Tíminn - 05.07.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 5. júlí 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarfiokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofun Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Komum heil heim
Tíminn birtir í dag myndskreytta kynningu frá
Slysavamarfélagi íslands um hættur sem leynst
geta í sakleysislegri útilegu ungra hjóna með litl-
um syni sínum. Drengurinn er óviti, sem ekki
kann að varast hættur árinnar, sem rennur vatns-
mikil og straumþung meðfram tjaldstaðnum.
En er það frásagnarvert þótt óvita bam þekki
ekki háska íslenskra straumvatna eða sakleysis-
legra ijallavatna, sem svo sýnast á yfirborðinu,
þótt þau kunni að vera bæði köld og djúp þegar í
þau er komið? Og hvaða vit er í því að tjalda á
fljóts- eða vatnsbakka svo nærri vatni að háski sé
að fyrir böm, ef ekki fullorðna, beri eitthvað út af?
I fréttum um helgina var sagt ffá því, að tveir al-
vanir hjálparsveitarmenn af höfuðborgarsvæðinu
hefðu verið í skemmtiferð austur í Skaftafells-
sýslum og þá ekki tekist betur til en svo, að þeir
festu sig í háskafljótinu Núpsvötnum, þótt þeir
björguðust farsællega og „yrði ekki meint af
volkinu“ eins og það heitir, þegar hófsamlega er
greint frá mannháska og slysum sem fara betur en
e.t.v. var stofnað til.
f
Slysavamastarf á Islandi er mjög umfangsmikið
og margt ágæta vel af hendi leyst í því sambandi.
Síst er ástæða til að vera með aðfmnslur gagnvart
þeim félögum og einstaklingum, sem leggja jafn-
mikið af mörkum til brýnna þjóðfélagsmála sem
þeir er sinna björgunar- og slysavamastörfum.
Þar fyrir dylst engum að afstaða ferðamanna,
ekki síst ökumanna, til slysahættu er ótrúlega
kæmleysisleg. Eitthvað vantar í íslenska ferða-
og ökumenningu. Spumingin er hins vegar, hver
eða hverjir eigi að vinna að umbótum á þessu
sviði menningar og mannlegra samskipta. Þar
koma að sjálfsögðu margir til. Enda er það svo,
að margir sinna þessum málum samkvæmt opin-
bemm ákvörðunum eða vegna stöðu sinnar og
gera vafalaust sitt besta. Þrátt fyrir þetta góða
starf, líður varla sá dagur að hann færi mönnum
ekki heim sanninn um nauðsyn þess að bæta
ferðamenningu íslendinga í sínu eigin landi.
Langflest slys eiga sér stað vegna óvarkámi og
athugunarleysis.
Slysavamafélag íslands er að heija sérstaka her-
ferð til þess að kynna ferðafólki þær hættur sem
fylgja ferðalögum í landinu. Kjörorð þessa átaks
er: Komum heil heim! Tíminn vill fyrir sitt leyti
stuðla að því að ffamtak Slysavamafélagsins
megi ná tilgangi sínum og hvetur alla ferðamenn,
ekki síst þá sem fara í langferðir á eigin vegum
um óbyggðir og fáfamar leiðir, að gæta fyllstu
varúðar gagnvart þeim háska sem víðast er að
vænta á ókunnum ferðaslóðum á Islandi. Hvað
sem líður opinbemm aðgerðum og skipulögðum
leiðbeiningum eða áminningum í sambandi við
ferðalög, ber hver maður að lokum ábyrgð á sín-
um eigin ferðum.

GARRI
Jafnréttisráð hefur nó fengió því
framgengt að fyrrverandi
menntamálaráðherra, sem
gegndi embæfti fyrir háifum ára-
tug, hafl talist brjóta jafnréttislug
þegar hann veitti karii aukkruin
Íekiursstuðu við Háskóla Islands t
stað konu sero einnig sótti uiti
starflð. Um þetta gekk dómor í
borgardúmi Reykjaviktir ekkl
alls fyrir IBngu, Málið mun
reyndar hafa verið aö velkjast í
dómskerflnu árum saman og er
það ðnnur saga.
Dæmt um hugarfar
Nú kemur það ekki til greina að
svo ólögfróður maður sem Garri
fari að deiia við borgardóm
Reykjavíkur um þessa niður-
stöðu. Henni getur enginn hnekkt
nema Hæstiréttur íslands ef hon-
um býður svo við að horfa, en úr
því sem komið er vseri æskilegt
að máliö gengi þá leið því að hér
er um merkilegt dðmsmál að
rteða og tengist mikilvtegri lög-
gjöf sem gott er að æösti dórour
landsins tjalli um. Ef rétí er skillð
lítur borgardómur svo á aö ráð-
herra hafl gengið framhjá kon-
unni af beinum ásetningi um að
mismuna henni vegna kynferðis
hennar. Dómarinn las það sem sé
i bug ráðherrans að hann viidi
ganga á rétt konu al' þvi hún var
kona. Ekki stoðaði það ráðherr-
ann að hann neitaði staðfastlega
þessari sakargift, heldur er liaun
dæmdur eftir hókstaf tilteklnnar
lagagreinar sem gefur dómaran-
um vald til að ákveða hvert hafi
verið hugarfarið á bak við að
hann vaidi kar) en ekki konu i
starfið. Garri vcit, að það eru
glöggskyggnir menn scm veljast í
dómarastööur og kunna ba-ði að
lesa lagahókstaf og hugarfar.
fíann deilir ekkí við dómarann.
