Tíminn - 27.03.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 27. mars 1990
Þriðjudagur 27. mars 1990
Tíminn 9
ákvarði
Landbúnaðarráðherra segir að í nýjum búvörusamningi muni ríkið ekki ábyrgjast verð fýrír ákveðið magn af landbúnaðarvörum. Framleiðsla verði að taka mið af neyslu innanlands:
Markaðurinn
nve
Steingrímur J. Sigfússon landbúnaöanráö-
hena í faguríega útskomum ræðustól
bændaskólans á Hvanneyrí.
Nemendur á Bændaskólanum á Hvann-
eyri gengust fyrir fundi um framtíð íslensk
landbúnaðar í síðustu viku. Frummælendur
á fúndinum voru Steingrímur Sigfússon
landbúnaðarráðherra, Haukur Halldórsson
formaður Stéttarsambands bænda, Egill
Jónsson alþingismaður og Torfi Jóhannes-
son nemandi á Hvanneyri.
Framleiðsla taki mið
af markaöi
Nú standa yfir samningar milli bænda og
Landbúnaðarráðuneytisins um nýjan bú-
vörusamning, en gildandi samningur rennur
út árið 1992. Landbúnaðarráðherra sagði að
efnisleg niðurstaða viðræðnanna þyrfti að
liggja fyrir í haust. Vilji er fyrir því af hálfii
beggja aðila að gera samning til næstu alda-
móta. Menn eru sammála um að óæskilegt
sé að gera samning til fárra ára, fyrst og
ffemst vegna þess að í atvinnugrein eins og
landbúnaði er mjög mikilvægt að þeir sem
hann stunda viti við hvaða aðstæður þeir
koma til með að búa í framtíðinni.
Landbúnaðarráðherra tók skýrt fram að
hann myndi ekki skrifa undir samning þar
sem ríkisvaldið ábyrgðist verð á ákveðnu
magni af kjöti eða mjólk. Taka yrði aukið til-
lit til markaðarins. Ráðherra sagðist fylgj-
andi því að setja inn í samninginn ákvæði
um að framleiðsla tæki sjálfkrafa mið af sölu
á innanlandsmarkaði.
Ráðherra sagðist ekki geta farið út í
hvemig þetta verður útfært í smáatriðum i
samningnum, en talið er hugsanlegt að í
mikið kjot
ríkisvaldið
skul i boraa
honum felist að ríkið ábyrgist verð á fram-
leiðslu sem nemur neyslu ársins á undan að
viðbættu ákveðnu magni sem samningsaðil-
ar skilgreina sem neysluaukning milli ára.
Landbúnaðarráðherra sagði að erfiðasti
hluti þessara viðræðna væri kindakjötsfram-
leiðslan. A síðasta verðlagsári vom seld inn-
anlands um 8500 tonn af kindakjöti. Fram-
leiðsla var hins vegar 9500 tonn, en virkur
eða óvirkur ffamleiðsluréttur bænda er um
12000 tonn. Ráðherra sagði ólíklegt að
neysla á kindakjöti innanlands yrði mikið
meiri en um 8500 tonn á næstu ámm. Hann
sagðist efast um að því marki hefði verið náð
á síðasta ári ef ekki hefði komið til sérstakt
söluátak af hálfu ríkisvaldsins.
Landbúnaðarráðherra sagði að í samn-
ingaviðræðunum yrði lögð sérstök áhersla á
það af sinni hálfú að festa í sessi einhvers
konar svæðaskipulag á framleiðslunni. Taka
yrði meira tillit til landkosta á hveijum stað.
Hann benti á að í dag á sér stað viss svæða-
skipting. Þannig stundar mikill meirihluti
bænda á Suðurlandi og í Eyjafirði kúabú-
skap. Meirihluti bænda á VestQörðum, Aust-
fjörðum og í Þingeyjarsýslu stundar sauð-
fjárbúskap. Ráðherra sagði að gera þyrfti
nákvæmt landnýtingarkort þar sem m.a. yrði
tekið tillit til gróðurvemdarsjónarmiða.
