Tíminn - 10.01.1990, Qupperneq 7

Miðvikudagur 10. janúar 1990
Tíminn 7
VETTVANGUR
Sigurður Lárusson:
Menntamálaráðherra
íslands á villigötum
Mörg undanfarin ár hafa handknattleiksstrákarnir okkar
verið íslensku þjóðinni til mikils sóma og að flestra dómi
mestu afreksmenn í íþróttum á íslandi allmörg síðustu árin.
Það hefur lengi verið mikið áhugamál allra handknattleiks-
unnenda hér á landi að fá að halda heimsmeistaramót í
handknattleik á íslandi. 1987 tókst loks að ná því langþráða
takmarki þegar alþjóða handknattleikssambandið sam-
þykkti að slík keppni yrði haldin hér árið 1995. Þetta sýndi
að íslenskur handknattleikur nýtur mikillar virðingar í
heiminum.
Páverandi ríkisstjórn samþykkti
að byggja nægilega stóra höll eins
og krafist var til þess að forsvaran-
legt teldist að hægt væri að halda
þessa keppni hér á landi 1995.
Tími til þess virtist nægur, 7 til 8
ár. Teikningar munu hafa verið
gerðar að fyrirhugaðri byggingu.
En það er nú þannig að margir
arkitektar og byggingafræðingar
hér á landi virðast hafa meiri
tilhneigingu til að reisa sjálfum sér
minnisvarða við hönnun mann-
virkja, einkum á vegum opinberra
aðila, heldur en gæta ýtrustu hag-
sýni. Þeir virðast gleyma því að við
erum smáþjóð og verðum að haga
okkur samkvæmt því. Þessir menn
hafa flestir eða allir stundað nám
sitt við erlenda háskóla í fjölmenn-
um löndum og ég held að þessi
árátta þeirra sé vegna þess um-
hverfis sem þeir hafa stundað nám
sitt í.
Mig minnir að það kæmi fram í
fréttum snemma á þessu ári að
umrædd íþróttahöll mundi kosta
um 600 milljónir. Nú á síðasta
hausti lýsir menntamálaráðherra
því svo yfir að ríkið hafi engin efni
á að byggja umrætt hús, enda
mundi það kosta allt að einum
milljarði. Þess má geta að ekki er
mjög langt síðan að fram kom í
fréttum að Hafnfirðingar séu að
byggja veglega íþróttahöll sem
muni kosta um 200 milljónir og ef
leitað hefði verið til þeirra á meðan
þeir voru að undirbúa þá fram-
kvæmd hefðu þeir vel getað haft
sína höll nægilega stóra fyrir heims-
meistarakeppnina og þá hefði sú
hölj ekki þurft að kosta nema um
300 milljónir, ríkið hefði þá trúlega
þurft að leggja fram 100 til 150
milljón krónur á fjórum eða fimm
árum.
Þetta dæmi styður það sem áður
er sagt í þessari grein að það skiptir
öllu máli hverjir hanna slíkar stór-
byggingar. Það vekur líka furðu
mína að fyrrverandi ráðherra,
Matthías Á. Mathiesen, sem ákvað
ásamt fleirum í þáverandi ríkis-
stjórn að byggja handknattleiks-
höll, skyldi ekki benda Hafnfirð-
ingum og stjórnvöldum á þennan
möguleika. Mér finnst þetta vera
núverandi menntamálaráðherra til
háborinnar skammar og Matthíasi
Á. líka. Ég trúi ekki öðru en að
þeir hafi báðir vitað um þessa
byggingu í Hafnarfirði í tæka tíð.
Handknattleikssamband íslands
var búið með frábærum dugnaði að
ná þessum stóra áfanga.
Þá er ég sannfærður um að það
yrði íslensku æskufólki, sem hefur
lagt á sig feikilega mikla vinnu og
erfiði til að ná þeim árangri sem
raun ber vitni um, þungt áfall. Það
mundi einnig valda þeim mikla
fjölda handknattleiksunnenda sár-
um vonbrigðum.
Ég hygg að ekki sé ofmælt að
handknattleiksíþróttin sé lang-
vinsælasta íþrótt sem iðkuð er hér
á landi, án þess að ég vilji á
nokkurn hátt draga úr gildi annarra
íþrótta sem iðkaðar eru hérlendis.