En er það ekki, þrátt fyrir allt,
einum of langt gengið að setja lög
um jafna stöðu og jöfn réttindi
karia og kvenna þar sem hægt er
að dæma hácmbættismann, sem
ekki má vamm sltt vita, fyrir hug-
renningarsyndír scm hann sjálí-
ur ber á móti að bann hafl drýgt?
Garri hefði haldið að oft væri erf-
itt að sakfella roann gegn ein-
dreginni neitun hans um að vera
sekur og ekki við annaö að styðj-
ast en líkur. Svo nauðsynlegt sem
það er að koma á jafnrétti karla
og kvenna, þá hefur alltaf verið
einhver óraunsæis- og ofstjórnar-
skuggi yfir löggjöf um jafnréttis-
Sannleikurinn er sá að jafdrétti
karla og kvenna verður ekki
nema að litlu leyti komið á með
löggjöf. bað er sú þverstæða
raunveruleikans sem margir eiga
erfltt með að skilja. Oftrú á iaga-
bókstaf leiðir marga góða konu
og góðan mann á viiiigötur, enda
mun láta nærri að íslenska laga-
safnið sé a.m.k. helmingi of langt
og árleg lagasmíð Alþiiigis laitgt
fram yfir þarflr þjóðarinnar fyr-
ir sett lög. Garri er alts ekki að
hafa jáfnréttísmái i flimtingum,
þótt hann segi sem honum linnst
aft jafnréttíslögin séu alveg nógu
iðng og staða kvenna myndi ékki
versna neitt, þótt þau væru eitt-
hvað fáorðari, ekki sist að þvl er
varðar heimiidir til að kveða upp
áfdlisdóma ót af stöðuveitíugum
hjá þvi opinbera. Það er í raun-
inni arskaplega langsótt að stefna
ráöherrutn fyrir dóm út af etnb-
ættísverkuro. Ráðherrar eiga
fyrst Og fremst að þola pólitíska
dóma, eliegar þá að draga þá fyr-
ir Landsdóm.
Konur gegn konum
En hvað scm því líður, þá eru
áreiðanlega böfð í fraroml rang-
látari verk gegn konum á al-
roennum vintiumarkaðl eo það
sem kann að vera misgert við þær
I opinberum stöðuveitingum. Að
því ætti jafnréttisráö aft gá, og
þar ættu kvenréttindafélög og
stéttarfélðg að vera vel á verði.
Mismúnun á vinnumarkaði er
margs konar. Ilún lýtur ekki cin-
göngu að þvi að mismuua eftír
kynferði, heldur einnig eftir
aldri, Um það er rætt að eldri
konuni sé rutt úr vegi á vinnu-
stöðum fyrir komtm $em yngri
eru. Ungar konur láta sér þetta
vel líka, en aldraðar konur —
þær þurfa ekki að vera nema
miðaldra — tclja brotið á sér. Ef
þetta er orðið jafnalgéngt og út-
brcitt sem sögur herma, þá dygðu
ekki jafnréttíslög sem auk þess
væru refsilagafgildi tö þess að
stöðva slíka þrðun. Eða hvern á
an iögsækja?
Samkeppnisbrölt og hönnunarbruðl
Samtök um byggingu tónlistarhúss
hafa enn sem komið er ekki ráð á að
reisa húsið en hafa í þess stað byggt
geysihaglegan kassa á lóð sinni. A
honum stendur Tónlistarhús mxm risa
hér. Vonandi verðurtónlistarmönnum
og áhugafólki um músik að ósk sinni,
að veglegt tónleikahús risi. En þang-
að til verður kassinn að duga.
Hugmyndin er hvergi nærri ný af
nálinni og samkvæmt því sem Ár-
mann Öm Armannsson, formaður
nefndra samtaka, segir í Moggagrein
eru sjö ár síðan farið var að ráðslaga
um peningasöíhun og framkvæmdir.
Aurasöfnunin hefur gengið bærilega
og hafa til að mynda tónlistarmenn
blásið í lúðra og barið bumbur til að
vekja athygli á framtakinu og nutu
saíharar mikils velvilja margra aðila
til að hrinda framkvæmdum af stað.