Frjáls verslun með
fullvirðisrétt
I máli nokkurra fúndarmanna kom ffam
ósk um að bændum yrði leyft að versla með
fullvirðisrétt. Rökin fyrir þvi eru að við nú-
verandi aðstæður er mikið um að bændur búi
með of lítil bú og sitji uppi með vannýtta
fjárfestingu. Margir bændur geta auðveld-
lega stækkað þau með litlum tilkostnaði og
þar með aukið ffamleiðni. Þessir bændur
hafa sumir hveijir fjárhagslega getu til að
kaupa framleiðslurétt af öðrum bændum.
Sumir þessara smábænda eru í þeirri aðstöðu
að þeir hvorki geta búið eða hætt búskap. Ef
þeim væri gert kleift að selja framleiðslurétt
sinn til þeirra sem vilja kaupa ættu þeir betri
möguleika á að hætta búskap.
Landbúnaðarráðherra sagði núverandi
ástand í þessu máli vera tímabundið. Hann
sagðist ekki vera fylgjandi þeirri stefnu að
bændur yrðu i framtíðinni að búa við sömu
aðstæður og afar þeirra og ömmur. Ráðherra
benti hins vegar á að forsenda fyrir því að
verslun með fullvirðisrétt yrði leyfð væri að
samkomulag tækist um að núverandi skipu-
lag á búvömframleiðslunni. „Ef ekki næst
samkomulag um nýjan búvörusamning eftir
1992 verður enginn fúllvirðisréttur til. Hvað
eru menn þá að versla með? Menn verða að
átta sig á því að fullvirðisréttur er bara eitt-
hvert hugtak sem búið hefúr verið til,“ sagði
landbúnaðarráðherra.
Steingrímur sagðist búast við að ákvörð-
un yrði tekin um að leyfa einhvers konar
verslun með fúllvirðisrétt í tengslum við bú-
vörusamninginn sem að öllum líkindum
mun taka gildi árið 1992. Hann sagðist vera
andsnúinn algeru frelsi í viðskiphnn með
fullvirðisrétt.
Er loðdýraræktin
gjaldþrota?
Torfi Jóhannesson, nemandi á Hvann-
eyri, sagðist telja loðdýraræktina gjaldþrota.
Engin atvinnugrein gæti þolað markaðshrun
að þeirri stærðargráðu sem loðdýraræktin
hefúr orðið fyrir. Hann sagði loðdýraræktina
vera tilraun sem hefði mistekist. Þar væri
ekki við neinn einn aðila að sakast.
Landbúnaðarráðherra sagði loðdýrarækt-
ina ekki vera gjaldþrota. Hann sagðist enn
vona að lífvænlegasti hluti greinarinnar gæti
lifað erfiðleikana af. „Eg viðurkenni þó að ef
ekki birtir til í þessari atvinnugrein innan
eins til tveggja ára er þýðingarlaust að halda
þessu áffarn. Ég held að ég sé ekki að greina
frá neinu leyndarmáli þó að ég segi þetta
hér,“ sagði Steingrímur.
Útgjöld ríkis minnkaö um
4 milljarða á 10 árum
Egill Jónsson, alþingismaður og fyrrver-
andi héraðsráðunautur á Austurlandi, kom
með inn á fúndinn athyglisverðar tölur um
kostnað ríkisvaldsins vegna landbúnaðar.
Arið 1979 voru útgjöld ríkisvaldsins vegna
landbúnaðar rúmir átta milljarðar á verðlagi
ársins 1989. Tíu árum síðar eru útgjöld ríkis-
valdsins nánast þau sömu, en hins vegar hef-
ur ríkið nú um fjögurra milljarða króna skatt-
tekjur af landbúnaðinum. Þar kemur til hinn
svo kallaði matarskattur. Nettó útgjöld ríkis-
valdsins vegna landbúnaðar voru þvi um
Qórir milljarðar á síðasta ári.
Egill ræddi um þann samdrátt sem orðið
hefúr á framleiðslu í hefðbundnum búgrein-
um á síðustu árum. Árið 1978 voru fram-
leidd 16000 tonn af kindakjöti, en í dag 9500
tonn. Arið 1978 var mjólkurffamleiðslan um
120 milljón lítra, en í dag um 100 milljón.
