Tíminn - 19.07.1990, Blaðsíða 10

100% aukning á komu erlendra skiptinema hsngaö til lands:
Eftir
Guðmund
Stein-
grímsson
10 Tíminn
Fimmtudagur 19. júli 1990
Fimmtudagur 19. júlí 1990
Tíminn 11
Um miðjan ágúst koma hingað til lands 43
erlendir ársskiptinemar á vegum AFS á Is-
landi. Þetta er töluverð íjölgun frá undanfom-
um árum, en síðastliðið ár dvöldust hér 25
skiptinemar. Að sögn þeirra Ásu Richardsdótt-
ur, sem sér um innanlandsstarf AFS, og Jón-
hijdar Valgeirsdóttur, framkvæmdarstjóra AFS
á íslandi, heíur áhugi á landinu aukist og þeim
fjölgar stöðugt sem velja ársdvöl á íslandi.
Hins vegar eru íslendingar oft tregir til að taka
inn á heimilið skiptinema og fulltrúar AFS-
samtakanna em á seinasta snúningi með að fá
íjölskyldur fyrir alla nemana. Nú er búið að fá
fjölskyldur fyrir 33 skiptinema og því eftir að
fá 10 fjölskyldur. Skiptinemamir fá heimili
víðast hvar á landinu, en flestir verða þeir í
Reykjavík. Þar og á Suðurlandi er skorturinn
mestur á fjölskyldum. Allir skiptinemar verða
að vera komnir með fjölskyldu þrem vikum
áður en þeir koma til landsins.
Að sögn Ásu er fjölskylduöflun ekki seinni á
ferðinni nú en undanfarin ár. Hún segir Islend-
inga yfirleitt ekki ákveða fyrr en á síðustu
stundu hvort þeir vilji taka skiptinema eða
ekki. „Islendingar mikla þetta oft fyrir sér og
margar fjölskyldur segjast ekki geta tekið
skiptinema þar sem fjölskyldumeðlimir séu að
vinna allan daginn og hafi ekki tíma. En ef við
ættum að setja það fyrir okkur þá gætum við
ekki tekið á móti neinum skiptinemum," segir
Ása. Hún bendir á það að nemamir séu orðnir
það þroskaðir að þeir geti séð um sig sjálfir og
þeir eignist sína vini.
Fjölskyldan valin
við hæfi skiptinemans
Fjölskyldur em kannaðar áður en þeim er veitt
leyfi til að taka á móti skiptinema. Þau skilyrði
sem fjölskyldumar þurfa að uppfylla felast
fyrst og fremst i því að geta séð nemanum fyr-
ir mat, veita honum eðlilegt heimilislff og ást-
úð. Ekki er skilyrði að um hjón sé að ræða,
heldur geta einstaklingar eða einstæðir foreldr-
ar með böm einnig tekið til sín skiptinema.
Reynt er að velja fjölskyldu og skiptinema
sem passa saman. Það vill þó stundum mistak-
ast og eðlilegt er að sögn Ásu að um 10% nem-
anna skipti um fjölskyldur á meðan á dvölinni
stendur. Til þess að leysa vandamál sem koma
upp hafa fjölskyldan og neminn sérstakan trún-
aðarmann. Nú em trúnaðarmenn tveir, þ.e.
eldri og yngri. Sá eldri sér um að leysa ýmis
vandamál, en sá yngri er nemandi i sama skóla
og skiptineminn og hefúr það á sinni könnu að
vera honum innan handar og kynna honum t.d.
félagslíf skólans. Yngri trúnaðarmaður er ofl
fyrrverandi skiptinemi.
Frjálsræðiö kemur á óvart
Þeir skiptinemar sem koma hingað nú em
flestir frá Bandaríkjunum, eða 14 talsins. Þá
koma 8 frá Ástralíu, 5 frá Ghana, 5 frá Hondúr-
as, 2 ffá Frakklandi, 4 ffá Þýskalandi, 3 ffá
Kanada og 1 ffá Belgíu.
Skiptinemar á vegum AFS em á aldrinum 16-
18 ára og þeir stunda því nám í ffamhaldsskóla
hér á landi. Asa og Jónhildur segja nemunum
yfirleitt ganga vel að aðlagast aðstæðum. Þeir
fara á námskeið í íslensku strax og þeir koma
til landsins og eftir tvo mánuði tala þeir yfirleitt
íslensku í einhveijum mæli.
