Tíminn - 13.07.1990, Qupperneq 3

Föstudagur 13 júlí 1990
Tíminn 3
Sögusagnir á Kreiki um að veiöihieimilclir hafi verið boðnar
íslenskum útgerdarmönnum af erlendum peningamönnum:
, Hafa útlendingar selt
íslendingum eigin fisk?
Eru erlendir aðilar að laumast bakdyramegin í ís-
lenskan sjávarútveg þrátt fýrir lög sem banna eign-
araðild þeirra? Hafa útlendingar nú þegar yfirráða-
rétt yfir einhverju magni af óveiddum fiski á ísland-
smiðum?
Fyrir skömmu barst sú saga til tíð-
indamanns Tímans að skipstjóra á
norðlenskum togara hefði verið boð-
inn kvóti til kaups í Bretlandi. Sá sem
kaupin bauð var breskur, en hafði
samt eignarhald á íslenskum þorsk-
kvóta. Við nánari eftirgrennslan kom
í ljós að nokkrir þeirra aðila innan
sjávarútvegsins, sem haft var sam-
band við, sögðu þessar fréttir ekki
koma sér neitt á óvart. Sumir kváðust
hafa heyrt slíkar sögrn- áður og full-
yrtu jaftivel að það hefði gerst að ís-
lendingar hefðu keypt kvóta af er-
lendum aðilum en tóku ffarn að þetta
væri hlutur sem þeir gætu með engu
móti sannað.
„Það er út af fyrir sig ekkert nýtt að
sögusagnir hafi komist á kreik um að
erlendir aðilar hafi verið að lána ís-
lenskum aðilum til að hjálpa þeim að
komast yfir skip,“ sagði Halldór Ás-
grimsson sjávarútvegsráðherra er
Tíminn innti hann eftir því hvort að
hér væri um að ræða tilraunir útlend-
inga til þess að öðlast eignaraðild að
veiðiheimildum hér á landi. „Menn
geta fengið heimild til erlendrar lán-
töku enda uppfylli þeir þau skilyrði
sem fyrir því eru sett. Hins vegar er
það að mínu mati mjög óeðlileg þró-
un ef erlendir aðilar komast inn í út-
gerð með slíkum hætti. Þetta sýnir
vel að það er nauðsynlegt að hafa
stjóm og eftirlit með útflutningi á
ferskum fiski og fjárfestingum í skip-
um. Það hafa aftur á móti engar sann-
anir komið ffam um að þetta sé með
þessum hætti. Hér hefur fyrst og
ffemst verið um sögusagnir að ræða.
Eigi sögusagnimar við rök að styðj-
ast þá mun það fyrr eða síðar koma í
ljós.“
Nú stendur yfir endurskoðun laga
ffá 1922 um eignaraðild erlendra að-
ila í íslenskum sjávarútvegi. Að sögn
sjávarútvegsráðherra eru lögin löngu
úrelt og mörg atriði þeirra þarfhast
endurskoðunar. I núgildandi lögum
er gert ráð fyrir að hlutafélög sem
stunda útgerð geti verið í minnihluta-
eigu útlendinga. I endurskoðuninni
hefur það fyrst og ffemst verið haft
að leiðarljósi að eingöngu íslenskir
aðilar megi eiga eignarhlut í físki-
skipum.
Hvernig er
„bakdyraleióin“?
- En hvemig ná útlendingar tangar-
haldi á fiskveiðikvóta íslenskrar út-
gerðar?
„Þetta hlýtur að ske annað hvort í
gegnum lánafyrirgreiðslu eða að skip
hafi skuldbundið sig til þess að selja
eitthvað ákveðið hlutfall af afla sín-
um og ekki tekist það og boðið upp á
í staðinn að þeir mættu ráðstafa kvót-
anum,“ sagði einn viðmælanda Tím-
ans sem ekki vildi láta nafns síns get-
ið. „Sé farin sú leið að leyfa erlend-
um aðilum að ráðstafa kvótanum
verður það náttúrlega að ske með
formlegum hætti hér heima. Erlendi
aðilinn getur ekki framvísað kvótan-
um með formlegum hætti en það get-
ur verið að hann hafi baksamning
fyrir umráðarétti yfir einhveijum
tonnum. Síðan talar haiui við þann
sem skuldbindingamar gerði og sá
verður að vísa kvótanum á þetta
skip.“
Það var áberandi slæmt að fá menn
til þess að tjá sig um þessi mál undir
nafni. Annar viðmælandi, sem einnig
kaus nafnleynd, sagðist hafa ffétt af
svipuðu dæmi og hér er rakið að ofan
en þá hafi skip keypt rækjukvóta ffá
Bretlandi. „Við vitum um svona
dæmi. En þegar þú ætlar að fara að
reyna að sanna þetta þá hefurðu ekk-
ert í höndunum. Þú kemst ekki yfir
neina pappíra sem sanna þetta. Sjáv-
arútvegsráðuneytið fær ekki heldur
neina pappíra sem sanna þetta. Það
kemur bara einfaldlega tilkynning
um að kvóti hafi verið fluttur frá einu
skipi yfir á annað. Allt sem þar skeð-
ur á bakvið tjöldin kemur hvergi upp
á yfirborðið."
