsetningin
á Elínu til komin vegna þess að
Freyja hf. gat ekki borgað skuldir
sínar við Hlaðsvík hf. og því var
fjármagn sem hefði annars farið f
rekstur togarans bundið þar.
-LDH
Prjónastofan Drífa hf. á Hvammstanga:
BYGGDASTOFNUN
Á MEIRIHLUTA
w
TIL BRAÐABIRGDA
Prjónastofan Drífa hf. á
Hvammstanga hefur átt í rekstrar-
örðugleikum undanfarið, en
Byggðastofnun samþykkti nýlega
að kaupa hlutabréf f fyrirtækinu
fyrir 6,5 m.kr. Björn Valdimars-
son, framkvæmdarstjóri Drífu
sagði að þessi aðgerð hafi verið til
þess að koma eiginfjárstöðunni í
lag. Eftir ætti að gera nokkrar
skuldbreytingar hjá lánardrottn-
um, annars væri staðan góð í dag.
Bjöm sagði að Byggðastofnun
hefði komið inn í þetta til þess að
tryggja atvinnu í Húnavatnssýsl-
unni. 15 manns vinna á prjónastof-
unni, en saumastofur úti í sveitun-
um í kring em háðar því að
prjónastofan starfi. Einnig væri
þetta liður í endurskipulagningu á
minni fyrirtækjum í ullariðnaði
sem iðnaðarráðuneytið hleypti af
stað fyrir tæpu ári.
Byggðastofnun á nú samtals 8,5
m.kr. eftir þessa hlutafjáraukn-
ingu, en hlutafé félagsins er 16,1
m.kr. Bjöm sagði að þessi mikla
hlutafjáreign Byggðastofnunar
væri bráðabirgðaráðstöfun, unnið
væri að því að fá kaupendur fyrir
hluta af þeirri upphæð þannig að
hún eigi ekki meirihluta í félaginu.
LDH-
Misvísandi skoðanakannanir á fylgi stjórnmálaflokkanna koma fram á sama tíma:
Fúsk eða
vísindi?
Á undanförnum árum hafa skoðanakannanir orðið
stöðugt meira áberandi í íslenskujþjóðfélagi. Félagsvísinda-
stofnun Háskóla íslands og SKÁIS eru þeir aðilar sem helst
hafa gert út á þennan nýja markað. Einnig hefur DV staðið
reglulega fyrir gerð skoðanakannana um fylgi stjórnmála-
flokkanna. Nýlega gerðu þessir þrír aðilar hvor um sig
könnun á fylgi stjórnmálaflokkanna, og þó aðeins um
vikutími væri á milli kannananna urðu niðurstöðurnar að
nokkrum hluta mjög mismunandi.
Dagana 3.-6. júní s.l. stóð Fé-
lagsvísindastofnun Háskólans að
svokallaðri þjóðmálakönnun fyrir
Morgunblaðið. Niðurstöður urðu
meðal annars þær að fylgi Sjálf-
stæðisflokksins væri um þessar
mundir 39.3% ef miðað er við þá
svarendur sem tóku afstöðu.
Viku seinna gerði fyrirtækið
SKÁÍS samskonar könnun fyrir
Stöð 2. Helstu niðurstöður þeirrar
könnunar voru þær að fylgi Sjálf-
stæðisflokksins væri nú 51.9%
Dagana 7.-8. júní stóð DV að
samskonar könnun og í niðurstöð-
um hennar kom fram að fylgi
Sjálfstæðisflokksins væri nú
47.7%.
Ef þessar þrjár skoðanakannanir
eiga að teljast fullkomlega mark-
tækar þá jókst fylgi Sjálfstæðis-
flokksins um allt að 12.6% á u.þ.b.
einni viku!
Stjórnarflokkarnir fá einnig mis-
munandi útreið ef bornar eru sam-
an niðurstöður fyrrnefndra kann-
ana. í meðfylgjandi töflu sést
hvernig stuðningur við fimm
stærstu stjórnmálaflokkana var í
könnununum þremur miðað við þá
er tóku afstöðu.
Varðandi stuðning við ríkis-
stjórnina er meira samræmi milli
kannananna þriggja en samkvæmt
þeim hefur ríkisstjórnin stuðning
23.6-26.9% þeirra sem tóku af-
stöðu.
