Tíminn - 09.05.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miövikudagur 9. maí 1990
Lýðræðisþróun í Eystrasaltsríkjunum:
EISTLAND FÆR NÝTT
NAFN OG ÞJÓDFÁNA
Eistneska þingiö samþykkti í gær með yfirgnæfandi meirihluta
að breyta nafni lýðveldisins og taka upp fýrra skjaldarmerki og
þjóðfána landsins. Þessar breytingar eru einn liður í sjálfstæðis-
baráttu Eistlendinga. Samþykkt var með 73 atkvæðum gegn 14
að breyta nafni landsins í Lýðveldið Eistland, en það hét áður
Sovétlýðveldið Eistland.
Þessar breytingar á nafni lýðveldis-
ins, samhliða breytingum á þjóðfánan-
um og skjaldarmerkinu er hluti af
þeirri viðleitni Eistlendinga, að Eist-
land sé samstíga Lettlandi og Litháen í
sjálfstæðisbaráttunni. Endurvakið
skjaldarmerki Eistlendinga er þijú ljón
á gullnum grunni og kemur það í stað
hamars og sigðar mót sól sem sest.
Henry Sova fúlltrúi Kommúnista-
flokksins bar í gær til baka fregnir, um
að þingið hafi þegar samþykkt fjöl-
margar breytingar á stjómarskrá lýð-
veldisins, breytingar sem fólu í sér, yf-
irlýsingu um fullt og óskorað fúllveldi
Eistlands og að engin lög önnur en
Danmörk:
Sagaö í háls
hafmeyjunnar
Styttan af litlu hafmeyjunni, sem
lengi hefur verið mikið augnayndi
ferðalanga, sem leggja leið sína til
Kaupmannahafnar, var skemmd fyr-
ir nokkru. Maður, sem leið átti hjá
styttunni, tók eftir um 18 sm djúp-
um skurði á hálsi hennar og til-
kynnti það lögreglu.
Lögreglan telur, að skemmdar-
verkið hafi verið framið fyrir nokkr-
um vikum síðan og líklegast hafi
sög verið notuð við verknaðinn.
Þetta er ekki í fyrsta skipti, sem litla
hafmeyjan er skemmd. Árið 1964
var hausinn skorinn af styttunni og
er talið líklegt, að ætlunin hafi verið
að taka hausinn af nú, en ekki unn-
ist til þess tími. Þegar skemmdar-
verkið var unnið 1964 fékk styttan
nýtt höfúð, sem og nýjan handlegg,
sem hún missti 20 árum síðar. Þá
hafa skemmdarvargar einnig dund-
að sér við að mála hana og skreyta
með áletrunum.
Þar sem ferðamannastraumurinn
til Danmerkur er að hefjast hyggjast
borgaryfirvöld grípa til þess ráðs
þegar í stað að lagfæra styttuna.
þau, sem samþykkt væm á eistneska
þinginu, væm viðurkennd. Þessar
breytingar áttu að hafa verið teknar
beint upp úr stjómarskrá Eistlands frá
því áður en landið var innlimað i Sov-
étríkin. Að sögn Sova var umræðu um
þessar breytingartillögur frestað, þar
sem ekki höfðu borist um þær skrifleg-
ar tillögur í tæka tíð og nú væri óljóst,
hvenær þær kæmu til umræðu í þing-
inu.
Það vom einmitt stjómarskárbreyt-
ingar af þvi tagi, sem nú liggja fyrir
eistneska þinginu, sem fylgdu sjálf-
stæðisyfirlýsingunni, sem var sam-
þykkt á þinginu i Lettlandi í síðustu
viku. Sjálfstæðisyfirlýsingar Eista og
Letta em þó skilyrtar að því leyti, að
þær eiga að taka gildi í áföngum, og
því er sérstaklega tekið fram í þeim
breytingartillögum á stjómarskránni,
sem nú liggja íyrir í Eistlandi, að þær
greinar sovésku stjómarskrárinnar,
sem ekki stangast á við ákvæði hinnar
nýju eistnesku stjómarskrár, gildi fyrir
Eistland þann tíma, sem það tekur að
ná fram fullu sjálfstæði landsins. Bæði
Eistar og Lettar hafa tekið þann kost-
inn að lýsa yfir, að sjálfstæði landanna
eigi að nást í áföngum og að loknu
ákveðnu umbreytingartímabili muni
sjálfstæðisyfirlýsingar þeirra taka gildi
að fúllu. Þetta er gert til að komast hjá
þeim vanda, sem Lithaugar lentu í
gagnvart Sovétmönnum, en Lithaugar
lýstu því yfir þann 11. mars, að sjálf-
stæðisyfirlýsing þeirra tæki þegar gildi
og að sovéska stjómarskráin heföi
enga lögsögu í Lithaugalandi.