„Ekki peninga-
viöskipti með kvóta“
Tíminn hafði samband við Guðjón
Kristjánsson, forseta Farmanna og
fiskimannasambands Islands. Hann
sagðist að slíkar sögur hefðu borist
sér til eyma en vissi hins vegar ekki
um neitt dæmi þar sem hægt væri að
sanna áreiðanleika þeirra.
„Menn hafa mjög miklar áhyggjur
sagði Guðjón. „Eg hef verið að vara
við þessu. Eg varaði til dæmis sterk-
lega við því í ræðu á fískiþingi í fyrra
að menn yrðu að finna með einhveij-
um hætti aðra leið en peningavið-
skipti með kvóta. Það verður að
tryggja það að erlent fjármagn komi
ekki inn i þetta. Okkar bókanir í Far-
mannasambandinu s.l. haust gengu
meðal annars út á þetta.“
Guðjón sagði það gífurlega áríðandi
að áður en Islendingar gengju til við-
skiptasamninga við Evrópubanda-
lagið með einhveijum hætti yrðu
menn að ijúfa þau tengsl sem væra á
milli peninga og óveidds fisks. Að-
spurður um hvemig hægt væri að
koma í veg fyrir að fjársterkir erlend-
ir aðilar kæmust yfir kvóta sagði
Guðjón að þetta væri mjög erfitt mál
við að eiga. Hann varpaði þó ffam
þeirri hugmynd að þær aflaheimildir
sem ekki væra nýttar innan árs
gengju til ráðuneytisins og það síðan
úthlutaði þeim aftur.
Þær upplýsingar fengust í sjávarút-
vegsráðuneytinu að þar á bæ könnuð-
ust menn ekki við þá sögu að afla-
heimildir gengju kaupum og sölum
milli íslenskra útgerðarmanna fyrir
milligöngu erlendra aðila. Um sölu á
aflaheimildum gilda nokkuð strangar
reglur. Heimilt er að færa kvóta ótak-
markað á milli skipa sem era í eigu
sömu útgerðar eða ffá sama byggðar-
lagi. Þá era kvótaskipti á milli skipa
heimil en til þess að unnt sé að færa
kvóta á milli byggðarlaga þarf bæði
samþykki sveitarstjóma og sjávarút-
vegsráðuneytisins og að auki að til-
kynna slíkar fyrirætlanir með góðum
fýrirvara.
Bretar með puttana
í Ólafsvík?
Fjárfestingar útlendinga í íslenskum
sjávarútvegi era teknar fyrir í nýjasta
tölublaði Sjávarfrétta. Blaðið vitnar í
skýrslu forsætisráðherra um fjárfest-
ingu erlendra aðila í atvinnurekstri á
íslandi en þar kemur fram að einung-
is eitt fyrirtæki í sjávarútvegi; Is-
lenskur gæðafiskur hf. í Njarðvík, er
að hluta í eigu útlendinga. Um er að
ræða lítið fyrirtæki með 5 milljón
króna skráð hlutafé en belgískir aðil-
ar eiga í heild 49% í Islenskum gæða-
fiski hf. í Sjávarfréttum kemur fram
að útgerðar- og fískvinnslufyrirtækið
Stakkholt í Ólafsvík sótti um að taka
breskan dreifingaraðila inn í fyrir-
tækið á síðasta ári en það leyfðu lög
um erlendar fjárfestingar ekki. Þrátt
fyrir það má segja að Bretar séu
óformlegir eignaraðilar en þeir kost-
uðu og útveguðu vélbúnað sem þurfti
til að breyta Stakkholti úr saltfisk-
verkun í frystihús. Þá er jafhframt
vikið í greininni að þeim sögusögn-
um sem fyrr er getið og segir þar orð-
rétt:
„Ymsar sögusagnir ganga innan
sjávarútvegsins um skip sem keypt
hafi verið með hjálp erlendis frá gegn
því að þau lönduðu ferskum fiski á
mörkuðum þar ytra. Sagt er að á
þennan hátt geti erlendir aðilar laum-
ast inn í fiskveiðilögsöguna bakdyra-
megin til þess að ná sér í fisk. Ef ein-
hver fótur er fyrir þessum sögusögn-
um má segja að þetta sé eitt form er-
lendrar eignaraðildar að íslenskum
sjávarútvegi. Engar sannanir era þó
fyrir þessu enda brýtur slíkt athæfi í
bága við lög.“
- ÁG
Stuðmenn í
Lyngbrekku
Stuðmenn heimsækja Vestur-
land og Norðurland um helgina
auk þess sem hljómsveitin leikur
í Reykjavík á sunnudagskvöld. í
kvöld leikur hljómsveitin í
Lyngbrekku á Mýram og er það
eina tækifæri Borgfirðinga og
Mýramanna að sjá sveitina á
þessu ári. Síðan liggur leiðin í
Skagafjörð þar sem leikið verður
í hinum þckkta Miðgarði á laug-
ardagskvöld.
