Tíminn - 20.06.1990, Blaðsíða 14

Miðvikudagur 20. júní 1990
14 Tíminn
MINNING
Frímann Guðjónsson
bryti
Fæddur 16. maí 1909
Dáinn 12. júní 1990
í dag, 20. júní, fer ffarn frá Dóm-
kirkjunni líkfor Frímanns Guðjóns-
sonar bryta er lengst átti heimili að
Kaplaskjólsvegi 1 í Reykjavík, en
hann lést 12. þ.m. á sjúkradeild
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Frímann var fæddur í Bolungarvík
16. maí 1909 og voru foreldrar hans
hjónin Guðjón Helgason og Kristín
Amadóttir. Kristín var Húnvetning-
ur, dóttir Araa Amasonar, bónda að
Hörgshóli í Vesturhópi og konu hans,
Ingibjargar Jónadabsdóttur. Guðjón,
faðir Frímanns, var Vopnfirðingur,
sonur Helga Jónssonar, bónda á
Hamri í Vopnafirði, síðar á Gunnars-
stöðum á Langanesströnd, og konu
hans, Hólmffiðar Jónsdóttur, en hún
var systurbam við Friðjón Jónsson,
bónda á Sandi í Aðaldal, foður Guð-
mundar skálds og þeirra landsþekktu
systkina.
Frimann var yngstur af bömum for-
eldra sinna, en alls vom böm þeirra
átta, fimm synir og þijár dætur. Syn-
imir Ingvar, Gunnlaugur, Ámi og
Frimann em nú iátnir en fimmti
bróðirinn Friðrik, áður skólastjóri og
útgerðarmaður á Siglufirði, er á lífi
og dvelur nú á Hrafnistu í Hafnarfirði
ásamt konu sinni, Ástríði Guð-
mundsdóttur. Hann er nú 88 ára.
Systur Frimanns em allar á lífi.
Þeirra er elst Guðný, ekkja Jóhanns
Hjaltasonar vélstjóra, er Iengst
bjuggu á Akureyri. Hún er 98 ára og
dvelur á Elliheimilinu Gmnd.
Hólmfríður, ekkja Georgs Pálssonar
bókara, er lengi bjuggu á Akureyri og
Siglufirði. Fimmtán ámm eftir lát
Georgs giftist hún Áma Pálssyni,
byggingameistara í Reykjavík, sem
nú er látinn.
Þriðja systirin er Ásta Zoega, ekkja
Kristjáns Zoéga, kaupmanns í
Reykjavík.
Er Frímann fæddist bjuggu foreldr-
ar hans í Bolungarvík en faðir hans
stundaði þar sjó, en 1912 flytur fjöl-
skyldan til Akureyrar og er hann þá
þriggja ára. Guðjón var þar fiskmats-
maður. Árið 1923, 29. apríl, missir
hann móður sína en þetta vor átti
hann að fermast og var honum sár
móðurmissirinn. Hann er áffam með
foður sínum og yngstu systmm sín-
um er sjá um heimilið með foður sín-
um.
Almennu skólanámi lýkur hann á
Akureyri og sextán ára fer hann að
heiman að vinna fýrir sér, er á síld á
Siglufirði á summm en á vertíð á
vetmm í Sandgerði og fellur honum
vel sjómennskan.
Það kemur að því við tvítugs aldur
að hann vill afla sér frekari menntun-
ar, en vegna sjónskekkju var ekki tal-
ið fært né mögulegt að hann fari í
stýrimannaskólann svo sem hugur
hans stóð til. Hann ákveður því að
leita sér lífsviðurværis á öðmm vett-
vangi og velur nám í ffamreiðslu-
störfúm til þess að verða bryti. Fer í
læri á Hótel Borg er þá var nýtekið til
starfa.
Meðan hann er í námi á Hótel Borg
gengur hann að eiga eftirlifandi konu
sína, Magneu Halldórsdóttur, sem
ættuð er úr Dalasýslu. Foreldrar
hennar vom hjónin Halldór Bjama-
son frá Saumm í Laxárdal og kona
hans Kristín Eyjólfsdóttir ffá Seli í
Grímsnesi. Bjuggu þau fyrst í Dölum
en fluttu 1916 til Reykjavíkur og
bjuggu þar til æviloka.