Embættismenn í Lettlandi segjast enn
bíða formlegra viðbragða frá Kreml-
veijum við sjálfstæðisyfirlýsingu
sinni, en sem kunnugt er, beittu Sovét-
menn efnahagsþvingunum gegn Lit-
haugum.
Alnæmi:
5 TIL10 MILLJ.
MANNA SÝKTAR
Á bilinu fimm til tíu milljónir manna
um allan heim eru sýktar eyðniveir-
unni, en skráð tilfelli í heiminum eru
hins vegar 254.078. Þá munu mun
fteiri deyja úráður þekktum sjúkdóm-
um en alnæmi á komandi árum, s.s.
malaríu. Þetta kom fram hjá for-
stöðumanni Aiþjóða heilbrígðismáfa-
stofríunarinnar á ráðstefríu nú f gær.
Forstöðumaðurinn Hiroshi Nakajima
sagði, að helmingur þeirra, sem sýktur er
eyðniveirunni, muni á næstu tíu árum fá
alnæmi og flestir þeirra munu deyja.
Hann sagði, að á meðan verið vajri að
vinna að því, að finna og þróa heppileg
lyf gegn eyðni, vasri besta vopnið að
frasða fólk um heilsusamlegan lífsmáta
og hegðan. Hann sagði, að gera mætti
ráð fyrir, að 500 milljónir manna, sem
lifi í dag, muni deyja á áratugnum vegna
sjúkdóma er rekja megi til reykinga
Hann tiltók fleiri sjúkdóma. Um 30
milljónir manna, einkum í þróunarlönd-
unum munu deyja af völdum berklasjúk-
dóma á næsta áratug. Malaria, sagði
hann, að kæmi aftur upp á þeim stöðum,
sem henni hafi verið útrýmt og mundi
hún draga 10 til 20 milljónir manna til
dauða á næsta áratug. Þá benti hann á, að
12 milljónir manna hafi dáið sökum
hjarta- og aföasjúkdóma, sem hafi verið
útbreiddust dánarorsaka og 4,8 milljónir
hafi látist af völdum krabbameins.
Björtu hliðamar em hins vegar þær, að
fólk lifir almennt lengur nú en áður. Á
síðustu áratugum hefur meðal lífslengd
fólks, miðað við heiminn aUan, lengst
um þijú til tjögur ár og er meðalaldur nú
61.5 ár.
Hótar að yfirgefa Svíþjóð
Fyrrum tennissnillingurinn
Bjöm Borg hyggst yfirgefa Sví-
þjóð, tapi hann málaferlum gegn
sænsku tímariti, sem sagði hann
vera háðan kókaíni. Greinin um-
deilda birtist í október sl. og var
byggð á viðtali við Jannike Bjor-
ling, sem áður var ástkona Borg
og bamsmóðir hans.
Bjöm Borg neitar því staðfast-
lega að hafa nokkm sinni notað
eiturlyf. Lögfræðingur Borg segir,
að ástkonan fyrrverandi hafi verið
eiturlyfjasjúklingur, áður en þau
kynntust, en ástkonan segir í við-
talinu, að það hafi verið sjálfur
Bjöm Borg, sem komið hafi henni
á bragðið. Jannike verður ekki
kölluð til að bera vitni í málinu,
þar sem málið snýst um, hvort
tímaritið hafi haft rétt á að prenta
viðtalið, en ekki hvort upplýsing-
amar, sem þar komu fram, hafi
verið réttar.
Japanskur sumo-glímukappi dó ekki
ráðalaus til að fá viðurkenningu:
Barði sig í
hausinn til
að stækka
Tennisstjarnan Björn Borg:
Japanskur sumo-glfmukappi notaði
óvenjulega aðferð til þess að verða
viðurkenndur af Japönsku sumo-
glímusamtökunum á dögunum. Hann
átti við þann vanda að striða að vera
of lítill til að vera viðurkenndur af
sambandinu, þar sem hann vantaði
þijá sentímetra upp á að vera gjald-
gengur. Lágmarkshæð er 173 sm, en
vinurinn var ekki nema 170.
Kappinn fór í mælingar fýrir tveim
mánuðum síðan og var þá hafnað fyr-
ir það að vera of stuttur. Hann fór í
annað sinn í mælingu á dögunum og
reyndist þá hafa stækkað um fjóra
sentímetra.
Að mælingu lokinni tjáði kappinn
blaðamönnum, að hann hafi barið sig
í höfúðið skömmu áður en hann
gekkst undir prófið, með þeim ár-
angri, að kúlan á höföinu fleytti hon-
um í gegn.