Tíminn - 05.07.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Fimmtudagur 5. júlí 1990
FRETTAYFIRLIT
MOSKVA - Ihaldssamir
þingmenn á þingi sovéskra
kommúnista réðust að for-
setanum Míkhaíl Gorbatsjov,
en hann virtist vera öruggur í
miðjustöðu sinni milli her-
skárra haegrimanna og rót-
tækra vinstrimanna. Gorbat-
sjov er einnig formaður
kommúnistaflokksins og
sækist eftir endurkjöri í
næstu viku. Hann leitaðist
við að draga úr ágreiningi
liðsmanna sinna á þriðja
degi 28. þings kommúnista
sem gæti átt eftir að ráða ör-
lögum kommúnismans í
Sovétríkjunum.
MOSKVA - Frjálslyndir
stjórnmálamenn og háskóla-
borgarar gagnrýndu her-
stjórn Sovétríkjanna harka-
lega í gær. Þeir sökuðu hana
um að styðja íhaldsmenn og
reyna að stöðva umbætur í
hernum. I bréfi, sem birt var i
dagblaðinu Prövdu sem 47
menn undirrituðu, var krafist
róttækra aðgerða til að
koma hernum undir stjórn
þings landsins og losa hann
undan áhrifum kommúnista-
flokksins.
ABIDJAN - I gær var ekki
vitað hvað yrði um forseta
Líberíu Samúel Doe, en
hann hafði lýsti því yfir að
hann væri reiðubúinn til að
segja af sér. Uppreisnar-
menn sitja nú um höfuðborg-
ina. Símasamband hefur
verið rofið og flugsamgöngur
liggja niðri. Allir vegir að
borginni eru í höndum upp-
reisnarmanna.
NIKÓSÍA - Á mánudag
tróðust 1400 pílagrímar und-
ir og dóu í þröngum undir-
göngum við Mekkaborg.
Leiðtogar Saudi-Arabíu hafa
eytt milljörðum oliudala til að
byggja mannvirki í kringum
mesta helgidóm Múslima.
Þeir sögöust þó enga
ábyrgð bera á þessum
ósköpum.
varsjA - Forsætisráð-
herra Póllands Tadeusz
Mazowiecki, ætlar að til-
kynna um ráðherraskipti í
ríkisstjórn sinni á föstudag.
Mikill þrýstingur hefur verið á
hann að losa ríkisstjórn sína
við síðustu leyfar kommún-
ismans. Að sögn embættis-
manna mun Mazowiecki til-
kynna þetta í ræðu á þingi
þar sem hann fer yfir stöðu
mála 10 mánuöum eftir að
hann varð fyrsti forsætiráð-
herra i Austur Evrópu sem
ekki var kommúnisti.
NIKÓSlA - Forseti írans Ali
Akbar Hshemi Rafsanjajni
sagði eftir ferð um jarð-
skjálftasvæði í Norður-lran,
að færri hefðu látist í skjálft-
anum en hingað til hefur ver-
ið óttast eða um 34.000 í
stað 50.000.
Þýskaland:
Hvert á nafnið að verða?
Þegar Austur- og Vestur-Þýskaland sameinast, er óvíst hvert
verður opinbert nafn hins nýja ríkis. Ekki er heldur vitað hver
verður þjóðsöngur landsins, hver verður þjóðhátíðardagur þess,
né hvar höfuðborgin verður.
Austur-þýska sendiráðið við Ægissíðu sem nýlega var lagt niður í
spamaðarskyni. Þjóðverjar þurfa brátt ekki nema eitt sendiráð í hveiju
landi.
Nú er aðeins hálft ár þar til stærsta
ríki Mið-Evrópu verður myndað, en
einhugur er ekki um neitt af þessum
atriðum. Um þrennt eru Þjóðverjar
þó sammála. Gjaldmiðill landsins
heitir þýska markið, opinbert tungu-
mál verður þýska og þjóðfáni lands-
ins verður áfram röndóttur með
rauðri, svartri og gulri rönd sem
Þjóðveijar segja að sé gulllituð.
Þennan fána fengu bæði þýsku ríkin
að láni frá fijálslyndum flokkum á
19. öld. Höfúðborgin verður að öll-
um líkindum Berlín en þó eru margir
þeirrar skoðunar að betra væri að
hafa höfúðborgina í Bonn vegna þess
að Berlín minni um of á prússneska
miðstýringu, á veldi Adolf Hitlers og
útrýmingarbúðir nasista. Sama eru
uppi á teningnum varðandi opinbert
nafn landsins. Mikil andstaða er gegn
því að Þýskaland heiti einfaldlega
„Deutschland" eða Þýskaland, held-
ur vilja flestir, þar á meðal Helmut
Kohl kanslari, lengja nafnið og nota
áfram opinbert nafn Vestur- Þýska-
lands, „Þýska sambandslýðveldið“.
Önnur nöfn koma líka til greina.
