Tíminn - 11.01.1990, Blaðsíða 5

Fimmtudagur ií. jánuár 19*90
Tíminn 5
Skýrsla Hafnamálastofnunar frá 1984, um landbrots- og flóöavarnir
segir að Eyrarbakki eigi Iíf sitt undir traustum sjóvarnargörðum :
Eina ráðið til viðhalds
byggðar eru vamargarðar
í ljós hefur komið að nýir sjóvarnargarðar við Eyrarbakka
og Stokkseyri stóðu af sér brimið, en þeir gömlu brustu á
stöku stað, í fárviðrinu sem gekk yfir landið fyrr í vikunni.
Afleiðingar þess að sjóvarnargarðar gáfu sig á stöku stað hafa
vakið upp spurningar um öryggi íbúa m.a. á Stokkseyri og
Eyrarbakka.
í grein sem Jón Jónsson jarðfræð-
ingur tók saman fyrir Hafnamála-
stofnun, 1984, um landbrots- og
flóðavarnir við Stokkseyri, Eyrar-
bakka, Þorlákshöfn og Selvog segir
að til þess að vernda byggð á Eyrar-
bakka verði að byggja öfluga sjó-
varnargarða. Ennfremur segir Jón
að Eyrarbakki hafi lengi átt í vök að
verjast fyrir ágangi hafsins og sé það
án efa vegna stöðugt hækkandi sjáv-
arstöðu á umliðnum öldum. Jón
bendir á að þó aðstæður við strönd
Stokkseyrar séu betri, þá gildi hið
sama um breytingar á sjávarstöðu á
báðum stöðum.
í grein Jóns kemur fram að fyrri
útreikningar hans á landsigi á þess-
um slóðum, 4 til 5 mm á ári séu
lágmarkstala, miðað við síðari at-
huganir. „Ekki er þess að vænta að
breytingar verði til hins betra hvað
þetta varðar fyrst um sinn og mun
Eyrarbakki sem og önnur viðkvæm
svæði eiga nokkuð í vök að verjast
framvegis. Þar eð byggðin stendur
svo nálægt sjó og land bak við hana
svo lágt, verða ekki önnur ráð séð til
verndar byggðinni en gerð öflugra
varnargarða," segir Jón í grein sinni.
Flóðið sem hafði mikla eyðilegg-
ingu f för með sér á Eyrarbakka og
Stokkseyri aðfaranótt 9. janúar sl.
er það langmesta sem orðið hefur á
þessari öld og er því helst líkt við
Básendaflóðið 9. janúar 1799. Á
þessari öld hafa orðið fimm önnur
flóð á þessu svæðið, þann 21. janúar
1925, 16. september 1936 og 19.
nóvember sama ár, þá 3. nóvember
1975 og 14. desember 1977. Lægðir
sem komu þessum flóðum af stað
eiga það sameiginlegt að koma all-
hratt að landinu úr suðsuðvestri og í
flestum tilfellum mjög djúpar eða
um 950 millibör á tíma í lægðar-
miðju. 10 til 12 vindstig hafa verið á
sunnan og austan við lægðirnar í
nokkurn tíma áður en þær bar upp
að landinu. Loftþrýstingurhefuroft-
ast verið lægstur um eða rétt fyrir
háflóð, þó með undantekningu.
Þrátt fyrir að flóðið nú sé það mesta
sem orðið hefur á þessari öld, þá var
sjávarstaðan ekki sú mesta sem verið
hefur. Hins vegar er ölduhæðin sú
mesta sem mælst hefur. Mælir er
suður af Surtsey og annar vestur af
Garðskaga. Hæsta viðmiðunaralda
sem mæld hefur verið hér við land er
rúmir 13 metrar, en nú mældist
meðalaldan 14 til 15 metrar.
í áðurnefndri skýrslu Hafnamála-
stofnunar frá 1984, sem tekin var
saman með aðstoð Fjarhitunar hf.
koma m.a. fram tillögur um úrbætur
til að hindra megi flóð sem þessi á
svæðinu. Samkvæmt þessum tillög-
um hafa varnargarðar verið byggðir.
Gísli Viggósson verkfræðingur hjá
Hafnamálastofnun sagði í samtali
við Tímann að þeir sjóvarnargarðar
sem byggðir hefðu verið nýlega frá
grunni hefðu staðist átökin. Sam-
kvæmt skýrslunni voru fleiri sjóvarn-
argarðar fyrirhugaðir og velta því
frekari framkvæmdir á fjárveiting-
um. Hins vegar brustu gömlu sjó-
Sjóvamagarður á Eyrarbakka sem rofnaði. Þá er lítil fyrirstaða og byggðin berskjölduð fyrir ágangi sjávar
Tíniumynd: Árni Bjurnu
varnargarðarnir á stöku stað með
þeim afleiðingum að sjór átti greiða
leið inn í þorpin. Hafnamálastofnun
mun nú skoða það tjón sem var á
stöðunum og bjóst Gísli við því að
þeir yrðu beðnir um að leggja til
tillögur að vörnum og yðru þá tillög-
urnar sem fram koma í skýrslunni
frá 1984 lagðar til grundvallar.
Mjög sérstakar aðstæður eru fyrir
utan Eyrarbakka og Stokkseyri.
Hraun rann þar í sjó fram, um einn
og hálfan km frá núverandi strönd.
Þar er stallur á um 10 metra dýpi og
alveg niður á 20 metra.
