Tíminn - 06.02.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 6. febrúar 1990
Tíininn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
,0rð Halldórs
Ásgrímssonar
Ástæða er til að vekja af alvöru athygli á þeirri
staðreynd að við gerð nýrra kjarasamninga hefur
ríkt annað hugarfar en oft hefur þótt einkenna
umræður um kaup og kjör hér á landi. Ekki hefur
áður komið skýrar í Ijós en nú að aðilar vinnumark-
aðarins viðurkenna að almennir kaupgjaldssamn-
ingar séu svo mikilvægur hluti af efnahagskerfinu
að þá verður að sníða að öðrum þáttum þess. Allt
ósamræmi efnahagsstærða leiðir til einskis nema
jafnvægisleysis í atvinnu- og efnahagslífi.
Þessi viðhorfsbreyting er sérstaklega mikilvæg
fyrir þá nauðsyn sem það er að koma á stöðugri
verðlagsþróun, útrýma hinni landlægu íslensku
verðbólgu. Þess er að geta að þrátt fyrir langdregna
efnahagserfiðleika, sem mjög eru hafðir á orði,
hefur efnahagskerfið verið að jafna sig, m.a. þannig
að raungengi krónunnar hefur aðlagast útflutnings-
skilyrðum og bætt stöðu útflutnings- og samkeppnis-
greina. Á þetta benti Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra mjög skýrt í ágætri yfirlitsræðu um
efnahagsmál á fundi Stjórnunarfélags íslands fyrir
tveimur mánuðum, um það bil sem alvara var að
komast í samningaviðræður um kaup og kjör.
í þessari ræðu hélt Halldór Ásgrímsson því fram
að með samstilltu átaki ráðamanna þjóðarinnar
utan þings og innan væri unnt að koma verðbólgu
niður á 5% stigið á þessu ári og tryggja með því
varanlegan stöðugleika í efnahagslífinu, halda uppi
fullri atvinnu og treysta kaupmátt launa.
Með þessu var sjávarútvegsráðherra m.a. að sýna
fram á að þróun efnahagsmála á tíma núverandi
stjórnarsamstarfs frá haustinu 1988 hefur verið
hagstæð og skapað skilyrði fyrir varanlegar efna-
hagsúrbætur. í ræðu sinni tók Halldór Ásgrímsson
það fram, að nauðsynleg, forsenda þess að bætt
efnahagsskilyrði fengju notið sín væri að við
almenna kjarasamninga yrði tekið mið af þeim
efnahagslega veruleika sem þjóðin byggi við.
Þessi orð sjávarútvegsráðherra voru tímabær
áminning fyrir tveimur mánuðum þegar aðilar
vinnumarkaðarins voru að hefja viðræður sínar. Að
sjálfsögðu átti málflutningur Halldórs Ásgrímsson-
ar víða hljómgrunn, þ.á m. hjá ýmsum forystu-
mönnum launþega og verkafólks eins og vel hefur
komið í ljós að undanförnu og einkennir nýgerða
kjarasamninga. Þess vegna tala menn nú um við-
horfsbreytingu í kaupgjaldsmálum. Þess vegna gera
menn sér vonir um að nýju kjarasamningarnir séu
í raun tímamótasamningar. Ef um tímamót er að
ræða felst það ekki síst í því að nú á að ná fram
kaupmáttartryggingu með því að forðast verðbólgu,
og ekki aðeins það heldur koma verðbólgu niður á
viðráðanlegt stig til frambúðar. Þótt þetta sé yfirlýst
markmið eru orð Halldórs Ásgrímssonar í fullu
gildi: Samstaða áhrifaafla þjóðfélagsins um efna-
hagsþróun má ekki bresta.
GARRI
I öðrum kirkjugarði
Yfirkirkjugarðsvörður landsins,
Bjöm Th. Bjömsson, hefur undan-
farið þulið landsmönnum ýmislegt
frá Kaupmannahöfn í sjónvarpi
um helgar og hefur sumt af því
verið skemmtilegt, þótt leiðigjarnt
hafi verið að hlusta á hvar fslend-
ingar drakku á knæpurápi sínu,
enda er drykkjuskapur íslenskra
námsmanna í Kaupmannahöfn lítt
frásagnarverður. Frægðarsögur af
þessu tagi fengu þau eftirmæli á
þessari öid að einn síðasti þrásetu-
gesturínn á dönskum knæpum hafi
ekki orðið annað en flöskubrot á
öskuhaug borgarínnar, þótt hann
hafi haldið að hann væri full flaska.
Þessi setning var seint fyrirgefin af
þeim sem hún átti við og öllum
hinum sem héldu sig mikla menn í
brennivínsþokunni.