Austur-Þjóðveijar hafa t.d. stungið
upp á nöfhum eins og „Þýska banda-
lagið“ eða „Þýska lýðræðissam-
bandslýðveldið“.
Þjóðhátíðardagurinn er enn erfíðari
viðfangs. Austur-Þjóðveijar hafa lagt
niður 7. október sem þjóðhátíðardag,
en Vestur-Þjóðverjar geta boðið upp
á tvo daga. „Stjómarskrárdagur“ V-
Þýskalands er 23. maí og 17. júní
hefur verið haldinn hátíðlegur til að
minnast uppreisnar verkamanna í A-
Berlin 1953. Síðasti þjóðhátíðardag-
ur sameinaðs Þýskalands þykir ekki
koma til greina, en það var 20. april
afmælisdagur Adolfs Hitlers. Flestir
Þjóðveijar nefha 9. nóvember sem
tilvalinn þjóðhátíðardag, en það var
dagurinn þegar Berlínarmúrinn lét
undan og þess dags vilja margir
minnast með hátíðarhöldum, skrúð-
göngum og ættjarðarsöngvum. Sá
galli fylgir þeim degi, að 9. nóvem-
ber 1938 hefur verið kallaður „Krist-
alnóttin“, en þann dag gengu nasistar
um götur í öllu Þýskalandi og bmtu
glugga í verslunum gyðinga. I frétta-
skeytum Reuters er það aldrei talið
neitt vandamál að 17. júní er þjóðhá-
tíðardagur Islendinga. Tveir þjóðhá-
tíðardagar hafa verið nefhdir til við-
bótar: 8. maí, sem er dagurinn þegar
þriðja ríkið gafst upp í stríðinu og
væntanlegur sameiningardagur ríkj-
anna sem enn er ekki að fullu ákveð-
inn.
Þjóðsöngurinn er heldur ekki
ákveðinn. Eftir strið ákváðu V- Þjóð-
veijar að nota áfram lag eftir Hayden
sem er þekkt undir nafninu: „Deut-
schland, Deutschland ueber alles",
(Þýskaland, Þýskaland ofar öllu) en
þeir slepptu fyrstu tveimur erindun-
um sem þóttu of þjóðemissinnuð og
lagið var útsett fyrir sinfóníuhljóm-
sveit í stað lúðrasveitar. Austur-Þjóð-
veijar fóm aðra leið og útbjuggu nýj-
an þjóðsöng en árið 1971 bönnuðu
þeir að þeirra eiginn þjóðsöngur væri
sunginn vegna þess að í honum var
minnst á „eitt foðurland". Bæði
Austur- og Vestur- Þjóðveijar hafa
lagt til að „Óðurinn til gleðinnar"
verði notaður sem þjóðsöngur. Text-
inn er eftir Schiller og lagið er úr ní-
undu simfóníu Beethovens. Báðir
höfúndamir vom þýskir og söngur-
inn þykir frábær, en sá galli er á, að
Evrópubandalagið hefur þegar tekið
hann upp sem sinn söng.
Genscher utanríkisráðherra Þýskalands:
Gorbatsjov þarf
hjálp að vestan
Utanrikisráðherra Vestur- Þýskalands
hvatti í gær Vesturlönd til að veita Sov-
étríkjunum nauðsynlega hjálp, og
sagðist vilja vara menn við, að án
hennar gæti Gorbatsjov misst völdin.
Genscher tók með þessu undir ákall
Helmuts Kohls kanslara á fundi leið-
toga Efnahagsbandalagsins í Dyflinni í
síðustu viku, þar sem hann lagði til að
Sovétmenn fengju fjárhagsaðstoð.
Genscher sagðist ekki sjá hvemig
Moskvustjóm ætti að geta tekið upp
fijálst markaðshagkerfi án hjálpar.
, J>að er í þágu okkar allra á Vcsturlönd-
um að veita Sovétmönnum þessa hjálp.
Ef ástandið heldur áfram að versna,
mun það stefna Gorbatsjov í hættu en
það var hann sem gerði hina friðsam-
legu umbyltingu í Austur-Evrópu
mögulega“, sagði Genscher og bætti
við: , J>að er engin leið fýrir Moskvu-
stjóm að halda áffarn ein síns liðs í átt
til markaðsbúskapar. - Hún þarf nauð-
synlega á hjálp að halda".
Utanrikisráðuneyti Vestur- Þýska-
lands birti ræðu Genschers í gær, en
hann talaði á fundi 24 þjóða sem ræða
efnahagshjálp til handa stjómum Aust-
ur-Þýskalands, Tékkóslóvakiu, Búlg-
aríu og Júgóslavíu. Sá fundur var að-
eins einum degi á undan NATÓ-ráð-
stefnu í Lundúnum og í næstu viku
munu leiðtogar sjö ríkustu þjóða heims
hittast í Houston þar sem stuðningur
við Sovétstjóm verður eitt aðalum-
ræðuefnið. Frakkar og V- Þjóðveijar
hafa lagt hart að öðrum þjóðum að
standa saman um efhahagsaðstoð við
Sovétrikin, en Bandaríkin, Bretland og
Japan hafa sterklega gefið til kynna að
öll íjárhagsaðstoð sé ótimabær að
þeirra dómi.