Það sem mest hefúr komið erlendum skipti-
nemum á óvart að sögn Ásu og Jónhildar er
frjálsræðið sem hér ríkir, þ.e. unglingar em
sjálfstæðari og fijálsari hér en víðast hvar ann-
ars staðar, bæði varðandi skóla og heimili.
Þessu em þau fljót að venjast, en mikill minni-
hluti færir sér þetta í nyt, þó vissulega leynist
svartir sauðir inn á milli. Námið hér á landi er
metið víðast hvar í Evrópu en ekki t.d. í Banda-
ríkjunum. Oft em nemamir með mjög góðar
einkunnir, jafnvel betri en íslenskir nemar.
Skiptinemamir fá kennitölu og skattkort og
mega vinna mest 10 tíma á viku með skólanum
og fúlla vinnu um jól og páska. Þeir verða að
sjá sér sjálfir fyrir dagpeningum.
Undirbúningur er mikilvægur þáttur í starf-
semi AFS. Fjölskyldur sækja námskeið áður
en tekið er á móti skiptinema og allir skipti-
nemar em búnir vel undir ársdvöl í öðm
landi. Þeir vinna t.d. verkefni í ár á undan og
sækja helgamámskeið áður en þeir halda ut-
an.
AFS em ekki einu samtökin í þessum dúr hér
á landi. AUS, ASSA og Rotary-samtökin hafa
einnig haft nemendaskipti á sinni könnu. AFS
tekur einnig á móti nemum í sumardvöl og
einnig hafa kennarar dvalist hér á landi á veg-
um AFS.
1600 farið út, 600 verið hér
AFS á íslandi var stofnað árið 1957. Síðan þá
hafa komið hingað um 600 erlendir skiptinem-
ar og um 1600 íslenskir nemar hafa verið
skiptinemar á vegum AFS. Á þessu ári munu
102 íslenskir nemar dveljast í útlöndum. At-
hyglisvert er að flestir skiptinemar, bæði þeir
sem koma hingað og þeir sem fara héðan, em
stelpur. Einnig fara fáir strákar héðan til Evr-
ópu, en flestir þeirra til Bandaríkjanna.
Misjafnt er eftir löndum hve mikið þarf að
borga til þess að gerast skiptinemi. íslenskur
skiptinemi þarf að láta af hendi tæplega 300
þúsund krónur fyrir ársdvöl í öðm landi og em
ferðapeningar, skólagöld og annað slíkt þar
innifalið. Lítill hluti þessa gjalds rennur til
AFS, en samtökin em að mestu rekin með
ýmsum fjáröflunum.
Fjölskyldur fá ekki greitt fyrir að taka á móti
skiptinema. Hins vegar segir Jónhildur reynslu
undanfarinna ára hafa sýnt að fjölskyldur læri
mikið á þvi að taka á móti skiptinema, bæði um
sjálfa sig og samfélagið. Þá em tengslin milli
fjölskyldu og skiptinema oftast varanleg.
Að sögn Ásu halda skiptinemar heim aftur
mun þroskaðari og lífsreyndari en áður. Árs-
dvöl í fjarlægu landi, fjarri fjölskyldu og vin-
um, hlýtur að hafa mikinn þroska í för með sér
og leiða til skilnings á menningu viðkomandi
lands. Enda er megintilgangur AFS fyrst og
ffernst sá að auka skilning og kynni milli þjóða
og fólks af ólíkum uppruna. „Þannig vikkum
við sjóndeildarhringinn, eyðum fordómum og
stuðlum að friði,“ segir Ása.
Þroskandiog lærdómsríkt
Ásgeir Konráðsson, nerrú í Menntaskólanum
við Hamrahlíð, er nýkominn heim frá ellefú
mánaða dvöl í Hollandi sem skiptinemi. Hann
tekur undir orð þeirra Ásu og Jónhildar og seg-
ir slíka dvöl bæði þroskandi og lærdómsríka.