Frímann og Magnea vom gefin
saman af séra Bjama Jónssyni 21.
maí 1932 og um leið systir hans Ásta
og Kristján Zoega kaupmaður.
Frú Magnea var afburða glæsileg
kona er reyndist manni sínum góður
og traustur lífsfomnautur. Þau höfðu
ung kynnst á síld á Siglufirði árið
1925 og Frimann þá sextán ára.
Hún bjó manni sínum vistlegt og
menningarlegt heimili. Fyrsta árið
eftir að þau giftust bjuggu þau í
Reykjavík, en 1933 ræðst Frímann til
Eimskipafélags íslands og er í fyrstu
þjónn á Gullfossi, en fær síðan nærri
ársleyfi til að fúllnuma sig i starfi
bryta og fer til náms og starfa á Rest-
aurant Köle á Vesturbrú í Kaup-
mannahöfn er þá var með fremstu
matsölustöðum þar. Þau hjónin fluttu
þá til Kaupmannahafnar. Eftir að
hafa lokið námi þar verður hann bryti
á Lagarfossi, er þá var í fostum sigl-
ingum ffá Akureyri, Leith og Kaup-
mannahöfn og þar var stans skipsins
lengst og bjuggu því flestir yfirmenn
skipsins þar. Hann verður síðan bryti
á Gullfossi, síðan Goðafossi og þau
hjónin bjuggu áffam í Kaupmanna-
höfn þar til að síðari heimsstyrjöldin
skellur á. Magnea var í Kaupmanna-
höfn við hemám Danmerkur en Fri-
mann var þá kominn sem bryti á
Goðafoss er þá var í Ameríkusigling-
um.
Hún komst heim með öðmm íslend-
ingum frá Danmörku með Esju ffá
Petsamo 1940. Frímann var í sigling-
um öll stríðsárin og var bryti á Goða-
fossi er hann var skotinn niður af
þýskum kafbáti út af Reykjanesi 10.
nóvember 1944 og fómst þá 24 ís-
lendingar. Bjargaðist hann af fleka,
en hafði fengið mikið höfúðhögg og
var aldrei sami maður eftir slys þetta.
Hann missti svo til mál, en eftir höf-
uðuppskurði, fyrst í Svíþjóð og síðan
Ameríku, fékk hann þó þann bata að
geta tjáð sig og unnið. Hélt hann
áffam störfúm bryta á skipum Eim-
skips, Gullfossi, Goðafossi hinum
nýja og síðast Brúarfossi.
Þann 20. apríl 1956 sagði hann
starfi sínu lausu sem bryti hjá Eim-
skip frá 1. júlí 1956 af heilsufars-
ástæðum. Eftir það fór hann stöku
sinnum í afleysingar ef heilsa hans
leyfði.
Magnea kona hans fylgdi honum oft
í siglingum og ævinlega er hann
þurfti að fara utan til læknisaðgerða
sem oft var.
Hin síðari ár hrakaði heilsu hans og
var Magnea ætíð við hlið hans að
veita honum aðstoð og hjálp allt svo
sem hún megnaði.
Þijú síðustu æviárin var hann svo til
óslitið á sjúkrahúsum og heilsustofn-
unum. Eftir sjúkralegu á Landspítala
fór hann á sjúkradeild Hrafnistu í
Hafnarfirði en þá hafði Magnea kona
hans fengið þar herbergi og gat því
verið hjá honum og hjúkrað.
Magnea og aðstandendur em mjög
þakklát Pétri Sigurðssyni, forstjóra
Hrafnistu í Hafnarfirði, og Rafni Sig-
urðssyni, forstjóra Hrafúistu í
Reykjavík, fyrir liðsinni þeirra og
fyrirgreiðslu að Frimann fengi hina
bestu umönnun, en báðir þessir
sæmdarmenn höfðu verið með hon-
um til sjós.
Hjúkmnarliði og starfsfólki á
Hrafnistu er þökkuð hjálp þess og að-
stoð við hann.
Fyrir starf sitt sem bryti var Fri-
mann, 30. maí 1975, gerður að heið-
ursfélaga í félagi bryta og honum
þökkuð störf í þágu þess og mat hann
þá sæmd mikils.
Þau hjón vom bamlaus en margir
ættingjar þeirra nutu velvildar þeirra
og greiðasemi.
Frímann var meðalmaður á hæð,
samsvaraði sér vel, nokkuð stórskor-
inn í andliti, hafði ekki góða sjón og
þurfti ætíð að nota sterk gleraugu.