Albönskum stalín-
istum loks andmælt
Stalínistastjómin í Albaníu
hefur hingað til staðið af sér
umbótaölduna í Austur-Evr-
ópu, sem kollvarpað hefur
kommúnismanum í álfunni. En
í þessari viku mætti hún hörð-
ustu andmælum þegna lands-
ins til þessa, en þá fréttist í
fyrsta skipti af átökum í höfuð-
borginni Tírönu, skotárásum og
sprengingum.
Vestrænir sendiráðsmenn segja
að talsverður fjöldi Albana hafi
barist við öryggissveitir á sunnu-
dag og mánudag, og að um það bil
200 menn hafi ruðst inn í sendi-
ráðsbyggingar og reynt með því
að flýja kommúnistaríkið Albaníu
þar sem 3 milljónir manna búa við
nærri algera einangrun. Gríski
sendiherrann, Pandelis Karkamb-
asis, sagðist hafa talið að minnsta
kosti 50 skot utan við sendiráð sitt
og nokkrir hefðu særst. í símavið-
tali við fréttamann Reuters sagðist
hann hafa séð fjóra særða menn á
meðal flóttamanna í vestur-þýska
sendiráðinu. „Að minnsta kosti
tveir þeirra voru með skotsár og
annar þeirra var mjög illa særður".
Embættismenn Albaníustjómar
segja að óeirðimar hafi aðeins
verið verk 200 óláta- og saka-
manna, sem hafi ráðist inn í sendi-
ráð, sumir á vörubílum sem bmtu
niður hlið við innganga þeirra.
Vestrænir diplómatar segja hins
vegar, að ólætin muni örugglega
auka á spennu milli hófsamra
stjómarliða og gallharðra stalín-
ista sem vilja feta mjóan veg
Marx-Lenínismans. Ekkja Enver
Hoxa fyrrverandi leiðtoga lands-
ins leiðir fylkingu harðlinumanna
sem gætu notað mótmælin sem
tylliástæðu til að auka völd örygg-
issveita og stöðva allar umbótatil-
raunir.
Fyrrverandi sendifulltrúi Norður- Kóreumanna í Moskvu:
Norður-Kóreumenn skipu-
lögðu stríðið fyrirfram
Fyrrverandi sendifulltrúi Norður-
Kóreu í Moskvu sagði í gær, að þá-
verandi leiðtogi Norður-Kóreu, Kim
Il-sung, hefði sett á svið landamæra-
átök, sem hann notaði sem tylli-
ástæðu til að hefja Kóreustríðið.
Stríðið stóð 1950-53 og lá við að
kjamorkustyrjöld brytist út. Stjóm-
arerindrekanum fyrrverandi hefur
fyrir löngu verið veitt pólitískt hæli í
Moskvu en hann sagði í viðtali við
vikuritið, Moskvutíðindi, að Kim
hefði borið fyrirætlanir sínar undir
Jósef Stalín og hefði hann lagt bless-
un sína yfir ráðagerðir Kims um að
leggja undir sig allan Kóreuskagann.
„Það var rætt við Stalín, en frum-
kvæðið kom frá Kim Il-sung. Þetta
var vandlega undirbúin innrás norð-
ur-kórveskra hermanna“, sagði Li
San-cho í viðtalinu.
Norður-Kóreustjóm hefúr haldið
því fram í fjóra áratugi að norðan-
menn hafi aðeins svarað árás sunnan-
manna. Undir þetta hafa Sovétmenn
tekið, en Li segir að þetta sé ekki satt.
„Samviska mín bannar mér að þegja
um jafn stórkostlegar lygar“, sagði
Li. Hann var háttsettur foringi í her
Norður- Kóreu í stríðinu.
Norður-Kóreumönnum vegnaði vel
í upphafi striðsins, sem Li segir að
hafi ekki verið nein furða, þar sem
árásin var vel undirbúin. Sameinuðu
þjóðimar samþykktu strax ályktun
um að aðildarþjóðir þess styddu
Suður- Kóreu og kenndu Norður-
Kóreu um upptökin að stríðinu.
Bandarikjamenn ráku síðan Norður-
Kóreumenn norður fyrir landamær-
in, en þá hófu Kínveijar afskipti af
stríðinu og atómstyijöld var yfirvof-
andi.
Margt bendir nú til þess að Sovét-
stjóm stefni að því að koma á stjóm-
málasambandi við Suður- Kóreu-
stjóm, sem hún hefúr lengi kallað
leppstjóm Bandaríkjamanna.