,J4ig hafði alltaf langað til þess að komast út
og læra annað tungumál. Góðvinur minn Iét
verða af því, þannig að ég ákvað að skella mér
líka,“ sagði Ásgeir, aðspurður um ástæður þess
að hann hélt utan. Hann segist hafa lært hol-
lensku vel, auk þess sem hann sé reynslunni
ríkari varðandi margt annað.
,A4aður kynnist svo möigum nýjum aðstæð-
um sem maður myndi aldrei lenda í héma
heima. Héma getur maður alltaf beðið pabba
að gera þetta eða mömmu að gera hitt. Þama
lendir maður í því að gera svo maigt sjálfúr,“
segir Ásgeir. „Þetta víkkar líka óneitanlega
sjóndeildarhringinn, það er svo margt sem
maður sér, en hefúr ekki spáð í áður. T.d. vom
hús í mínum huga steinsteypt áður en ég fór út
en þama var allt úr múrsteinum. Það er fúllt af
svona smáatriðum."
—Hvað finnst þér standa upp úr þegar þú
minnist ferðarinnar?
„Ég er ekki viss, það var svo maigt þama. Ég
lærði þama nýtt mál sem ég kann mjög vel við.
Ég fékk þama nánast aðra fjölskyldu og marga
mjög góða vini, þannig að ég veit eiginlega
ekki hvað eitt stendur upp úr.“
Kynntist menningu
hversdagsins
Ásgeir dvaldist hjá miðaldra hjónum í Drou-
wenermond. Húsbóndinn stundar búskap en
öll böm þeirra em farin að heiman. Hjónin
höfðu ekki tekið skiptinema áður, en frúin
kynntist starfsemi AFS í gegnum kvenfélagið á
staðnum og þau ákváðu að slá til. Ásgeir segir
hjónin hafa verið mjög ánægð með þessa
reynslu. Tengslin sem þama sköpuðust segir
Ásgeir að séu varanleg. Eftir að Ásgeir kom
heim dvöldust hjónin hér í tvær vikur, en það er
e.t.v. einnig til marks um þá landkynningu sem
þessari starfsemi er fylgjandi. Ásgeir telur að
skiptinemar fái ekki meiri athygli fra fjölskyld-
unni en tíðkast með aðra unglinga. „Ef vel
tekst til þá er það ekki. En fólk misskilur þetta
oft, það heldur kannski að það þurfi að vera
heima og passa skiptinemana. Það þarf ekki
frekar en maður myndi passa sína eigin krakka
þegar þeir væm orðnir 18 ára.“
Ásgeir segir fólkið þar sem hann bjó, úti á
landsbyggðinni, hafa haft meira samband við
nágranna sína en annars staðar tíðkast. T.d. fór
hann oft með hjónunum í sunnudagsheún-
sóknir og kvöldheimsóknir vom algengar.
, Jvlaður kynntist vel hversdagsmenningu. Þ.e.
háttum fólks, hvemig það bjó og þess daglega
lífi,“ segir Ásgeir.
Fljótur aö eignast vini
Ásgeir fór í skóla í kaupstað fjóra km ffá
staðnum þar sem hann bjó og að hans sögn
vom bekkjarfélagar hans mjög vingjamlegir.
„Maður var fljótur að kynnast öllum í bekkn-
um. Einnig hittust skiptinemamir á svæðinu
allavega þrisvar sinnum. Svo vom tvær sam-
komur haldnar fyrir alla skiptinema AFS í Hol-
landi. Ég skrifast á við a.m.k. 10 erlenda vini
mína núna.“
—'Var ekkert erfitt að yfirgefa vini og fjöl-
skyldu hér heima í eitt ár?
„Það gekk fúrðanlega vel. Einu sinni stóð ég
mig að því að vera alveg sama um allt heima,
ég eiginlega fór að skammast mín hvað ég
saknaði heimahaganna lítið. Það var erfitt
fyrstu tvo mánuðina, þegar ég þekkti ekkert,
hvorki fólkið né tungumálið," segir Ásgeir.
—En var gaman að koma heim?
,Já, það er alltaf gaman að koma heim. Ég
kom heim á nokkum veginn eina góðviðris-
deginum þetta sumarið, þannig að það var tek-
ið vel á móti mér.“
GS.
Tlmamynd Pjetur