Hugmyndaríkir áhugamenn um tón-
listarhús seldu sæti í áheyrendasölum
og eiga þar margir vísan sess þegar
skipt verður á kassa og tónleikahöll á
úrvalslóðinni, sem borgarsjóður
reykvískra skattgreiðenda gaf undir
höllina.
Er það lítið framlag eða fóm, miðað
við að fá glæsilega tónleikahöll fbæ-
inn sinn og lipra spilamenn og söng-
fólk til að skemmta sér einhvem tíma
í þeirri óvissu framtíð þegar skipt
verður á kassanum með íyrirheitinu,
og músíksölunum.
Kassinn góði
En formaður Samtakanna upplýsir
fleira en að söfnunin hafi gengið vel.
Þó að á dýrmætri lóðinni sé ekki ann-
að en hámenningarlegur kassi með
djöríh fyrirheiti áprentuðu, er búið að
sólunda 40 milljónum króna, já,
fjörutíu milljónum, í „samkeppnis-
brambolt" og uppdrætti.
Það má einu gilda hvort það er af
klókindum eða asnaskap, að efnt var
til hégómlegrar samkeppni um tón-
listarhúsið um öll Norðurlönd og
margþjóðleg dómnefhd var ráðin til
að ákvarða hvaða tillaga væri skásf
hver næstbest, hver fengi þriðju verð-
laun og svo framvegis. Svo er vist
siðurinn að grauta saman nokkrum
tillögum og em þær þá keyptar dým
verði og svo er undir hælinn lagt
hvort nokkuð verður notað þegar til
kemur.
Hvað um það. Efht var til stórsýn-
ingar á tillögunum í Klakahöll Há-
skólans og sýndust margar þeirra
furðulegar, enda tískustraumar þung-
ir í arkitektúr og teikna allir ffarn-
sæknir arkitektar eins á hveijum til-
teknum tíma. Því em byggingarúrelt-
ar og úr tísku þegar þær loks rísa —
þær sem á annað borð em reistar.
En með einhveiju móti tókst að velja
eina sem þótti skárri en aðrar.
I þetta „brambolt" fóm allir pening-
ar söfnunarátaksins.
Ekki er getið um hvaða listamaður
teiknaði kassann, sem nú stendur full-
gerður á lóð tónlistarunnenda, sem
ágætur minnisvarði um hégóma og
bmðl.
Breitt bak
Nú kennir formaður Samtakanna
fjármálaráðherra einum manna um,
að ekki skuli vera farið að byggja tón-
listarhöll. Allir þingflokkar og lands-
menn með vilja fara að byggja, skrif-
ar formaðurinn, en Olafur Ragnar
þijóskast einn við og þvertekur fyrir
að ríkissjóður eigi að standa undir
byggingarkostnaði.
Allt er hægt að kenna Olafí Ragnari
um. Það er ekki nóg með að hans eig-
in flokkur kasti öllum syndum sínum
á hans bak, heldur félagar hans há-
skólamenn, sem heimta gott kaup af
honum og engar reljar og nú kvartar
forstjóri Armannsfells sárlega undan
nísku hans og fastheldni á ríkisfé. Er
ráðherra einum kennt um að ekki er
farið að byggja tónlistarhús þótt þeir
sem að byggingarhugmyndinni
standa séu búnir að láta snobbaða
prakkara plata allt framkvæmdafé af
sér.
Hönnunarkostnaður 40 milljónir.
Utkoman: Aprentaður kassi.
Ráðherrar em ekki eins fastheldnir á
fé til annars menningarhúss. Hönn-
uðum tókst að ná út 90 milljónum af
framkvæmdafé við skemmdir á Þjóð-
leikhúsinu áður en nokkrum niður-
rifsmanni með kúbein var hleypt inn í
húsið. Einhver hmidmð milljóna
munu fara úr ríkissjóði í það rifrildi
og endurbyggingu áður en yfir lýkur.
Vafalítið tekst hönnuðum að ná enn
meira herfangi til sín af því frarn-
kvæmdafé.
Hönnuðir svokallaðir em listamenn
miklir og betri fjáraflamenn en gerist
og gengur og er ekki við þá að sakast
um hve vel þeim gengur að búa til
verkefhi og sópa til sín fjármunum.
En að það skuli alltaf vera til meira
og minna opinberir bjálfar sem borga
meira og minna, aðallega meira, fyrir
óþarft hönnunarbrölt er nokkuð sem
sannarlega þarf að gefa nánari gaum.
En hver á að dæma dómarann er ei-
lífðarvandamál, sem ekki verður
leyst hér.
Hitt er annað, að þótt vel gangi að
kenna Ólafi Ragnari um flest það sem
miður fer í samtímanum, er rétt að
fría hann af að sólunda öllu söfhunar-
fé Samtaka um byggingu tónlistar-
húss i samkeppnisbrambolt og hönn-
unarbruðl.
Annars er bruðlið ekki með öllu
slæmt. Það eru oftast einhverjir sem
græða á því. OÓ