Ef af því verður að þessi glæsilega
íþróttahátíð verður hér á landi
1995, eins og gert hefur verið ráð
fyrir, þá er ég ekki í nokkrum vafa
um að hún mun hafa gífurlega
aukinn áhuga barna og unglinga
fyrir auknu íþróttalífi hér á landi í
för með sér og bjarga mörgu ung-
menninu frá því að lenda í drykkju-
svalli eða öðrum eiturlyfjum. Ég
tel að stjórnvöld landsins verði að
leggja allt í sölurnar til að forða
æskulýðnum frá slíkri ógæfu. Nú-
verandi menntamálaráðherra
hefur, að mér finnst, verið frekast-
ur allra ráðherranna í fjáraustur í
mennta- og listasnobb. Gæti ég
nefnt ýmis dæmi þar um en skal
aðeins nefna eitt. Haft var eftir
honum í fréttum í ríkisútvarpinu
að rnikil nauðsyn væri að byggja
tónlistarhöll sem allra l'yrst, en til
þess þyrfti eitt til tvö hundruð
milljónir. Ég hygg að slík bygging
þjónaði tiltölulega fámennum hópi
og gæti frekar beðið.
Ég skora eindregið á forsætisráð-
herra og rjkisstjórnina alla að leita
allra leiða til þess að sú skömm
hendi ekki að aflýsa þurfi þessari
þýðingarmiklu íþróttahátíð hér á
landi, sem ég hef rætt hér um. Ég
trúi ekki öðru en ef skynsamlega
verður að þessu staðið en nýta
mætti þessa byggingu til annars en
handknattleiks eins og Laugardals-
höllina. Þá trúi ég því ekki fyrr en
á reynir að Reykjavíkurborg
mundi ekki leggja verulega fjárhæð
í slíka byggingu. Enda hlyti hún að
hafa vissan hagnað af heimsmeist-
aramótinu og annarri starfsemi
sem þar færi fram. Úr því að
Hafnarfjarðarbær getur byggt
handknattleikshöll fyrir 200 millj-
ónir finnst mér grátlegt ef ríkið og
Reykjavíkurborg telja sig ekki geta
byggt hús sem væri þrisvar til
fjórum sinnum dýrara.
Að lokum óska ég ríkisstjórninni
gleðilegs árs í þeirri von að hún
taki á þessu máli með fullum sóma,
landi og þjóð til heilla.
Sigurður Lárusson.
VEIÐIMÁL lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Svar til Landssambands veiðifélaga:
Um rangt eða rétt verð
á laxi í stangveiðiám
í Tímanum frá 28. desember sl. birtist tveggja dálka grein
frá Landssambandi veiðifélaga (LV) þar sem þeir fara villandi
með tölur og reyna meira að segja að sigla undir fölsku flaggi
til að gera útreikninginn trúverðugri. LV reynir bókstaflega
að koma því inn hjá grunlausum lesendum Tímans að LV sé
eitthvert þjónustufélag við stangveiðimenn! Við skulum hafa
það á hreinu að LV er samtök þeirra sem selja okkur
stangveiðimönnum veiðileyfin. Það er miklu trúlegra að þar
sé rætt um hvað eigi að hækka veiðileyfin milli ára eða hvað
þessi eða hin áin eigi að kosta í útleigu heldur en að menn
séu að skeggræða þar sín á milli hve laxveiðileyfin séu orðin
dýr. Nei, látum ekki rugla okkur í ríminu, samtök okkar
stangveiðimanna er Landssamband stangaveiðifélaga en ekki
Landssamband veiðifélaga.
Fá stangaveiðifélög þora að stinga
niður penna í eigin nafni til að
mótmæla verðlagningu veiðileyfa,
þau gætu hugsanlega styggt þann
sem leigði viðkomandi félagi eitt-
hvert veiðisvæði svo mikið að
stangaveiðifélagið fengi ekki aftur
veiðisvæðið til að leigja sínum fél-
agsmönnum. Já, við veiðimenn stíg-
um skóna hver af öðrum á fleiri en
einn máta. Ég hef áður sagt að það
væri okkur sjálfum að kenna, lax-
veiðimönnum, hve veiðileyfin eru
dýr, því verð þeirra fer eftir eftir-
spurn okkar veiðimanna. Það fer því
eftir samstöðu okkar og gæfu okkar
til að starfa betur saman en við
höfum gert hvort verð veiðileyfa
lækkar eða ekki. Sama hvað LV
segir.
Tölurnar sem birtust í Sportveiði-
blaðinu eru teknar upp úr áður
birtum ómótmæltum gögnum. Fjöldi
stangardaga er tekinn upp úr tímarit-
inu Á veiðum 1. tbl. 1. árg. 1984.
Tilhneiging hefur síðan frekar verið
í þá átt að fjölga stöngum á vatna-
svæðunum heldur en fækka þeim,
með fáeinum heiðarlegum undan-
tekningum. Tölur um fjölda laxa
birtast á hverju ári í dagblöðunum
og einnig upplýsingar um hæsta verð
veiðileyfa á hverjum stað. Útreikn-
inginn getur svo hver og einn gert,
jafnvel LV, ef það vill.