Egill benti á að samdrátturinn í mjólkurfram-
leiðslunni hefði orðið án þess að tekjur
bænda hefðu versnað mikið.
Verðum að búa okkur
undir innflutning
Nokkrir ræðumenn á fúndinum komu
inn á umræður um innflutning á búvörum.
Torfi Jóhannesson sagðist efast um að inn-
flutningur á búvörum væri eins mikil ógn við
íslenskan landbúnað og margir vilja vera
láta. Hann sagði að landbúnaðurinn yrði að
búa sig undir innflutning og að bændur yrðu
að taka þátt í umræðunni og reyna að hafa
áhrif á hana.
Landbúnaðarráðherra sagðist hafa verið
beittur mjög miklum þrýstingi við gerð síð-
ustu kjarasamninga af aðilum sem vilja leyfa
innflutning á svina- og kjúklingakjöti. Hann
sagði að þrýstingur í þessa átt yrði áfram.
„Eina svarið sem landbúnaðurinn á við þessu
er aukin hagkvæmni og aukin framleiðni.
Með því móti munum við standa betur að
vígi ef leyfður verður innflutningur á búvör-
um einhvem tímann í framtíðinni,“ sagði
Steingrímur.
Landbúnaðarráðherra sagði að menn
yrðu að leita allra leiða til að auka hag-
kvæmni. Menn gætu ekki leyft sér að undan-
skilja neinn þátt framleiðslunnar. í þessu
sambandi minntist ráðherra á skýrslu um
hagræðingu í rekstri innan mjólkuriðnaðar-
ins. 1 skýrslunni er lagt til að mjólkurbúum
verði fækkað. Landbúnaðarráðherra sagði að
eftir að skýrslan kom út hefði rignt yfir sig
mótmælum alls staðar af landinu. Hann
sagðist að vísu skilja vel þau mótmæli, en
menn yrðu samt að skoða alla hluti.
GATT-viðræðumar geta
haft áhrif á landbúnaðar-
stefnu íslendinga
Landbúnaðarráðherra og Haukur Hall-
dórsson, formaður Stéttarsambands bænda,
ræddu lítillega um GATT-viðræðumar og
þær breytingar sem verða á viðskiptum með
vömr í Evrópu á komandi árum. Þeir sögðu
hugsanlegt að GATT- viðræðumar myndu
hafa í for með sér einhveijar breytingar á
þeirri landbúnaðarstefnu sem rekin hefur
verið hér á landi. Haukur sagði t.d. hugsan-
legt að breyta yrði niðurgreiðslum í beinar
greiðslur til bænda.
Breytingamar í Austur-Evrópu komu
einnig til umræðu. Haukur Halldórsson
sagðist telja að ein af ástæðum fyrir því að
þjóðskipulag kommúnismans hmndi í Aust-
ur-Evrópu væri að þjóðimar gátu ekki brauð-
fætt sig. Hann sagði hugsanlegt að þar
myndi á næstu ámm skapast markaður fyrir
landbúnaðarvömr. Landbúnaðarráðherra
benti hins vegar á að þessi lönd væm mjög
góð landbúnaðarlönd og búast mætti við að
innan fárra ára fæm þau að flytja út matvæli.
Merki þessa em þegar farin að sjást því að
Ungveijaland er eitt af þeim ríkjum sem vilja
ganga hvað lengst í átt til fijálsra viðskipta
með landbúnaðarvömr.
Landbúnaðarráðherra sagði margar þjóð-
ir krefjast ftjálsra viðskipta með landbúnað-
arvömr. Hann sagði að sterkustu rök íslend-
inga fyrir að fijálsræðið næði ekki til þeirra
væm að Island er eyja sem vill komast hjá
erlendum smitsjúkdómum.
Haukur Halldórsson tók undir þetta og
sagði markaðinn sífellt leggja meira upp úr
hollum og góðum matvælum. „Takist íslend-
ingum í ffamtíðinni að framleiða hollan og
góðan mat þurfúm við ekki að hafa áhyggjur
af framtíð íslensks landbúnaðar," sagði
Haukur.
Frá fundinum á Hvanneyrí. Haukur Halldórsson formaður Stéttasambands bænda ávarpar gesti.
TlmamyndirÁmi ÐJama