Páll Bergþórsson veðurfræðingur
sagðist aðspurður ekki telja að svo-
kölluð gróðurhúsaáhrif hafi einhver
áhrif á að svona flóð verði. Á þessari
öld má reikna með að gróðurhúsa-
áhrifin hafi haft þau áhrif að hækkað
hafi um 15 sm í sjónum, eða 1 til 2
sm á áratug. „Þetta getur ekki haft
nein útslitaáhrif,“ sagði Páll. Ástæð-
an fyrir hækkun yfirborðs sjávar er
hlýnandi sjór, en það cr eðli sjávar
að þenjast út við hita. Einnig má
rekja þetta til bráðnunar jökla að
einhverju leiti.
Páll sagði að hlýrra loftslag, sem
verið hefur nokkuð áberandi þennan
áratug kunni að hafa aukið lítið eitt
tíðni fellibylja, vegna hlýnandi
sjávar. „í vetur hafa verið áberandi
djúpar lægðir hér, en ég held að of
snemmt sé að tengja þetta saman,“
sagði Páll.
Frekar er skýringa að leita í því að
svo virðist sem tvenns konar öldu-
kerfi hafi átt þátt í því hversu mikill
ósjór varð, með stórum hnútum og
hálfgerðum öldufjöllum fyrir
Suðurlandi. Fyrra kerfið myndaðist
í suðaustanáttinni, sem var á undan
ög var mjög hvöss, og síðan kemur
sterk suðvestan átt. Þegar þessi tvö
öldukerfi sem myndast hafa lenda
saman, myndast óreglulegur sjór
með stórum hnútum og öldufjöllum.
Þetta staðfesta öldumælingar sem
sýndu að um óvenju mikla ölduhæð
hafi verið að ræða.
Erfitt er að segja til um hvað gerst
hefði ef fárviðrið sem gekk yfir
landið þann 9. janúar, hefði komið
þann 12. janúar, því þá er háflóð.
Munar þar talsverðu um, því þá
verður um hálfum metra hærra í sjó
en þegar fárviðrið gekk yfir.
-ABÓ
Arnarflug berst fyrir lífi sínu. stjórnendurfélagsinsgengu
á fund samgönguráðherra í gær:
Krefjast jafnræðis
á við Flugleiðir
„Við höfum undanfarin þrjú ár rætt við núverandi samgöngu-
ráðherra og forvera hans um hina óréttlátu svæðaskiptingu í
millilandaflugi og að hún sé félaginu gersamlega ófullnægjandi.
Því miður hefur ekkert enn gerst. Við gerum okkur þó nú vonir
um að eitthvað muni nú gerast.
Þau höft sem verið hafa á flugi allt í kring um okkur eru sem
óðast að losna. Við vonumst til að sama raun verði á hér, enda
er jafnrétti milli íslensku flugfélaganna Arnarflugi alger lífsnauð-
syn, sagði Kristinn Sigtryggsson framkvæmdastjóri Arnarflugs.“
Arnarflug heyr nú harða baráttu
fyrir lífi sínu, - jafnvel dauðastríð
sitt, enda eru skuldir þess ekki
einskorðaðar við margnefnda 150
milljóna skuld viðríkissjóð, heldur
munu þær vera mun meiri bæði
innanlands og erlendis, eða milli
600 og 700 milljónir.
Á hluthafafundi félagsins í fyrra-
kvöld var samþykkt ályktun þar
sem segir m.a. að Arnarflug hafi
borið skarðan hlut frá borði í
samgöngum til og frá landinu og
við það verði ekki lengur unað.
Félagið þoli ekki lengur það mis-
rétti sem viðgengist hefur milli
þess og Flugleiða og krefjist nú
fulls jafnræðis.
En hvað með 150 milljón króna
skuldina við ríkissjóð? Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra:
„Að sjálfsögðu verður staðið við
samþykkt ríkisstjórnarinnarfrá 17.
mars. Samkvæmt henni verður
þessi 150milljónaskuld Arnarflugs
gerð upp, annað hvort með því að
breyta henni í víkjandi lán eða
fella hana niður og aðrar skuldir
félagsins gerðar upp með sölu
svokallaðrar þjóðarþotu. Eins og
segir í samþykktinni þá verða þeir
síðan á eigin vegum, enda hlýtur
það að teljast hollast fyrir báða
aðila,“ sagði forsætisráðherra. -sá
Utanríkisráðuneytiö og sjávarútvegs-
ráðuneyti vinna að því að fá veiðileyfi
fyrir Islenska úthafsútgerðarfélagið:
Grænt Ijós
f rá Alaska
22. janúar
Þessa dagana er unnið hörðum
höndum að því að knýja á um að
íslenska úthafsútgerðarfélagið, er
hyggst gera út verksmiðjuskip úti
fyrir Alaska, fái tilskilin leyfi til
starfa. Samtök fiskveiðiráða á
staðnum, sem tekur ákvörðun um
úthlutun aflakvóta við strendur Al-
aska, kemur saman næst þann 22.
þessa mánaðar og binda rnenn þá
vonir við að ákvörðun verði tekin
varðandi málefni Islenska úthafsút-
gerðarfélagsins.
Unnið er að framgang málsins,
bæði innan utanríkisráðuneytisins
og sjávarútvegsráðuneytisins. Út-
gerðarfélagið hefur þegar fengið
leyfi til að vinna afla um borð í
verksmiðjuskipi því sem það hefur
fest kaup á og einnig hafa þeir aðilar
sem standa að félaginu samið við
útgerðarmenn í Alaska um að veiða
það magn sem til vinnslunar þarf.
Það sem á strandar er að leyfi fyrir
kvóta úr svo kölluðum „samvinnu-
verkefnakvóta", sem er viðbót við
veiðiheimildir heimamanna. Erlend-
um aðilum er ekki heimilt að vinna
annan afla en þann sem fæst úr
samvinnuverkefnakvótanum. Það
sem um er rætt nú, á milli stjórnvalda
vestra og hér, er gerð rammasamn-
ings um vinnslu afla og gildi samn-
ingurinn til fimm ára. - ÁG