Hann var jafnlyndur en skapmikill.
Mundi allt er honum var vel gert en
lengur það sem á móti var. Hann var
mikill vinur vina sinna og mjög
frændrækinn.
Við frændfólk hans þökkum honum
löng og góð kynni og biðjum honum
Guðs blessunar.
Ekkju hans, frú Magneu, vottum við
dýpstu samúð og biðjum þess að end-
urminning um góðan og traustan lífs-
fömnaut létti henni sámstu sorgina
og söknuð.
Björn Ingvarsson
ÚR VIÐSKIPTA LÍFINU
Samfelling fyrirtækja á Frakklandi
Á liðnu ári, 1989 varð enn meira en
f\>88, og undanfarin ár, um sammna
fyrirtækja á Frakklandi. Leggja þau
enn meira upp úr markaðshlutdeild
og stærð en arðsemi, nú er hinn
„eini“ markaður EBE færist í hönd,
og einnig upp úr kaupum á útlendum
fyrirtækjum. Til þess liggja gildar
ástæður. í Vestur-Þýskalandi var
velta 250 stærstu fyrirtækja 1987 að
meðaltali 2,2 milljarðar $, en 250
hinna stærstu frönsku 1,3 milljarðar
$. Frönsk fyrirtæki áttu 1989 í Vest-
ur- Þýskaland 1.017 útibú eða dóttur-
fyrirtæki, en vestur-þýsk tvöfalt fleiri
á Frakklandi. Frá 1985 til 1988 var
stækkun franskra fyrirtækja að
tveimur þriðju hlutum af völdum
sammna þeirra.
Á Frakklandi 1989 bar hæst eftir-
taldar samfellingar eða uppkaup fyr-
irtækja:
Á meðal banka, fjársýslustofa og vá-
tryggingafélaga:
Compagnie Financiere de Suez
keypti upp hlutafé vátryggingarfé-
lagsins Victoire á 27,4 milljarða ffr,
og munu það dýrastu kaup á frönsku
Japanskar auglýsingastofur
fyrirtæki til þessa.
Banque Indosuez, bankadeild
Compagnie Financiere de Suez,
keypti í október 20,4% í Morgan
Grenfell á 137,4 milljónir $ og mun
kaupa 4,4% þess til viðbótar.
Compagnie Financiere de Paribas
keypti síðustu mánuði ársins 40,5%
af hlutafé í Compagnie de Navigati-
on Mixte, en hafði stefnt að kaupum
á öllu hlutafé þess.
Credit Lyonnais keypti í júlí 48% af
hlutafé í ítölskum viðskiptabanka,
Credito Bergamasco, á 2,6 milljarða
ffr. Hefur einnig varið miklu fé til að
Veneto mun hann nú stærsti við-
skiptabanki á Ítalíu.
Á meðal iðnfyrirtækja:
BSN, matvæla-hringurinn, keypti í
júní 5 fyrirtæki af RJR Nabisco á 2,5
milljarða $, og einnig í þeim mánuði
griska bjórgerð, Henninger Hellas. í
júlí keypti það ítalska ostagerð, Gal-
bani, í félagi við Ifil, ítalskt fyrirtæki,
á 1 milljarð sterlingspunda.
Orkem keypti í nóvember breska
blek-gerð, Coates Brothers, á 301
milljón sterlingspund, en haföi mán-
uði áður keypt límgerðina Bostik á
345 milljónir $.
bæta útibú sín í Belgíu og Hollandi. I Rhone Poulenc keypti í september
nóvember átti bankinn hlutabréfa- RTZ Chemicals á 823,5 milljónir og
skipti við Thomson, rafmagnsvöra- GAF-SSC (US) á 480 milljónir $.
fyrirtækið mikla, sem nú á 14% í Thomson CSF keypti í október
í Bandaríkjunum einum er saman-
lögð velta auglýsingastofa meiri en í
Japan, en þar hafa þær verið í hröðum
vexti og fjölgaði á níunda áratugnum
úr 3.500 í 4.000. Tvær grónar stofúr
bera höfuð og herðar yfir aðrar,
Dentsu, sú stærsta í heimi, og Haku-
hodo.