Á sunnudagskvöld leikur
hljómsveitin hins vegar á Hótel
Sögu í tilefni af Rótaradeginum
1990 en þar verða helstu rótarar
þjóðarinnar heiðraðir fyrir vel
unnin störf. Þá verður einnig
keppt i ýmsum rótþrautum og
minnst látinna rótara.
Hópur franskra kvikmyndagerðarmanna tekur auglýsingamynd á (slandi um nýjan Citroen:
12 daga aö taka
3ja mínútna mynd
Hérálandierstaddur fOnianna Að innan er hann allur leður- hafa farið fram við Jðkulsár-
hópur franskra kvikmyndagerð- klæddur. Billinn verður fyrst gljúfur, Höfn í Hornafírði, Vík í
arinanua ásamt sjð íslcuskum að- kynntur opinberlega á mikiili Mýrdaí, Gullfoss og Geysí, á
stoðarmönnum sem eru að vinna bílasýningu sem haidin verður í ÞingvöUum, í Reykjavík, Búðum
að gerð auglýsingarmyndar fyrir París í haust og er gert ráö fyrir á Snæfellsnesi, Rifi, Rauðasandi
Citroenverksmiðjunar í Frakk- að hann komi á markað í sept- og lýkur i HvalfirðL
landi. Bfllinn sem verið er að okt. n.k. Astæðan fyrir því að ísland varð
mynda er af gerðinni Citroen XM Bíliinn kemur til með að kosta tyrir vaUnu við gerð þessarar
Vð.24 sem er alveg ný útgáfa af um 270.000 franka I Frakklandi auglýsingar var að sjálfsögðu sú
Citroen. Þetta er fyrsti bfliinn af en hingað kominn má gera ráð náttúrufegurð sem þessir fyrr-
þessari gerð sem framleiddur er fvrir að verðið verði í kríng um 4 nefndu staðir hafa uppá að bjóða
og kemur hann hingað til tslands milijónir. og cinnig tU að sýna fram á hve
beint úr Citroenverksmiðjunum Fréttaritari hitti Frakkana fyrir sterkbyggður bfllinn er með því
og hafa Frakkar ekki enn séð utan gistiheimilið Gimli á Helliss- að mynda hann við íslenskar að-
hann. andi en þar halda þeir til á meðan stæður.
Fyrir þá sem vilja hafa kraftinn á tökum á Snæfellsnesi stendur. Þess má geta að sérfræðingarnir
f lagi þá er vélin í bflnum 3ja Að sögn þelrra er mikil vinna við sem sjá um myndbygginguna í
lítra, 6 stokka með 24 ventlum og gerð þessarar auglýsingamyndar þessari anglýsingu hafa komið
beinni Innspýtingu og er hún 200 sem verður aðeins 3 min. að lengd við sögu i gerð James Bond
hestöfl. Þetta er fyrsta þriggja og sem dæmi má taka um vinn- mynda.
b'tra vélin sem Citrocn framleiðir. una og kostnað við gerð hennar Citroen XM verður sýndur hjá
Undir vélarhbfinni er allt fullnýtt að tökur standa yfir i 12 daga og Glóbus i Lágmúla 5 um heigina.
og er varla rúm fyrir aukahluti. unnið er í tíu tíma á dag. Tökur Ægir Þórðarson Helbssandi.