Rótast í kirkjugörðum
Undir lok þáttanna brá Björn
Th. Björnsson sér í gamla Hjástoð-
ar kirkjugarðinn í Höfn og lét
meðal annars reisa við stein Kon-
ráðs Gíslasonar „live“ í sjónvarp-
inu. Er langt frá því að þar hafi
veríð um að ræða fyrsta kirkju-
garðinn, sem Björn hefur afskipti
af. Hann hefur ritað bók um
kirkjugarðinn við Suðurgötu, og
rakst þá á leiði Þorleifs Repps og
kom á athöfn við það leiði, þótt
ekki værí Þorleifur grafinn aftur.
Átti þessi athöfn að byggjast á
þeirri hæpnu sagnfræði, að Þorleifi
hefði ekki verið nægur sómi sýndur
þegar hann var grafinn. Segir þó
Benedikt Gröndal, að andlát og
jarðarför Ófeigs í Fjalli hafi fallið í
skuggann af jarðarför Þorleifs
Repp, svo mikla viðhöfn sýndu
menn Þorleifi. Var þó Ófeigur
einn af kunnustu íslendingum á
sinni tíð. En það hefur svo sem
engan skaðað að sýna Þorleifi
Repp sóma. En þessi kirkjugarða
árátta er undarleg, einkum vegna
þess að hún virðist sérstaklega
íþyngja áhangendum sérstakra
pólitískra sjónarmiða, eins og
nokkurskonar forboði um að ekki
sé nóg grafið.
Danskur bakari
Þegar jarðneskar leifar Jónasar
Hallgrímssonar vora fluttar heim
nokkru eftir stríðslok og jarðsettar
að nýju í þjóðargrafreitnum á Þing-
völlum, bar það að með óvirðuleg-
um hætti og miklum þeytingi norð-
ur í Öxnadal og síðan suður aftur.
Heimflutningurínn á líkamslcifum
Jónasar varð fyrir tilstiUi Sigurjóns
á Álafossi, og hið opinbera greip
- ekki inn í fyrr en kom að jarðsetn-
ingunni á Þingvöllum, þar sem
Einar Benediktsson hvíldi fyrir.
Nokkrír helstu ríthöfundar og
skáld voru fengnir til að bera. En
sá sem er talinn mestur rithöfundur
samtímans var ekki fenginn til að
halda undir horn á kistunni. Hann
var hins vegar viðstaddur á Þing-
völlum þennan dag og vissi hvað
fram fór. Seinna skrífaði hann um
„beinin“ í skáldsögu sem út kom
árí síðar eða svo. Þá gekk sú saga
að beinin væru alls ekki af Jónasi,
heldur hefðu uppgrafarar lent á
beinum dansks bakara. En þótt
samneyti okkar við Dani hafi veríð
langt og mörg ölkrúsin hafi veríð
tæmd á því tímabUi, fannst ýmsum
óþarfi að búa dönskum bakara leg
á Þingvöllum.
Leiði Jónasar fundið?
Söguburður af þessu tagi er í
nánum tengslum við það pólitíska
andrúmsloft sem ríkti á íslandi um
það leyti sem beinin voru flutt
heim. Vel má gera sér í hugarlund,
að betra hefði verið ef stjóravöld
hefðu haft frumkvæði að heim-
flutningnum. Það hefði þó varla
breytt miklu um söguburðinn, en
móttakan hefði orðið virðulegri.
Síðan hefur þessi söguburður um
danska bakarann eða jafnvel konu
hans lifað góðu lífi. Og enn kemur
maður til sögunnar, Björa Th.
Björasson, og lýsir því yfir í sjón-
varpi, staddur í Hjástoðar kirkju-
garði, að fyrir augum hans sé leiði
Jónasar Hallgrímssonar, og það
hafi aldrei veríð hreyft við því.
Sagan um danska bakarann er því
í fullu gildi enn, því samkvæmt
Bimi liggur Jónas í öðrum kirkju-
garði en við ætlum. Þá er ekki úr
vegi að benda á, að enn eru það
bræður í ákveðinni pólitískrí trú,
sem halda þessum efasemdum á
lofti.
Rannsókn á beinaþrugli
En nú verður ekki við þetta
unað lengur. Einhvern tíma verða
menn að standa við það, sem þeir
segja. Komið er á fimmta tug ára
frá því byrjað var að draga í efa að '
um líkamsleifar Jónasar væri að
ræða í þjóðargrafreitnum á Þing-
völlum. Jónas á ekki þennan vafa
skUinn. Það er hneyksU, að af
knæpurápi í Kaupmannahöfn skuli
spretta að nýju sögusögn um að
Jónas hvíli enn ytra. Það er líka
hneyksli að þeirri sögu skuli enda-
laust haldið við af mönnum sem
aðhyUast ákveðna hugmynda-
fræði.
