Tíminn - 04.08.1989, Blaðsíða 7

Föstudagur 4. ágúst 1989
Tíminn 7
VETTVANGUR

!!l!lilll!!lll!llll!l!!!!!!lllii!l!!l!lll!l!!!ll!|lil!!lllll!!!!li!i!!!l!!!lllllll!!!i!lllll
Ólafur Torfason:
Hvað gerir Upplýsinga-
þjónusta landbúnaðarins?
Dálkahöfundurinn Garri hefur
takmarkað álit á „Upplýsingaþjón-
ustu bænda“, ef dæma má af hug-
vekju í Tímanum 25. júlí. Telur
hann tíma til kominn að endur-
skipuleggja þá starfsemi til að
„beina landbúnaðarumræðunni í
eðlilegan farveg“. Tekið skal heils-
hugar undir ósk Garra að svo geti
orðið og vafalaust er þörf á að bæta
margt í þessari fræðsluviðleitni.
„Upplýsingaþjónusta bænda“ er
reyndar ekki til undir því nafni, en
hér starfar Upplýsingaþjónusta
landbúnaðarins. Talsverður mis-
skilningur kemur oft í ljós, innan
og utan landbúnaðargeirans, varð-
andi eðli og starfsemi hennar.
Margir álíta að hún starfi eingöngu
á vegum bændasamtakanna, -
Stéttarsambands bænda og Búnað-
arfélags Islands, - og sé eins konar
auglýsingadeild, jafnvel „áróðurs-
ráðuneyti bændasamtakanna“.
Forstöðumaður Upplýsingaþjón-
ustunnar er þarafleiðandi oft rang-
lega nefndur blaðafulltrúi bænda-
samtakanna.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
er meginaðilinn að Upplýsinga-
þjónustunni, enda er Framleiðslu-
ráði m.a. fyrirskipað í Búvörulög-
um frá 1985 að „annast á breiðum
grundvelli kynningar- og fræðslu-
starf um landbúnaðinn og fram-
leiðsluvörur hans“. Þess má geta
að Framleiðsluráð er rekið fyrir
neytendagjöld af búvörufram-
leiðslunni. Aðrir aðilar sem tengj-
ast Upplýsingaþjónustunni eru
m.a. Stéttarsamband bænda, Bún-
aðarfélag íslands, Samtök afurða-
stöðva í mjólkuriðnaði og Lands-
samtök sláturleyfishafa, auk Land-
græðslu ríkisins, Skógræktar ríkis-
ins, Lífeyrissjóðs bænda og Ferða-
þjónustu bænda.
Upplýsingaþjónustan í þessari
mynd hefur starfað í tæp 3 ár og
leitast við að sinna eftir megni
hlutverki óhlutdrægs og trúverðugs
heimildabanka og þjónustuaðila.
Þjónusta við fjölmiðla er hluti
starfseminnar, leiðbeiningar og
fyrirgreiðsla. Að öðru leyti fer
mikill tími í vinnu fyrir samtök og
stofnanir landbúnaðarins, sem
mikið leita til Upplýsingaþjónust-
unnar um sérfræðiráðgjöf og verk-
efnavinnslu á sviði fjölmiðla-
tengsla, útgáfustarfsemi, tölvu-
þjónustu, glærugerðar, undirbún-
ings funda, móttöku gesta o.s.frv.
Safnað hefur verið í tölvukerfi
UÞ í skipulegt form miklu magni
hagtalna sem snerta landbúnað og
dreifbýli frá fjölmörgum aðilum.
Hefur með þessu myndast allgóður
grunnur. Útdráttur úr hagtölusafni
UÞ birtist í Handbók bænda ár
hvert. Atriðisorðaskrár, upplýs-
ingablöð, fréttatilkynningar og
fréttabréf eru meðal annarra verk-
' efna UÞ.
Sérstaklega umfangsmikil eru
samskipti við skóla- og uppeldis-
stofnanir. Tvö undanfarin vor hef-
ur Upplýsingaþjónusta landbúnað-
arins samið við nokkra sveitabæi í
nágrenni höfuðborgarinnar um
dagsheimsóknir bama úr skólum
og af dagvistarstofnunum, prentað
upplýsingaefni o.s.frv. Tilgangur-
inn er að efla tengsl þéttbýlis og
dreifbýlis og gefa borgarbörnum
kost á að komast í snertingu við
búfé og kynnast öðmm aðstæðum.
Árið 1988 fóru rúmlega 2000 börn
í slíkar sveitaheimsóknir fyrir milli-
göngu Upplýsingaþjónustunnar og
í ár er ljóst að talan verður mun
hærri.
Síst skal hér dregið úr mikilvægi
þess að hagsmuna- og þjónustuað-
ilar í landbúnaði eigi miklu sterkari
rödd á opinberum vettvangi og að
málstaður landbúnaðar fái notið
betur sannmælis. Uppiýsingaþjón-
ustan hefur reynt að koma til liðs í
því efni eftir því sem það samrým-
ist starfsreglum hennar. Meðal
annars hafa nýlega verið lögð fyrir
stjórn hennar drög að áætlun um
sérstakt átak í þeim efnum á hausti
komanda.
Eins og Garri nefnir í grein sinni
í Tímanum er það furðulegur
heimilisdraugur fjölmiðla að hag-
ræða sannleikanum með ýmsum
hætti þegar að landbúnaði kemur.
Illt er við fjanda þennan að kljást.
Nærtækast er að vitna til sérkenni-
legrar túlkunar á fréttatilkynningu
Upplýsingaþjónustu landbúnaðar-
ins um aukna hagræðingu í mjólk-
urframleiðslunni, aðlögun að
innanlandsneyslu - og aukinni
ostasölu. Daginn eftir gat að líta
risafyrirsögn í þessum dúr á forsíðu
Tímans: „Mjólkinni platað oní
neytendur í formi osta.“
Ólafur H. Torfason,
forstöðumaður
Upplýsingaþjónustu
landbúnaðarins.