Niðurstöður Félagsvísindastofn-
unar Háskólans eru eins og sjá má
óh'kar niðurstöðum hinna tveggja,
sérstaklega hvað varðar fylgi Sjálf-
stæðisflokksins eins og getið var
um áður.
Slíkur mismunur á niðurstöðum
vekur upp spurningar varðandi
gildi slíkra kannana, hvaða fyrir-
vara er eðlilegt að setja þegar
niðurstöðurnar eru skoðaðar og þá
hve marktækar þessar kannanir
eru yfirleitt.
Hverju á þá að trúa og hvaða
skýringar eru á þessum mikla mun
á niðurstöðum þessara þriggja
kannana sem voru gerðar á svipuð-
um tíma?
Ólafur Þ. Harðarson Iektor í
stjómmálafræði við Háskóla ís-
lands er einn þeirra sem hefur
staðið að þjóðmálakönnunum Fé-
Iagsvísindastofnunar Háskólans.
Muninn á niðurstöðum kannan-
anna þriggja skýrir Ólafur á eftir-
farandi hátt.
„í fyrsta lagi verða menn að hafa
í huga að í öllum úrtökunum eru
skekkjumörk en það hefur verið
ákveðin tilhneiging hjá fjölmiðlum
og þá einnig almenningi að taka
niðurstöðurnar of bókstaflega í
könnunum þar sem um er að ræða
600 til 800 manna úrtök. Við gerð
slíkra skoðanakannana er mjög
• eðlilegt að fá mun milli kannana
upp á tvö til fjögur prósent. Til
dæmis er enginn grundvöllur fyrir
því að gera mál úr því að flokkur
hafi bætt við sig einu prósenti milli
skoðanakannana.
Aftur á móti ef við tölum um
þessar þrjár nýafstöðnu kannanir
þá kemur þar fram mikill munur á
fylgi Sjálfstæðisflokksins, eða yfir
12% og sá munur er meiri en svo
að hann stafi einungis af tilviljun.
Fyrir þessum mismun geta verið
ýmsar ástæður. Kannanirnar voru
að vísu ekki gerðar á alveg sama
tíma en mér finnst ólíklegt að
tímamunurinn geti að einhverju
ráði skýrt þennan mismun í niður-
stöðunum. Það er tvennt sem ég tel
að skipti mestu máli við að skýra
þennan mikla mun.
í fyrsta lagi er hlutfall óráðinna
tiltölulega hátt eins og oft er í
könnunum milli kosninga. Niður-
stöður kannana eru áreiðanlegri
stuttu fyrir kosningar því þá hefur
stærra hlutfall aðspurðra gert upp
hug sinn. t könnun Félagsvísinda-
stofnunar voru rúmlega 31%
óráðnir, í könnun SKÁÍS liðlega
41% og í könnun DV nærri 49%.
Það hefur reyndar gerst mjög oft
í könnunum að fylgi Sjálfstæðis-
flokksins virðist hafa mælst of hátt. •
Eina aðalástæðuna fyrir því tel ég
vera að Sjálfstæðisflokkurinn eigi í
rauninni minni hlut af óráðna fylg-
inu heldur en aðrir stjórnmála-
flokkar. Þetta veldur sérstaklega
mikilli skekkju í könnunum á tím-
um eins og núna þegar Sjálfstæðis-
flokkurinn er í uppsveiflu en mikill
hluti af stuðningsmönnum hinna
flokkanna er óánægður með sinn
flokk, eins og kemur m.a. fram í
því hversu óánægðir stuðnings-
Þrjár misjafnar mæl-
ingar á fylgi flokkanna
í byrjun júní:
FÉL SKÁiS DV
A 11,3% 6,4% 8,1%
B 20,3% 17,3% 18,8%
D 39,3% 51,9% 47,7%
G 8,6% 10,9% 7,8%
V 15,2% 11,5% 13,3%
Gísli, Eiríkur, Helgi? Er von
menn spyrji hvort sviptlngar séu
svona miklar I íslenskun stjórn-
málum eða hvort yfirleitt sé
mark að skoðanakönnunum.