Af þeim ástæðum er ekki um
annað að gera en hið opinbera láti
fara fram rannsókn á þessu máli nú
þegar svo gengið verði úr skugga
um það, í eitt skipti fyrír öll, hvar
Jónas Uggur, ef það mætti verða til
þess að kirkjugarðafræði þessara
manna og beinaþrugl flyttist á aðra
staði, þar sem meira er af þeim,
eins og í austurblokkinni.
Garrí
VÍTT OG BREITT
Að lifa á íslandi
Ekki hefur verið meira um ann-
að rætt að undanförnu en snjóana
á norðanverðum Vestfjörðum, ísa-
firði og Hnífsdal, Flateyri og
Suðureyri og nálægum byggðum.
Fjölmiðlar hafa verið duglegir að
flytja fréttir af snjóþyngslunum,
snjóflóðahættunni og raunveruleg-
um snjóflóðum sem fallið hafa.
Snjóflóð og skíðasnjór
Síst er ástæða til að hafa gegn
því að fréttir séu fluttar af veður-
farsástandinu í landinu og sagt frá
því hvernig veðrin leika landsbúa.
Því verður heldur ekki haldið fram
hér að snjóafréttirnar af Vestfjörð-
um hafi ekki verið eðlilegt frétta-
efni eins og á stóð, að nokkru leyti
vegna þess að það sem af er
þessum vetri hafa ekki verið nein
tiltakanleg snjóþyngsli í landinu,
varla meiri en við er að búast.
Önfirðingur sagði t.d. í viðtali við
Tímann að fram yfir jól hefði tíðin
verið svo mild að sauðfé hefði
rásað upp um fjallshlíðar og ekki
verið fúst til að yfirgefa beitina
þar, en snjóakaflinn hefði byrjað
mjög skyndilega og óneitanlega
orðið langur og erfiður. Á Vest-
fjörðum hefur fólkið á orði, að
brátt fari þessum veðraham að
ljúka en eftir verði ágætur skíða-
snjór sem ungir og gamlir kunna
vel að meta.
Því er það að þótt auðvitað séu
veður og fannfergi fréttnæmt efni,

þá er eigi að síður ástæða til að
varast að ofgera frásagnir af slíkum
fyrirbærum. Fréttamenn verða að
kunna þá list að beita eðlilegum
samanburði á því sem er að gerast
og því sem hefur gerst og setja
atburði í rétt náttúrlegt og sögulegt
samhengi. Að öðrum kosti eru þeir
að opinbera fáfræði sína gagnvart
þeim sem betur vita. Þegar öllu er
á botninn hvolft, þá er ekkert
eðlilegra en að heilu landshlutarnir
fyllist af snjó á þorranum. Slíkt á
ekki að koma neinum á óvart.
Menn geta sagt að það sé einn af
„áhættuþáttunum" við að búa á
íslandi. En það mætti alveg eins
snúa þeirri hugsun við og segja að
snjóþyngsli séu árviss á íslandi,
þ.e.a.s. eðlilegur þáttur í íslensku
náttúrufari, sem allir verði að gera
sér grein fyrr og láta sér aldrei
koma á óvart.
Fræpöntun á þorranum
Og það er þannig sem fólk, sem
er rótgróið í snjóbyggðum, hugsar.
Því koma snjóþyngslin ekki á
óvart. Það er undir þau búið.
Nýlega heyrði sá sem þessar línur
ritar starfsmann í blómabúð í
Reykjavík segja frá því - eftir að
útvarpið hafði þulið óveðursfréttir
úr Önundarfirði og Hnífsdal með
greinargóðum lýsingum á hættum
sem vofðu yfir mannabyggð og
samgönguleiðum - að í búðina
hefði hringt þennan sama dag kona
frá Flateyri til þess að panta sér
blómafræ. Þessi kona hafði ekki
látið þorraveðrin trufla sig í því að
búa sig undir vorverkin í blóma-
garðinum sínum. Hún vissi áreið-
anlega eins vel og frekast er hægt,
hvernig veður og snjóar léku ýmsa
Vestfirðinga þá stundina, enda var
hún ein af þeim og sjálf á kafi í
snjó. En hún lét eins og ekkert
amaði að sér og hélt áfram að
búverka, gera nauðsynlegar ráð-
stafanir í ræktunarmálum sínum
tímanlega og af fyrirhyggju. Það er
þetta fólk sem veit hvernig á að lifa
á íslandi. I.G.