Fram á síðustu áratugi var starfsemi
auglýsingastofa að miklu leyti bund-
in eigin landi, þótt vömm á alþjóð-
legan markað fylgdu stundum aug-
lýsingar að heiman. Dentsu tókst þó
ekki að halda fram Toyota-bílum í
Bandaríkjunum. Og hefúr hún til
þessa aðeins haft tíunda hluta tekna
sinna af auglýsingum utan lands.
Uppgang sinn á síðasta áratugi áttu
japanskar auglýsingastofúr að þakka
vaxandi umsvifúm innanlands. Námu
samanlagðar tekjur þeirra 1,2% af
vergri þjóðarframleiðslu í Japan
1988, en 1% hennar í upphafi níunda
áratugarins.
Dentsu hefur vel haldið hlut sínum.
Af auglýsingum í sjónvarpi leggur
hún til þriðjung, í dagblöðum fimmt-
ung og í tímaritum sjöttung. Dentsu
er hluthafi í mörgum sjónvarpsstöðv-
um, dagskrárgerðum og stendur að
mörgum vinsælum þáttum í sjón-
varpi.
Einungis í samvinnu við innlendar
auglýsingastofur hafa útlendar náð
fótfestu í Japan: McCann-Erickson
og Lintas (báðar í eigu Interpublic,
bandarísks fyrirtækis) í samstarfi við
Hakuhodo; Young & Rubicom
(bandarisk) og Eurocom (frönsk) í
samstarfi við Dentsu; BBDO (angi úr
Omnicom, bandarísku fyrirtæki) í
samstarfi við Asatsu. — Dentsu
ásamt Y & R og Eurocom á HDM, al-
þjóðlega auglýsingastofu.
Tekjur 10 stærstu auglýsingastofa í
Japan 1988
$ — milljónir
1. Dentsu 1.229
2. Hakuhoda 522
3. Dai-Ichi Kikaku 142
4. Daiko 140
5. Tokyo Agency 135
6. Asatsu 105
7.1 & S Corporation 97
8. Yomiko 90
9. McCann-Erickson Japan 88
10. Asahi 71
Heimild: Advertising Age
Stígandi
Credit Lyonnais.
Credit Agricole mun í árslok hafa
fest kaup á 13,3% á 283 milljarða líra
af hlutafé ítalska viðskiptabankans
Nuovo Banco Ambrosiano (NBA),
En sameinaður Banca Cattolica del
vopnadeild Philips.
Michelin keypti í júní National Tyre
Service á 140 milljónir sterlings-
punda og gerði 1,5 milljarða $ kaup-
tilboð í Uniroyal Goodyear.
Stígandi
LESENDUR SKRIFA
Svari nú þeir sem geta
Herra ritstjóri:
I Tímanum fimmtudaginn 14. júní
sl. var mjög athyglisverð opnugrein
eftir einn blaðamanna blaðsins.
Greinin fjallar um stórmerkilega
uppfinningu Jóns Þórðarsonar, fram-
leiðslustjóra á Reykjalundi.
Með leyfi blaðamanns ætla ég að
benda á síðustu málsgrein þessarar
greinar, sem hljóðar svo:
„Var vísvitandi unnið að því að
drepa í fæðingu innlendan iðnað,
byggðan á innlendum ffumleika og
hugviti? ... Hvers vegna var bmgðið
fæti fyrir málefúið á sínum tíma? Var
það gert af einhvers konar efnahags-
legum ástæðum eða lágu til þess sál-
rænar ástæður - öfund og illgimi?“
Nú vil ég skora á þá menn sem tóku
sér það vald að skipa sig í dómara-
sæti og dæmdu hugvit Jóns Þórðar-
sonar á þann veg sem nú er komið í
ljós, og var þannig að engu haft,
landi og þjóð til háborinnar skamm-
ar.
Sérstaklega vil ég skora á þá fyrr-
verandi forsvarsmenn Hamars hf. og
Heilbrigðiseftirlits ríkisins að gera
nú grein fyrir smni skammsýni og
gjörðum sínum í þessu skammarlega
máli. Það væri einnig ffóðlegt að þeir
menn, sem héldu um stjómvöl ís-
lenskra iðnaðar- og atvinnumála,
gerðu grein fyrir sínum hlut í þessu
máli því að á borð þeirra hlýtur mál-
ið að hafa borist.
Eg vonast eftir greinargóðu svari
sem fyrst.
Magnús Thorvaldsson