menn stjórnarflokkanna eru með
ríkisstjórnina. Þessir aðilar hafa
því í vaxandi mæli tilhneigingu til
að svara þannig til að þeir muni
ýmist ekki kjósa eða skila auðu ef
kosningar færu fram núna. Þrátt
fyrir þetta verður að telja mjög
ólíklegt að þessir óákveðnu aðilar
Ólafur Þ. Harðarson, lektor
muni kjósa Sjálfstæðisflokkinn.“
Ólafur sagði jafnframt að í
könnunum Félagsvísindastofnunar
væri reynt að koma í veg fyrir
skekkjur af þessu tagi með því að
spyrja ítarlegar en aðrir aðilar sem
gera kannanir af þessu tagi. í
þjóðmálakönnunum stofnunarinn-
ar er spurt þriggja spurninga þar
sem reynt er að nálgast til hins
ítrasta hvað einstaklingurinn muni
líklegast kjósa. Ef svarandinn hef-
ur ekki gefið svar við því hvaða
flokk er líklegast að hann muni
kjósa er hann spurður að því hvort
sé líklegra að hann kjósi Sjálfstæð-
isflokkinn eða einhvern annan
flokk. Af þeim hópi sem gefur svar
við þeirri spumingu er tiltölulega
hátt hlutfall sem segist ekki muni
kjósa Sjálfstæðisflokkinn. Ein
ástæðan íýrir því að hlutfall Sjálf-
stæðisflokksins er lægra í niður-
stöðunum Félagsvísindastofnunar
er þvf tilkoma þessarar þriðju
spurningar sem lækkar fylgi Sjálf-
stæðisflokksins í niðurstöðunum ,
um nokkrar prósentur.
Ólafur heldur áfram: „í öðru
lagi eru þessar þrjár kannanir gerð-
ar með ólíkum hætti. Könnun
Félagsvísindastofnunar er fram-
kvæmd eftir fræðilegum aðferðum
þar sem tekið er tilviljunarúrtak
einstaklinga úr þjóðskrá en hinar
kannanirnar byggjast á úrtökum úr
símanúmerum. Munurinn á þessu
tvennu er sá að ef úrtak er tekið úr
þjóðskrá eiga allir þjóðfélagshópar
að skila sér í tiltölulega réttum
hlutföllum í úrtakið. Ef hinsvegar
er notað símanúmeraúrtak er yfir-
leitt talað við þann sem svarar í
símann og engin trygging er fyrir
því að þjóðfélagshóparnir skili sér
inn. Til dæmis má hugsa sér að
einhver regla sé á því hvaða þjóð-
félagshópar svara í síma, ef til
dæmis er hringt þegar ungt fólk er
að mestum hluta ekki á heimilun-
um, t.d. á skólatíma. Við slíkar
aðstæður fæst óvenju hátt hlutfall
eldra fólks í úrtakið. Vegna þessa
geta komið mjög alvarlegar
skekkjur inn í símaúrtökin en um
það getur maður í rauninni aldrei
vitað. Oft eru símaúrtökin alveg í
lagi en þau geta hinsvegar valdið
umtalsverðum skekkjum þannig að
á heildina litið eru þau óáreiðan-
legri.“
Það er ekki einungis milli að-
greindra skoðanakannana sem
kemur fram mismunur sem í fljótu
bragði virðist ekki fullkomlega
rökréttur. Innan einstakra skoð-
anakannana kemur oft á tíðum
fram ákveðin misvísun. Eitt dæmi
um slíkt er að finna í fyrrnefndri
könnun Félagsvísindastofnunar.
Þar kom fram að 23.6% þeirra sem
tóku afstöðu sögðust styðja ríkis-
stjómina en samtals fengu stjórn-
arflokkamir stuðning 40.2% þátt-
takenda. Varðandi þessar niður-
stöður sagði Ólafur. „Það er ekki
rétt að tala um þetta sem misvísun
heldur er um tvær ólíkar spurning-
ar að ræða. Þessi munur liggur
einfaldlega í því að töluverður
hluti þéirra sem ætla að kjósa
stjórnarflokkana styður ekki þessa
ríkisstjóm. Það er ekkert óeðlilegt
við það að menn ætli til dæmis að
kjósa Alþýðuflokkinn en séu jafn-
framt andvígir ríkisstjórninni.
- Kom þessi niðurstaða varðandi
fylgi ríkisstjórnarinnar þér sem
stjórnmálafræðingi á óvart?
„Ríkisstjómin hefur átt við erf-
iðleika að stríða og miðað við það
má í sjálfu sér segja að það hafi
ekki komið á óvart að ríkisstjórnin
sé töluvert óvinsæl, þó er hún
óvenju óvinsæl af ríkisstjórn að
vera, jafnvel þó illa ári.“ SSH