LV talar um að rétt sé að nota
meðaltöl fleiri ára til útreiknings, en
ekki bara síðasta ár. Það er rétt
athugað hjá þeim, ef reikna á eitt-
hvert væntanlegt meðaltal, en í grein
minni í Sportveiðiblaðinu kom skýrt
fram að ég var eingöngu að reikna
út árið 1989 og einnig kom skýrt
fram að ég notaði hæsta verð á
hverju veiðisvæði sem viðmiðun,
því ég væri að bera saman veiðisvæð-
in og samanburðurinn kæmi ekki
rétt út nema sömu forsendur væru
notaðar fyrir öll veiðisvæðin.
í Sportveiðiblaðinu kom fram
meðaltalsveiði á hverja dagsstöng
frá 1974 og er mönnum í lófa lagið
að sjá út frá þeim meðaltölum og
verði veiðileyfa hvers vænta má.
Stangaveiðimenn munu fá út allt
aðrar tölur en 9300 krónur.
Það þarf ekki að skoða nema eina
staðreynd til að sjá að útreikningur
LV gengur ekki. Vegin meðalveiði á
hverja dagsstöng er 1,25 til 1,4 laxar
á stöng á dag að meðaltali síðastliðin
10 og 16 ár.
Ef tölur LV um 9300 kr. fyrir
laxinn á bakkann væru réttar þá
hefðum við stangaveiðimenn getað
komist af með að borga 11600-13000
kr. að meðaltali fyrir hverja dags-
stöng í laxveiði. Það sjá allir lax-
veiðimenn að slíkt er langt frá raun-
veruleikanum, því miður. Þarna er
ég búinn að taka Leirvogsá út úr
meðaltölunum því ég bíð eftir því að
fá sendar tölur um stangarfjölda
síðan 1984 úr þeirri á, eins og
undirritaður og formaður veiðifélags
Leirvogsár urðu sammála um í ágætu
símtali rétt fyrir jólin, og mun ég
væntanlega birta þær upplýsingar í
næsta hefti Sportveiðiblaðsins.
Stangaveiðifélögin hafa barist af
alefli fyrir því að lækka veiðileyfin,
en fáum hefur tekist það. Stærsta
félaginu, Stangaveiðifélagi Reykja-
víkur, tókst það og eiga þeir hrós
skilið fyrir frammistöðuna og er von
að framhald verði á. Skoðum að
gamni okkar Norðurá, þá á sem
mest munar um lækkun á, því verð
hennar stendur í stað eða lækkar frá
fyrra ári. Hvað skyldi mega búast
við að hver lax kosti á bakka Norður-
ár sumarið 1990 miðað við meðal-
veiði síðustu 10 ára? Svarið er tæpar
14.500 krónur og er það þokkalega
viðunandi fyrir veiðifélagið eða ca.
1300% hærra verð fyrir hvern lax en
þeir fengju fyrir hann ef þeir veiddu
hann sjálfir og lítið fyrir því haft. Ef
Stangaveiðifélag Reykjavíkur hefði
ckki tekið á sjálft sig þá 9% hækkun
sem veiðileyfissalar hækkuðu verðið
á milli ára, þá hefði hver lax kostað
15.800 og ef hækkunin hefði orðið
jafnmikil og í Elliðaánum (25%) þá
hefði hver lax kostað á nítjánda
þúsund króna.
Að síðustu þetta. Við getum sjálf-
sagt reiknað fram og til baka úr frá
hinum ýmsu forsendum sem við
gefum okkur, en ég vil stinga upp á
því að LV beiti sér af alcfli fyrir því
að tölur um fjölda laxa á stangardag
verði birtar fyrir hvert veiðisvæði
fyrir sig, en ekki einhver heildartala
laxa sem segir okkur stangveiði-
mönnum ekkert um veiðivonina.
Síðan geta menn spáð í verð á laxi
út frá því hver fyri'r sig. LV er í lófa
lagið að hjálpa Veiðimálastofnun
um þessi gögn ef viljinn er fyrir
hendi. Veiðimálastofnunin gæti
síðan, sem hlutlaus aðili, athugað
þessi gögn, jafnframt fengju þeir
betri vitneskju um veiðisókn. Þá
væri hægt að birta tölur um fjölda
laxa á hverja dagsstöng á hverju
veiðisvæði fyrir sig. Það er heila
málið.
Með veiðikveðju,
Geir Thorsteinsson