1 VEIÐIHORNIÐ' 11 :r:' ^ ;:!r '
VEIÐIMÁLUM
AF
SKOSKUM
Skotland er tæplega 80 þúsund
km2 að flatarmáli eða svipað og
írland eða 20% minna en ísland.
Um 100 sérstök laxveiðisvæði eru í
Skotlandi, að meðtöldum Orkneyj-
um og Shetlandseyjum. Straumvötn
og stöðuvötn skipta þúsundum í
Skotlandi. Það gefur því augaleið að
möguleikar til sportveiði á laxi og
silungi eru miklir, enda Skotland
vinsælt ferðamannaland veiðimanna
og annarra sem unna víðáttunni,
með fjölbreytta náttúrufegurð. Við
hverja á er starfandi veiðimálaráð,
sem sér um viðhald og umbætur
veiðarinnar, og einnig eru starfandi
héraðsnefndir veiðimála.
Hvað laxfiska áhrærir eru þar lax
og urriði bæði staðbundinn og sjó-
genginn og auk þess hefur regnbóga-
silungur verið innleiddur sumsstað-
ar. Fiskurinn er veiddur bæði í
sjónum, úti í hafi, við ströndina og í
ánum og stöðuvötnum, sem hann fer
um. Mestur hluti aflans fæst í sjó.
Laxveiðihlunnindi
í eigu Krúnunnar
Laxveiðihlunnindi í Skotlandi eru
að mestum hluta í eigu bresku
krúnunnar og hefur svo verið lengi.
Veiðiþjófnaður hefur því verið land-
lægur í Skotlandi sem víðar á Bret-
landseyjum. Heimamenn hafa víða
átt erfitt með að skilja að þessi
auðlind skuli vera eign krúnunnar
og ekki sætt sig við það!
Margir um hituna
Sportveiði er fyrst og fremst
Margar góðar laxveiðiár
Lengsta áin í Skotlandi er hin
öfluga Tay, en hún er 190 km á
lengd. Á vatnakerfi hennar er Tay-
vatnið, sem talið er besta laxveiði-
vatn í Skotlandi. Á vatnakerfi Tay
er áin Tummel, en þar laxastigi hjá
Pitlochry. Um þennan stiga hafa
farið árlega frá 4.000 til 12.000 laxar.
Þar er komið fyrir aðstöðu fyrir
almenning til að sjá laxinn í göngu
um stigann gegnum gler. Að aðstöðu
þessari flykkjast ferðamenn um
veiðitímann. Önnur á í Skotlandi,
sem er víðfræg fyrir laxveiði er
Tweed, sem er 155 km að lengd.
Hún er á mörkum Skotlands og
Englands. Stærsta stöðuvatn í Skot-
landi, og reyndar á Bretlandseyjum,
er Lomondvatn, auk þúsunda ann-
arra stöðuvatna, stórra og smárra,
og einnig fjöldi virkjunarlóna.
Veiðitíminn hefst í janúar!
Veiðitíminn í Skotlandi er breyti-
legur eftir ánum. Þannig hefst veiði
þar, þó ótrúlegt sé, fyrst í janúar, en
víðast hvar í febrúar. Laxveiði lýkur
í öðrum ám í lok nóvembermánaðar,
en yfrleitt lýkur veiðinni í október.
Öflugri laxinn gengur fyrst, en um
vorið eða snemma sumars, fer smá-
laxinn að ganga í ámar.
e.h.
stunduð í ánum og stunda einstakir
veiðimenn yfirleitt aðstöðu, sem tek-
ur aðeins til hluta af ánni, jafnvel
einstakra veiðihylja. Þannigeru viss-
ir veiðistaðir í ánum oft á vegum
hótela eða annarra gistiaðila, sem
hafa veiðina til að laða að ferða-
menn. Það em því býsna margir sem
stunda samtímis veiði í viðkomandi
á í Skotlandi. Mjög víða er veiði
stunduð frá bát og leiðsögumenn eru
velþekkt atvinnustétt í Skotlandi.
Oft er talað um háar greislur fyrir
laxveiði hér á landi. En í Skotlandi
sem víðar á Bretlandseyjum, eru
tölurnar hærri fyrir hvern veiddan
fisk. Þetta gerist, jafnvel þótt að
menn geti fengið ódýr laxveiðileyfi,
þar sem fjöldi veiðimanna er mun
meiri, og árangur í veiðinni því
yfileitt lakari hjá hverjum og einum.